Την πρόθεσή του να διπλασιάσει τους δασμούς στις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου στο 50%, ανακοίνωσε ο Ντόναλντ Τραμπ, σε μία ακόμη επιθετική κίνηση στον διευρυμένο εμπορικό του πόλεμο κατά βασικών εμπορικών εταίρων, περιλαμβανομένης της Κίνας αλλά και στενών συμμάχων, όπως ο Καναδάς και η Αυστραλία.
«Προχωράμε σε αύξηση 25 μονάδων -από 25% σε 50%- στους δασμούς χάλυβα, για να διασφαλίσουμε πλήρως τη βιωσιμότητα και ανταγωνιστικότητα της αμερικανικής χαλυβουργίας», δήλωσε ο Τραμπ σε ομιλία του αργά εχθές στην Πενσυλβάνια, πυρήνα της μεταποιητικής ζώνης των ΗΠΑ. Λίγο αργότερα, μέσω ανάρτησης, έκανε γνωστό ότι το ίδιο μέτρο θα ισχύσει και για προϊόντα αλουμινίου, με ισχύ από την προσεχή Τετάρτη.
Η ανακοίνωση έγινε κατά τη διάρκεια επίσκεψης του προέδρου των ΗΠΑ στις εγκαταστάσεις της U.S. Steel στο Mon Valley Works, ιστορικό εργοστάσιο της περιοχής του Πίτσμπουργκ. Εκεί, ο Τραμπ εξήρε τη συμφωνία εξαγοράς της U.S. Steel από την ιαπωνική Nippon Steel έναντι 14,9 δισ. δολαρίων, δηλώνοντας πως τόσο η επένδυση, όσο και οι νέοι δασμοί «θα διασφαλίσουν χιλιάδες θέσεις εργασίας για Αμερικανούς εργαζόμενους στον χάλυβα».
Η είδηση είχε άμεσο αντίκτυπο στις αγορές: η μετοχή της Cleveland-Cliffs, μεγάλης αμερικανικής χαλυβουργίας, εκτινάχθηκε κατά 26% μετά το κλείσιμο της αγοράς.
Κλιμακούμενη ένταση και διεθνείς αντιδράσεις
Η κίνηση Τραμπ ήρθε λίγες ώρες αφότου κατηγόρησε την Κίνα για αθέτηση συμφωνίας περί αμοιβαίας χαλάρωσης δασμών και περιορισμών σε κρίσιμα ορυκτά. Παράλληλα, η αύξηση των δασμών προκάλεσε σφοδρές αντιδράσεις και από παραδοσιακούς συμμάχους.
Ο Καναδικός Εμπορικός Επιμελητηριακός Σύνδεσμος χαρακτήρισε το μέτρο «αντίθετο προς την οικονομική ασφάλεια της Βόρειας Αμερικής», προειδοποιώντας ότι η απορρύθμιση των διασυνοριακών εφοδιαστικών αλυσίδων σε χάλυβα και αλουμίνιο θα έχει σοβαρές οικονομικές συνέπειες και για τις δύο πλευρές των συνόρων.
Η Αυστραλία, εκ των πιο στενών συμμάχων των ΗΠΑ στην Ινδο-Ειρηνική ζώνη, αντέδρασε επίσης έντονα. Ο υπουργός Εμπορίου Don Farrell δήλωσε ότι τα μέτρα είναι «αδικαιολόγητα και πλήττουν τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές που εξαρτώνται από το ελεύθερο και δίκαιο εμπόριο». Προανήγγειλε μάλιστα ενεργή διπλωματική προσπάθεια για την άρση των δασμών.
Πίεση στις εφοδιαστικές αλυσίδες, αύξηση τιμών στην εγχώρια αγορά
Οι Ηνωμένες Πολιτείες παραμένουν ο μεγαλύτερος εισαγωγέας χάλυβα παγκοσμίως (εξαιρουμένης της Ε.Ε.), με συνολικές εισαγωγές 26,2 εκατομμυρίων τόνων το 2024, σύμφωνα με το αμερικανικό Υπουργείο Εμπορίου. Η επιβολή των νέων δασμών αναμένεται να αυξήσει σημαντικά τις τιμές στις εγχώριες αγορές πρώτων υλών και παραγώγων, με επιπτώσεις στην κατασκευαστική, μεταποιητική και ενεργειακή βιομηχανία.
Το μέτρο ενεργοποιείται μέσω του Section 232, νομοθετικής πρόβλεψης που επιτρέπει την επιβολή δασμών για λόγους εθνικής ασφάλειας. Στην πράξη, καλύπτει ένα εξαιρετικά ευρύ φάσμα προϊόντων, από πρωτογενείς μεταλλικές ύλες, έως παράγωγα όπως νεροχύτες, ηλεκτρικές κουζίνες, εξαρτήματα κλιματιστικών, τηγάνια, μεντεσέδες και πέταλα.
Το 2024, η αξία εισαγωγών για τις 289 σχετικές κατηγορίες προϊόντων ανήλθε στα 147,3 δισ. δολάρια, με σχεδόν δύο τρίτα αυτών να αφορούν προϊόντα αλουμινίου και το υπόλοιπο χάλυβα, σύμφωνα με στοιχεία του U.S. Census Bureau και της Διεθνούς Επιτροπής Εμπορίου των ΗΠΑ.
Για σύγκριση, οι πρώτοι εμπορικοί δασμοί του Τραμπ το 2018, που στόχευαν κινεζικά βιομηχανικά αγαθά, αφορούσαν συνολική αξία εισαγωγών περίπου 50 δισ. δολαρίων ετησίως - σημαντικά μικρότερη από τη σημερινή εφαρμογή.
Δασμολογική πολιτική ως εργαλείο επανεκβιομηχάνισης
Ο Τραμπ, στη δεύτερη θητεία του πλέον, συνεχίζει να εντάσσει την εμπορική πολιτική στο στρατηγικό του αφήγημα περί «οικονομικού εθνικισμού» και επανεκβιομηχάνισης των ΗΠΑ. Οι νέοι δασμοί αξιοποιούνται όχι μόνο ως όπλο πίεσης σε ανταγωνιστές όπως η Κίνα, αλλά και ως εργαλείο ενίσχυσης της εσωτερικής παραγωγής σε προεκλογικά κρίσιμες Πολιτείες όπως η Πενσυλβάνια και το Οχάιο.
Παρότι οι υποστηρικτές της πολιτικής αυτής κάνουν λόγο για προστασία της αμερικανικής βιομηχανίας και των εργαζομένων, οικονομολόγοι και διεθνείς φορείς προειδοποιούν για πληθωριστικές πιέσεις, αύξηση του κόστους παραγωγής και αποδυνάμωση στρατηγικών εμπορικών συμμαχιών.
