Απογοήτευσε η Κριστίν Λαγκάρντ όσους περίμεναν ότι θα επιβεβαίωνε σήμερα πως άνοιξε ένας κύκλος μείωσης των επιτοκίων. Η πρόεδρος της ΕΚΤ, μιλώντας στους δημοσιογράφους μετά την απόφαση για μείωση κατά 0,25% στα επιτόκια, προειδοποίησε ότι έχουμε μπροστά μας μια πορεία με αναταράξεις και ξεκαθάρισε ότι η κεντρική τράπεζα θα λαμβάνει τις αποφάσεις της σε κάθε συνεδρίαση με βάση τα διαθέσιμα οικονομικά στοιχεία.
Εξηγώντας γιατί η ΕΚΤ προχώρησε στη μείωση επιτοκίων, παρότι ταυτόχρονα οι αναλυτές της αύξησαν τις προβλέψεις για τον πληθωρισμό φέτος και το 2025, η κ. Λαγκάρντ δήλωσε ότι οι κεντρικοί τραπεζίτες έχουν τη βεβαιότητα ότι ο πληθωρισμός έχει υποχωρήσει και παραμένει σε πτωτική πορεία. Άλλωστε, ακόμη και μετά τη σημερινή μείωση, η νομισματική πολιτική παραμένει αρκετά περιοριστική, όπως φαίνεται και από το γεγονός ότι τα πραγματικά επιτόκια (μετά την αφαίρεση του πληθωρισμού) παραμένουν υψηλά.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η σημερινή απόφαση για μείωση επιτοκίων δεν ήταν καν ομόφωνη. Όπως είπε η κ. Λαγκάρντ, υπήρξε ένας κεντρικός τραπεζίτης που την καταψήφισε. Δεν αποκάλυψε ποιος ήταν, αλλά προέτρεψε τους δημοσιογράφους να τον αναζητήσουν για να εκφράσει και αυτός τις απόψεις του.
Σε ερώτηση για το αν έχουν δίκιο οι αγορές να προεξοφλούν μια συνολική μείωση επιτοκίων κατά 65 μονάδες βάσης μέσα στο τρέχον έτος, η κ. Λαγκάρντ απέφυγε να κάνει σχόλιο, λέγοντας ότι οι αγορές κάνουν τη δουλειά τους και η ΕΚΤ τη δική της.
Η κ. Λαγκάρντ έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στις εξελίξεις σε ό,τι αφορά τους μισθούς στην ευρωζώνη, σημειώνοντας ότι έχουν γίνει ήδη μεγάλες αυξήσεις, όπως αυτές που δόθηκαν στους δημοσίους υπαλλήλους της Γερμανίας και έφθασαν το 12%, ή αυτές που δόθηκαν στους υπαλλήλους λιανικού εμπορίου στη Γερμανία. Όπως είπε η πρόεδρος της ΕΚΤ, οι αυξήσεις που έγιναν για να καλύψουν χαμένη αγοραστική δύναμη των προηγούμενων ετών ήταν μεγάλες, αλλά τα νεότερα στοιχεία που δημοσιεύονται δείχνουν ότι μετριάζεται ο ρυθμός αύξησης των μισθών.
Η εισαγωγική ομιλία της Κρ. Λαγκάρντ
Το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε σήμερα να μειώσει τα τρία βασικά επιτόκια της ΕΚΤ κατά 25 μονάδες βάσης. Με βάση την επικαιροποιημένη αξιολόγησή μας για τις προοπτικές για τον πληθωρισμό, τη δυναμική του υποκείμενου πληθωρισμού και την ισχύ της μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής, είναι πλέον σκόπιμο να μετριαστεί ο βαθμός περιορισμού της νομισματικής πολιτικής μετά από εννέα μήνες διατήρησης σταθερών επιτοκίων. Από τη συνεδρίασή μας τον Σεπτέμβριο του 2023, ο πληθωρισμός έχει μειωθεί κατά περισσότερο από 2,5 ποσοστιαίες μονάδες και οι προοπτικές για τον πληθωρισμό έχουν βελτιωθεί σημαντικά. Ο υποκείμενος πληθωρισμός έχει επίσης χαλαρώσει, ενισχύοντας τις ενδείξεις ότι οι πιέσεις στις τιμές έχουν εξασθενήσει και οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό έχουν μειωθεί σε όλους τους ορίζοντες. Η νομισματική πολιτική διατήρησε περιοριστικούς τους όρους χρηματοδότησης. Περιορίζοντας τη ζήτηση και διατηρώντας τις προσδοκίες για τον πληθωρισμό σταθεροποιημένες, συνέβαλε σημαντικά στην υποχώρηση του πληθωρισμού.
Ταυτόχρονα, παρά την πρόοδο των τελευταίων τριμήνων, οι εγχώριες πιέσεις στις τιμές παραμένουν ισχυρές καθώς η αύξηση των μισθών είναι αυξημένη και ο πληθωρισμός είναι πιθανό να παραμείνει πάνω από τον στόχο και το επόμενο έτος. Οι πιο πρόσφατες προβολές εμπειρογνωμόνων του Ευρωσυστήματος τόσο για τον μετρούμενο όσο και για τον πυρήνα του πληθωρισμού έχουν αναθεωρηθεί προς τα πάνω για το 2024 και το 2025 σε σύγκριση με τις προβολές του Μαρτίου. Το προσωπικό βλέπει τώρα τον ονομαστικό πληθωρισμό να διαμορφώνεται κατά μέσο όρο στο 2,5% το 2024, στο 2,2% το 2025 και στο 1,9% το 2026. Για τον πληθωρισμό χωρίς την ενέργεια και τα τρόφιμα, το προσωπικό προβλέπει κατά μέσο όρο 2,8% το 2024, 2,2% το 2025 και 2,0% το 2026. Η οικονομική ανάπτυξη αναμένεται να αυξηθεί στο 0,9% το 2024, στο 1,4% το 2025 και στο 1,6% το 2026.
Είμαστε αποφασισμένοι να διασφαλίσουμε ότι ο πληθωρισμός θα επιστρέψει εγκαίρως στον μεσοπρόθεσμο στόχο μας του 2%. Θα διατηρήσουμε τα επιτόκια πολιτικής επαρκώς περιοριστικά για όσο διάστημα είναι αναγκαίο για την επίτευξη αυτού του στόχου. Θα συνεχίσουμε να ακολουθούμε μια προσέγγιση που εξαρτάται από τα δεδομένα και ανά σύσκεψη για τον καθορισμό του κατάλληλου επιπέδου και της διάρκειας του περιορισμού. Ειδικότερα, οι αποφάσεις μας για τα επιτόκια θα βασίζονται στην αξιολόγησή μας για τις προοπτικές του πληθωρισμού υπό το πρίσμα των εισερχόμενων οικονομικών και χρηματοπιστωτικών στοιχείων, της δυναμικής του υποκείμενου πληθωρισμού και της έντονης μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής. Δεν δεσμευόμαστε εκ των προτέρων σε μια συγκεκριμένη πορεία των επιτοκίων.
Το Διοικητικό Συμβούλιο επιβεβαίωσε επίσης σήμερα ότι θα μειώσει τις τοποθετήσεις του Ευρωσυστήματος σε τίτλους στο πλαίσιο του έκτακτου προγράμματος αγοράς στοιχείων ενεργητικού λόγω πανδημίας (pandemicemergency purchase programme - PEPP) κατά 7,5 δισεκ. ευρώ μηνιαίως κατά μέσο όρο το β ́ εξάμηνο του έτους. Οι λεπτομέρειες για τη μείωση των διαθεσίμων PEPP θα είναι σε γενικές γραμμές σύμφωνες με εκείνες που ακολουθούνται στο πλαίσιο του προγράμματος αγοράς στοιχείων ενεργητικού (asset purchase programme - APP).
Οι αποφάσεις που ελήφθησαν σήμερα εκτίθενται σε δελτίο τύπου που διατίθεται στον ιστότοπό μας.
Θα σκιαγραφήσω τώρα λεπτομερέστερα πώς βλέπουμε να εξελίσσεται η οικονομία και ο πληθωρισμός και, στη συνέχεια, θα εξηγήσω την εκτίμησή μας για τις χρηματοπιστωτικές και νομισματικές συνθήκες.
Οικονομική δραστηριότητα
Μετά από πέντε τρίμηνα στασιμότητας, η οικονομία της ζώνης του ευρώ αναπτύχθηκε κατά 0,3% το πρώτο τρίμηνο του 2024. Ο τομέας των υπηρεσιών επεκτείνεται και η μεταποίηση παρουσιάζει σημάδια σταθεροποίησης σε χαμηλά επίπεδα. Αναμένουμε ότι η οικονομία θα συνεχίσει να ανακάμπτει καθώς οι υψηλότεροι μισθοί και οι βελτιωμένοι όροι εμπορίου ωθούν προς τα πάνω τα πραγματικά εισοδήματα. Οι ισχυρότερες εξαγωγές αναμένεται επίσης να στηρίξουν την ανάπτυξη τα επόμενα τρίμηνα, καθώς αυξάνεται η παγκόσμια ζήτηση αγαθών και υπηρεσιών. Τέλος, η νομισματική πολιτική αναμένεται να επιβαρύνει λιγότερο τη ζήτηση με την πάροδο του χρόνου.
Η απασχόληση αυξήθηκε κατά 0,3% το πρώτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους, με τη δημιουργία περίπου 500.000 νέων θέσεων εργασίας και οι έρευνες δείχνουν συνεχιζόμενη αύξηση των θέσεων εργασίας βραχυπρόθεσμα. Το ποσοστό ανεργίας υποχώρησε στο 6,4% τον Απρίλιο, το χαμηλότερο επίπεδο από την έναρξη του ευρώ. Οι εταιρείες εξακολουθούν να δημοσιεύουν πολλές κενές θέσεις εργασίας, αν και ελαφρώς λιγότερες από πριν.
Οι εθνικές δημοσιονομικές και διαρθρωτικές πολιτικές θα πρέπει να αποσκοπούν στο να καταστήσουν την οικονομία πιο παραγωγική και ανταγωνιστική, πράγμα που θα συμβάλει στην αύξηση της δυνητικής ανάπτυξης και στη μείωση των πιέσεων στις τιμές μεσοπρόθεσμα. Η αποτελεσματική, ταχεία και πλήρης εφαρμογή του προγράμματος Next Generation EU, η πρόοδος προς την ένωση κεφαλαιαγορών και την ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης, καθώς και η ενίσχυση της ενιαίας αγοράς θα συμβάλουν στην προώθηση της καινοτομίας και στην αύξηση των επενδύσεων στην πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση. Η πλήρης και χωρίς καθυστέρηση εφαρμογή του αναθεωρημένου πλαισίου οικονομικής διακυβέρνησης της ΕΕ θα βοηθήσει τις κυβερνήσεις να μειώσουν τα δημοσιονομικά ελλείμματα και τους δείκτες χρέους σε σταθερή βάση.
Πληθωρισμός
Ο ετήσιος πληθωρισμός αυξήθηκε στο 2,6% τον Μάιο, από 2,4% τον Απρίλιο, σύμφωνα με την προκαταρκτική εκτίμηση της Eurostat. Ο πληθωρισμός των τιμών των τροφίμων μειώθηκε στο 2,6%. Ο πληθωρισμός των τιμών της ενέργειας αυξήθηκε στο 0,3%, μετά την καταγραφή αρνητικών ετήσιων ρυθμών για ένα έτος. Ο πληθωρισμός των τιμών των αγαθών συνέχισε να μειώνεται τον Μάιο, στο 0,8%. Αντίθετα, ο πληθωρισμός των τιμών των υπηρεσιών αυξήθηκε σημαντικά, στο 4,1% από 3,7% τον Απρίλιο.
Οι περισσότεροι δείκτες του υποκείμενου πληθωρισμού μειώθηκαν περαιτέρω τον Απρίλιο, τον τελευταίο μήνα για τον οποίο υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία, επιβεβαιώνοντας την εικόνα σταδιακής μείωσης των πιέσεων στις τιμές. Ωστόσο, ο εγχώριος πληθωρισμός παραμένει υψηλός. Οι μισθοί εξακολουθούν να αυξάνονται με αυξημένο ρυθμό, αντισταθμίζοντας την προηγούμενη άνοδο του πληθωρισμού. Λόγω της κλιμακωτής φύσης της διαδικασίας προσαρμογής των μισθών και του σημαντικού ρόλου των εφάπαξ πληρωμών, το κόστος εργασίας πιθανότατα θα παρουσιάζει διακυμάνσεις βραχυπρόθεσμα, όπως φαίνεται από την αύξηση των μισθών που αποτέλεσαν αντικείμενο διαπραγμάτευσης το πρώτο τρίμηνο. Ταυτόχρονα, οι μελλοντοστραφείς δείκτες σηματοδοτούν ότι η αύξηση των μισθών θα μετριαστεί κατά τη διάρκεια του έτους. Τα κέρδη απορροφούν μέρος της έντονης αύξησης του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος, γεγονός που μειώνει τις πληθωριστικές επιπτώσεις του.
Ο πληθωρισμός αναμένεται να κυμανθεί γύρω από τα τρέχοντα επίπεδα για το υπόλοιπο του έτους, μεταξύ άλλων λόγω των επιδράσεων της βάσης σύγκρισης που σχετίζονται με την ενέργεια. Στη συνέχεια, αναμένεται να μειωθεί προς την επίτευξη του στόχου μας κατά το β ́ εξάμηνο του επόμενου έτους, λόγω της ασθενέστερης αύξησης του κόστους εργασίας, των εξελισσόμενων επιδράσεων της περιοριστικής νομισματικής πολιτικής μας και της εξασθένισης των επιπτώσεων της ενεργειακής κρίσης και της πανδημίας. Οι δείκτες των πιο μακροπρόθεσμων προσδοκιών για τον πληθωρισμό παρέμειναν σε γενικές γραμμές σταθεροί, με τους περισσότερους να ανέρχονται σε περίπου 2%.
Εκτίμηση κινδύνου
Οι κίνδυνοι για την οικονομική ανάπτυξη είναι ισορροπημένοι βραχυπρόθεσμα, αλλά εξακολουθούν να κλίνουν προς τα κάτω μεσοπρόθεσμα. Μια ασθενέστερη παγκόσμια οικονομία ή μια κλιμάκωση των εμπορικών εντάσεων μεταξύ των μεγάλων οικονομιών θα επηρέαζε αρνητικά την ανάπτυξη της ζώνης του ευρώ. Ο αδικαιολόγητος πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και η τραγική σύγκρουση στη Μέση Ανατολή αποτελούν σημαντικές πηγές γεωπολιτικού κινδύνου. Αυτό piορεί να έχει ω αpiοτέλεσμα τις εpiιχειρήσεις και τα νοικοκυριά να έχουν λιγότερη σιγουριά για το μέλλον και να διαταράσσεται το piαγκόσμιο εμpiόριο. Η ανάπτυξη θα μπορούσε επίσης να είναι χαμηλότερη εάν οι επιδράσεις της νομισματικής πολιτικής αποδειχθούν ισχυρότερες από τις αναμενόμενες. Η ανάπτυξη θα μπορούσε να είναι υψηλότερη εάν ο πληθωρισμός μειωθεί ταχύτερα από ό,τι αναμενόταν και η αύξηση της εμπιστοσύνης και των πραγματικών εισοδημάτων σημαίνει ότι οι δαπάνες αυξάνονται περισσότερο από το αναμενόμενο ή εάν η παγκόσμια οικονομία αναπτύσσεται εντονότερα από ό,τι αναμενόταν.
Ο πληθωρισμός θα μπορούσε να αποδειχθεί υψηλότερος από τον αναμενόμενο εάν οι μισθοί ή τα κέρδη αυξηθούν περισσότερο από το αναμενόμενο. Ανοδικοί κίνδυνοι για τον πληθωρισμό απορρέουν επίσης από τις αυξημένες γεωπολιτικές εντάσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να ωθήσουν τις τιμές της ενέργειας και το κόστος μεταφοράς σε υψηλότερα επίπεδα βραχυπρόθεσμα και να διαταράξουν το παγκόσμιο εμπόριο. Επιπλέον, τα ακραία καιρικά φαινόμενα, και η εξελισσόμενη κλιματική κρίση ευρύτερα, θα μπορούσαν να αυξήσουν τις τιμές των τροφίμων. Αντίθετα, ο πληθωρισμός μπορεί να εκπλήξει καθοδικά εάν η νομισματική πολιτική περιορίσει τη ζήτηση περισσότερο από το αναμενόμενο ή εάν το οικονομικό περιβάλλον στον υπόλοιπο κόσμο επιδεινωθεί απροσδόκητα.
Χρηματοπιστωτικές και νομισματικές συνθήκες
Τα επιτόκια της αγοράς έχουν αυξηθεί από τη συνεδρίαση του Απριλίου. Το κόστος χρηματοδότησης έχει σταθεροποιηθεί σε περιοριστικά επίπεδα, καθώς οι προηγούμενες αυξήσεις των επιτοκίων πολιτικής μας λειτούργησαν μέσω του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Τα μέσα επιτόκια των νέων δανείων προς επιχειρήσεις και των νέων στεγαστικών δανείων παρέμειναν αμετάβλητα τον Απρίλιο, στο 5,2% και 3,8% αντίστοιχα.
Η πιστωτική δυναμική παραμένει αδύναμη. Ο τραπεζικός δανεισμός προς τις επιχειρήσεις αυξήθηκε με ετήσιο ρυθμό 0,3% τον Απρίλιο, ελαφρώς μειωμένος από τον προηγούμενο μήνα. Τα δάνεια προς τα νοικοκυριά συνέχισαν να αυξάνονται με ρυθμό 0,2% σε ετήσια βάση. Ο ετήσιος ρυθμός αύξησης της ποσότητας χρήματος με την ευρεία έννοια –όπως μετράται από το Μ3– επιταχύνθηκε σε 1,3% τον Απρίλιο, από 0,9% τον Μάρτιο.
Σύμφωνα με τη στρατηγική νομισματικής πολιτικής μας, το Διοικητικό Συμβούλιο αξιολόγησε διεξοδικά τη σχέση μεταξύ νομισματικής πολιτικής και χρηματοπιστωτικής σταθερότητας. Οι τράπεζες της ζώνης του ευρώ παραμένουν ανθεκτικές. Η βελτίωση των οικονομικών προοπτικών έχει ενισχύσει τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, αλλά οι αυξημένοι γεωπολιτικοί κίνδυνοι θολώνουν τον ορίζοντα. Μια απροσδόκητη αυστηροποίηση των παγκόσμιων συνθηκών χρηματοδότησης θα μπορούσε να οδηγήσει σε ανατιμολόγηση των χρηματοπιστωτικών και μη χρηματοπιστωτικών περιουσιακών στοιχείων, με αρνητικές επιπτώσεις στην ευρύτερη οικονομία. Η μακροπροληπτική πολιτική παραμένει η πρώτη γραμμή άμυνας κατά της συσσώρευσης χρηματοπιστωτικών ευπαθειών. Τα μέτρα που εφαρμόζονται επί του παρόντος ή θα τεθούν σύντομα σε ισχύ συμβάλλουν στη διατήρηση της ανθεκτικότητας του χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Συμπέρασμα
Το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε σήμερα να μειώσει τα τρία βασικά επιτόκια της ΕΚΤ κατά 25 μονάδες βάσης. Είμαστε αποφασισμένοι να διασφαλίσουμε ότι ο πληθωρισμός θα επανέλθει εγκαίρως στον μεσοπρόθεσμο στόχο του δύο τοις εκατό. Θα διατηρήσουμε τα επιτόκια πολιτικής επαρκώς περιοριστικά για όσο διάστημα είναι απαραίτητο για την επίτευξη αυτού του στόχου. Θα συνεχίσουμε να ακολουθούμε μια προσέγγιση που εξαρτάται από τα δεδομένα και ανά σύσκεψη για τον καθορισμό του κατάλληλου επιπέδου και της διάρκειας του περιορισμού. Ειδικότερα, οι αποφάσεις μας για τα επιτόκια θα βασίζονται στην εκτίμησή μας για τις προοπτικές του πληθωρισμού υπό το πρίσμα των εισερχόμενων οικονομικών και χρηματοπιστωτικών στοιχείων, της δυναμικής του υποκείμενου πληθωρισμού και της έντονης μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής. Δεν δεσμευόμαστε εκ των προτέρων σε μια συγκεκριμένη πορεία τιμών.
Σε κάθε περίπτωση, είμαστε έτοιμοι να προσαρμόσουμε όλα τα μέσα που διαθέτουμε στο πλαίσιο της εντολής μας για να διασφαλίσουμε ότι ο πληθωρισμός θα επανέλθει στον μεσοπρόθεσμο στόχο μας και να διατηρήσουμε την ομαλή λειτουργία της μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής.
