Στο αεροπλάνο με το οποίο επέστρεφε στην Τουρκία μετά τη σύλληψή του το 1999, ο Κούρδος ηγέτης Αμπντουλάχ Οτσαλάν δήλωσε ότι αγαπούσε τη χώρα του και "θα την υπηρετούσε αν χρειαζόταν". Πάνω από ένα τέταρτο του αιώνα αργότερα, αυτό θα μπορούσε τώρα να εμφανιστεί ως έκκληση προς την αποσχιστική οργάνωσή του, το Κόμμα Εργαζομένων Κουρδιστάν (PKK) να καταθέσει τα όπλα, όπως τονίζεται σε ειδική ανάλυση του Bloomberg.
Το πρακτορείο αναφέρει πως ο πρόεδρος της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν προσπαθεί να αναβιώσει τις ειρηνευτικές συνομιλίες με τους Κούρδους παράλληλα με τις συζητήσεις με την Ουάσιγκτον για το μέλλον των κουρδικών δυνάμεων που υποστηρίζονται από τις ΗΠΑ στη γειτονική Συρία μετά την ανατροπή του Σύρου προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ.
Βλέπει έτσι μια ευκαιρία να εκμεταλλευτεί την αναταραχή και να αποτρέψει αυτό που η Τουρκία βλέπει ως αυξανόμενη απειλή του κουρδικού εθνικισμού στην περιοχή. Εάν πετύχει, θα ενίσχυε τις φιλοδοξίες της Τουρκίας να αναδιαμορφώσει τη Μέση Ανατολή και να ενισχύσει την υποστήριξη στον Ερντογάν, καθώς o ηγέτης της Τουρκίας επιδιώκει να ξαναγράψει το σύνταγμα και να επεκτείνει χρονικά την πολιτική του κυριαρχία στη χώρα.
Φυλακισμένος κοντά στην Κωνσταντινούπολη, ο Οτσαλάν είναι το κλειδί. Δεν διευθύνει πλέον τις καθημερινές επιχειρήσεις του PKK, το οποίο είναι απαγορευμένο ως τρομοκρατική οργάνωση από τις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Παραμένει ωστόσο σεβαστός από τους διοικητές του κινήματος που τον αποκαλούν "Απο".
"Ο αρχηγός Apo θα κάνει μια σημαντική και ιστορική δήλωση στις 15 Φεβρουαρίου και θα κάνει την αρχή μιας προσπάθειας λύσης", είπε ο Μουράτ Καραγιλάν, ένας από τους κορυφαίους διοικητές του PKK, την περασμένη εβδομάδα, σύμφωνα με κουρδικά μέσα ενημέρωσης. Πρόκειται για την επέτειο της σύλληψης του Οτσαλάν στην Κένυα.
Το Bloomberg σημειώνει πως δεν είναι σαφές εάν ο Οτσαλάν θα πραγματοποιήσει πράγματι το τηλεφώνημά του αυτή την εβδομάδα και οποιαδήποτε ειρηνευτική συμφωνία διαπραγματευόταν ο Οτσαλάν θα σήμαινε ελάχιστα εάν οι μαχητές του PKK αρνούνταν να την υπογράψουν. Υπάρχει επίσης προσοχή στην κουρδική κοινότητα μετά από έναν αγώνα 40 ετών για αυτονομία και πολιτιστικά δικαιώματα στην κυρίως εθνοτικά κουρδική νοτιοανατολική Τουρκία.
Ο Ερντογάν έχει μιλήσει ελάχιστα δημόσια για το κουρδικό ζήτημα. Όμως, ήδη από τον Οκτώβριο, ο ακροδεξιός εθνικιστής σύμμαχός του, Ντεβλέτ Μπαχτσελί, έχει δηλώσει ότι ο 76χρονος Οτσαλάν πρέπει να απελευθερωθεί υπό τον όρο ότι θα πει στους συναδέλφους του ηγέτες του PKK να αφοπλιστούν και να συμμετάσχουν σε μια πολιτική λύση.
"Είμαστε έτοιμοι για μια μόνιμη και ριζική λύση", δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ο Τούντσερ Μπακιρχάν, συμπρόεδρος του φιλοκουρδικού κόμματος DEM. "Μας ενδιαφέρει αυτό το ιστορικό κάλεσμα, το υποστηρίζουμε και στεκόμαστε πίσω από αυτό".
Οι Κούρδοι αποτελούν σχεδόν το ένα πέμπτο του πληθυσμού των 90 εκατομμυρίων της Τουρκίας. Η σύγκρουση έχει αφήσει πίσω της δεκάδες χιλιάδες νεκρούς και συνέβαλε στην οικονομική περιθωριοποίηση της κουρδικής πλειοψηφίας της νοτιοανατολικής Τουρκίας.
Το PKK θέλει η τουρκική κυβέρνηση να αναγνωρίσει την κουρδική ταυτότητα και τον πολιτισμό στο σύνταγμα της χώρας και να επιτρέψει τη διδασκαλία της κουρδικής γλώσσας στα σχολεία. Απαιτεί επίσης το δικαίωμα στην κουρδική αυτοδιάθεση, ή αυτό που αποκαλεί "δημοκρατική αυτονομία" - ένα καθεστώς που θα εκχωρούσε περισσότερες εξουσίες από την κυβέρνηση της Άγκυρας στις τοπικές αρχές στα νοτιοανατολικά της Τουρκίας.
Για τον Ερντογάν, μια ειρηνευτική συμφωνία θα του κέρδιζε δυνητικά αρκετή υποστήριξη στο κοινοβούλιο για να αλλάξει το σύνταγμα και να παρατείνει τις περισσότερες από δύο δεκαετίες του στην εξουσία, αρχικά ως πρωθυπουργός και από το 2014 ως πρόεδρος. Στο βάθος, όπως τονίζει το Bloomberg, διακρίνεται ένα κύμα συλλήψεων και ερευνών από την αλλαγή του έτους, πολλές από τις οποίες φαίνεται να έχουν στόχο να καταπνίξουν κάθε αντίθεση για μια συμφιλίωση με τους Κούρδους.
Ο Μεχμέτ Ουτσούμ, ένας από τους κορυφαίους συμβούλους του Ερντογάν, είπε ότι η ενσωμάτωση θα βοηθήσει στην εξάλειψη των αποσχιστικών τάσεων, καθώς υποστήριξε "την ενίσχυση και τη μόνιμη ελευθερία της κουρδικής γλώσσας".
Μια τέτοια συμφωνία είχε έλθει κοντά και στο παρελθόν. Στις αρχές του 2015, ο Ερντογάν και το PKK πλησίαζαν σε έναν συμβιβασμό. Ωστόσο, οι συνομιλίες κατέρρευσαν μετά την αύξηση της υποστήριξης των κουρδικών κομμάτων σε εκλογές τον Ιούνιο του ίδιου έτους που βοήθησαν να αφαιρεθεί η πλειοψηφία του ισλαμοσυντηρητικού AKP, του οποίου τότε ηγείτο ο Αχμέτ Νταβότογλου, που είχε διαδεχθεί τον Ερντογάν στην ηγεσία. Αυτό που ακολούθησε ήταν μια καταστολή από τις τουρκικές δυνάμεις ασφαλείας. Νέες εκλογές τον Νοέμβριο είδαν το AKP να αποκαθιστά την αυτοδυναμία του, ενώ η εκκαθάριση των Κούρδων αξιωματούχων εντάθηκε.
Η απόπειρα συμφωνίας απέτυχε, ωστόσο, λόγω έλλειψης νομικού πλαισίου καθώς και λαθών και από τις δύο πλευρές, σύμφωνα με τον Γκιουλιστάν Κιλίτς Κοτσιγιγκίτ, κοινοβουλευτικό ηγέτη του κόμματος DEM. Ο τελευταίος ζήτησε την απελευθέρωση του Οτσαλάν για να μπορέσει να συμμετάσχει σε διαπραγματεύσεις σε "ισότιμο επίπεδο".
Εκείνο που είναι διαφορετικό αυτή τη φορά είναι το παράθυρο για τον Ερντογάν να προσπαθήσει να βάλει ένα τέλος στον κουρδικό αποσχισμό. Οι Κούρδοι, που έχουν μια ημιαυτόνομη περιοχή στο Ιράκ, έχουν ενθαρρυνθεί στη Συρία μετά την πτώση του Άσαντ, αλλά και στο Ιράν.
Όταν οι συνομιλίες κατέρρευσαν πριν από μια δεκαετία, οι περισσότεροι μαχητές του PKK στην Τουρκία έφυγαν για να ενταχθούν στις τάξεις των Μονάδων Προστασίας του Λαού (YPG), μιας πολιτοφυλακής που αγωνίζεται για την αυτονομία των Κούρδων της Συρίας. Οι YPG εντάχθηκαν σε μια προσπάθεια υπό την ηγεσία των ΗΠΑ για την εξάλειψη του κινήματος του Ισλαμικού Κράτους και κατέληξαν να ελέγχουν περίπου το ένα τρίτο της χώρας. Η Τουρκία θέλει τώρα να διαλυθούν οι YPG και οι μαχητές του PKK από τις τάξεις τους να εγκαταλείψουν τη Συρία.
Εάν επιτευχθεί ειρήνη, σύμφωνα με το Bloomberg, θα είναι μια στιγμή ορόσημο για την Τουρκία. Ο Οτσαλάν ίδρυσε το PKK το 1978 και μέχρι τη δεκαετία του 1990 είχε εξελιχθεί σε μια αντάρτικη δύναμη περισσότερων από 10.000 μαχητών. Διατηρούσε, δε, τον αυστηρό έλεγχο της ομάδας μέχρι τη σύλληψή του.
Ο κουρδικός λαός είναι "ενθουσιασμένος" με την εκκολαπτόμενη διαδικασία, αλλά παραμένει δύσπιστος σχετικά με το εάν η κυβέρνηση θα λάβει πραγματικά μέτρα για μια πραγματική συμφιλίωση, δήλωσε ο Ομέρ Οτσαλάν, Κούρδος βουλευτής και ανιψιός του ιδρυτή του PKK.
"Υπάρχει από καιρό μια φοβία ότι η εκπαίδευση στην κουρδική γλώσσα και η αναγνώριση των διαφορών θα μπορούσαν να υπονομεύσουν το ενιαίο καθεστώς του κράτους", είπε τηλεφωνικά την περασμένη εβδομάδα. "Εάν υπάρξει μια ιστορική συμμαχία, μια πραγματική λύση, τότε η χώρα μας θα γίνει πρότυπο για την περιοχή".
