Τον κίνδυνο «κουρέματος» καταθέσεων μετά από καταρρεύσεις μικρών ή μεσαίων τραπεζών -όσων, δηλαδή, δεν περιλαμβάνονται στις συστημικές- επιδιώκει να απομακρύνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με τις νέες προτάσεις της για τη μεταρρύθμιση του πλαισίου διαχείρισης τραπεζικών κρίσεων και ασφάλισης των καταθέσεων, που δόθηκαν χθες στη δημοσιότητα.
Οι κανόνες για το bail-in των καταθετών, που έχουν τεθεί τα τελευταία χρόνια σε ισχύ στην Ευρωπαϊκή Ένωση, έχει διαπιστωθεί ότι δεν λειτούργησαν με τον αναμενόμενο τρόπο στις περιπτώσεις μικρών και μεσαίων τραπεζών, η τύχη των οποίων κρίνεται όχι σε ευρωπαϊκό, αλλά σε εθνικό επίπεδο, με τις κυβερνήσεις να εφαρμόζουν τα δικά τους μέτρα.
Χαρακτηριστικότερη περίπτωση ήταν αυτή της ιστορικής ιταλικής τράπεζες Banca Monte dei Paschi di Siena, όπου η Ρώμη προτίμησε να διαθέσει δισεκατομμύρια από τον προϋπολογισμό για να αποτρέψει την πλήρη κατάρρευσή της και την επιβολή «κουρέματος» σε καταθέσεις, σύμφωνα με τους ευρωπαϊκούς κανόνες.
Ουσιαστικά, η περίπτωση της εν λόγω ιταλικής τράπεζας απέδειξε ότι στην πράξη είναι πολύ δύσκολο να εφαρμοσθεί το bail-in καταθετών και το ευρωπαϊκό πλαίσιο αποδείχθηκε ότι δεν μπορεί να εφαρμοσθεί ομοιόμορφα, αφού οι κυβερνήσεις προτιμούν να διασώσουν τράπεζες με κρατικό χρήμα (το γνωστό bail-out, που υποτίθεται ότι έγινε προσπάθεια να ξεπερασθεί μετά την κρίση της προηγούμενης δεκαετίας), παρά να επιβαρύνουν τους καταθέτες.
Οι νέες προτάσεις, που ανακοινώθηκαν χθες και θα αποτελέσουν τη βάση για αναθεώρηση του θεσμικού πλαισίου της τραπεζικής ένωσης ως τις αρχές του επόμενου έτους, εάν όλα πάνε καλά, διέπονται από διαφορετική φιλοσοφία: προβλέπουν ότι σε μια μικρή ή μεσαία τράπεζα που αντιμετωπίζει προβλήματα πρώτα θα «κουρεύονται» οι ομολογιούχοι και, στη συνέχεια, οι καταθέσεις θα μεταφέρονται σε μια «ασφαλή» τράπεζα, με το ενδεχόμενο χρηματοδοτικό κενό να καλύπτεται από τα εθνικά συστήματα εγγύησης καταθέσεων.
Τι ανακοίνωσε η Κομισιόν
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ειδικότερα, ανακοίνωσε χθες ότι ενέκρινε πρόταση για την προσαρμογή και την περαιτέρω ενίσχυση του υφιστάμενου πλαισίου της ΕΕ για τη διαχείριση τραπεζικών κρίσεων και την ασφάλιση καταθέσεων (CMDI), με έμφαση στις μεσαίες και μικρότερες τράπεζες.
Ο τραπεζικός τομέας της ΕΕ, ο οποίος περιλαμβάνει ένα ισχυρό πλαίσιο διαχείρισης κρίσεων, έχει καταστεί πολύ πιο ανθεκτικός τα τελευταία χρόνια. Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα στην ΕΕ έχουν επαρκή κεφαλαιοποίηση, υψηλή ρευστότητα και στενή εποπτεία. Ωστόσο, η πείρα έχει δείξει ότι για τη διαχείριση πολλών προβληματικών τραπεζών μεσαίου και μικρότερου μεγέθους έχουν χρησιμοποιηθεί λύσεις εκτός του πλαισίου εξυγίανσης.
Αυτό περιλάμβανε μερικές φορές τη χρησιμοποίηση χρημάτων των φορολογουμένων αντί των απαιτούμενων εσωτερικών πόρων της τράπεζας ή ιδιωτικών, χρηματοδοτούμενων από τον κλάδο δίχτυών ασφαλείας (συστήματα εγγύησης καταθέσεων και ταμεία εξυγίανσης).
Η νέα πρόταση θα επιτρέψει στις αρχές να οργανώσουν την ομαλή έξοδο από την αγορά για μια προβληματική τράπεζα οποιουδήποτε μεγέθους και επιχειρηματικού μοντέλου, με ευρύ φάσμα εργαλείων. Ειδικότερα, θα διευκολύνει τη χρήση διχτυών ασφαλείας χρηματοδοτούμενων από τον
κλάδο για την προστασία των καταθετών σε τραπεζικές κρίσεις, όπως με τη μεταφορά τους από μια προβληματική τράπεζα σε μια υγιή. Αυτή η χρήση διχτυών ασφαλείας πρέπει να αποτελεί μόνο συμπλήρωμα της εσωτερικής ικανότητας απορρόφησης ζημιών των τραπεζών, η οποία παραμένει η πρώτη γραμμή άμυνας.
Συνολικά, αυτό θα διαφυλάξει περαιτέρω τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, θα προστατεύσει τους φορολογούμενους και τους καταθέτες και θα στηρίξει την πραγματική οικονομία και την ανταγωνιστικότητά της.
Οι στόχοι της πρότασης
1. Διαφύλαξη της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και προστασία των χρημάτων των φορολογουμένων: Η πρόταση διευκολύνει τη χρήση συστημάτων εγγύησης των καταθέσεων σε καταστάσεις κρίσης για την προστασία των καταθετών (φυσικών προσώπων, επιχειρήσεων, δημόσιων φορέων κ.λπ.) από την ανάληψη ζημιών, όταν αυτό είναι αναγκαίο για να αποφευχθεί η μετάδοση σε άλλες τράπεζες και οι αρνητικές επιπτώσεις στην κοινότητα και την οικονομία. Βασιζόμενη σε δίχτυα ασφαλείας χρηματοδοτούμενα από τον κλάδο (όπως συστήματα εγγύησης καταθέσεων και
ταμεία εξυγίανσης), η πρόταση προστατεύει επίσης καλύτερα τους φορολογούμενους που δεν χρειάζεται να παρέμβουν για τη διαφύλαξη της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας. Τα συστήματα εγγύησης των καταθέσεων μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τον σκοπό αυτό μόνον αφού οι
τράπεζες έχουν εξαντλήσει την εσωτερική τους ικανότητα απορρόφησης ζημιών, και μόνο για τράπεζες που ήδη προορίζονταν εξ αρχής για εξυγίανση.
2. Θωράκιση της πραγματικής οικονομίας από τον αντίκτυπο της χρεοκοπίας τραπεζών: Οι προτεινόμενοι κανόνες θα επιτρέψουν στις αρχές να αξιοποιήσουν πλήρως τα πολυάριθμα πλεονεκτήματα της εξυγίανσης ως βασικής συνιστώσας της εργαλειοθήκης για τη διαχείριση κρίσεων. Σε αντίθεση με την εκκαθάριση, η εξυγίανση μπορεί να είναι λιγότερο ενοχλητική για τους πελάτες, καθώς διατηρούν πρόσβαση στους λογαριασμούς τους, για παράδειγμα με τη μεταφορά τους σε άλλη τράπεζα. Επιπλέον, διατηρούνται οι κρίσιμες λειτουργίες της τράπεζας. Αυτό ωφελεί την οικονομία και την κοινωνία, γενικότερα.
3. Βελτίωση της προστασίας των καταθετών: Το επίπεδο κάλυψης των 100 000 EUR ανά καταθέτη και τράπεζα, όπως ορίζεται στην οδηγία για τα συστήματα εγγύησης των καταθέσεων, παραμένει για όλους τους επιλέξιμους καταθέτες της ΕΕ. Ωστόσο, η νέα πρόταση εναρμονίζει περαιτέρω τα πρότυπα προστασίας των καταθετών σε ολόκληρη την ΕΕ. Το νέο πλαίσιο επεκτείνει την προστασία των καταθετών σε δημόσιους φορείς (π.χ. νοσοκομεία, σχολεία, δήμους), καθώς και στα χρήματα πελατών που κατατίθενται σε ορισμένα είδη κεφαλαίων πελατών (δηλαδή από εταιρείες επενδύσεων, ιδρύματα πληρωμών, ιδρύματα ηλεκτρονικού χρήματος). Η πρόταση περιλαμβάνει πρόσθετα μέτρα για την εναρμόνιση της προστασίας των προσωρινά υψηλών υπολοίπων σε τραπεζικούς λογαριασμούς άνω των 100 000 EUR που συνδέονται με συγκεκριμένα γεγονότα στη διάρκεια της ζωής (όπως κληρονομιές ή ασφαλιστικές αποζημιώσεις).
Η νομοθετική δέσμη θα συζητηθεί τώρα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο.
