Κατευθυντήριες οδηγίες εκδίδει η Κομισιόν για τη συμμετοχή προσφερόντων από τρίτες χώρες στην αγορά δημόσιων συμβάσεων της ΕΕ
Βρυξέλλες, 24 Ιουλίου 2019
Οι σημερινές κατευθυντήριες οδηγίες αποτελούν μέρος μιας δέσμης πρωτοβουλιών της Επιτροπής για την εξασφάλιση θεμιτού ανταγωνισμού, υψηλής ποιότητας και ισότιμων όρων ανταγωνισμού στις αγορές δημόσιων συμβάσεων. Πρόκειται επίσης για το πρώτο παραδοτέο από τις 10 δράσεις που περιγράφονται στην ανακοίνωση σχετικά με τις σχέσεις ΕΕ-Κίνας και υποστηρίζονται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στα συμπεράσματα που ενέκρινε τον Μάρτιο του 2019.
Η ΕΕ έχει μια ανοιχτή αγορά δημόσιων συμβάσεων, τη μεγαλύτερη στον κόσμο, αξίας περίπου 2 τρισεκατομμυρίων ευρώ ετησίως. Σε συνθήκες ολοένα πιο παγκόσμιων αγορών, οι αγοραστές του δημοσίου στην ΕΕ πρέπει να είναι εφοδιασμένοι με τα σωστά εργαλεία και τις γνώσεις για να αντιμετωπίζουν προσφέροντες από χώρες εκτός της ΕΕ.
Οι κατευθυντήριες οδηγίες που δημοσιεύονται σήμερα παρέχουν πρακτικές συμβουλές στους αγοραστές του δημοσίου στα κράτη μέλη. Τους βοηθούν να προσδιορίσουν ποιοι προσφέροντες τρίτων χωρών έχουν εξασφαλισμένη πρόσβαση στην αγορά δημόσιων συμβάσεων της ΕΕ. Οι κατευθυντήριες οδηγίες αποσκοπούν επιπλέον να βελτιώσουν την ενημέρωση των αναθετουσών αρχών σχετικά με τα διάφορα μέσα που έχει στην εργαλειοθήκη της η ΕΕ για τις δημόσιες συμβάσεις. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται μέτρα που μπορούν να ληφθούν σε περίπτωση προσφορών με αφύσικα χαμηλές τιμές, καθώς και μέτρα που εξασφαλίζουν ότι οι προσφέροντες από τρίτες χώρες τηρούν τα ίδια πρότυπα ποιότητας με τους προσφέροντες της ΕΕ στους τομείς π.χ. της ασφάλειας, της εργασίας και του περιβάλλοντος.
Ο αντιπρόεδρος, Γίρκι Κάταϊνεν, αρμόδιος για την απασχόληση, την ανάπτυξη, τις επενδύσεις και την ανταγωνιστικότητα, δήλωσε: «Οι ανοιχτές και ανταγωνιστικές διαδικασίες στους δημόσιους διαγωνισμούς συμβάλλουν στην καλύτερη αξιοποίηση των χρημάτων των φορολογουμένων και στην υψηλή ποιότητα των δημόσιων υπηρεσιών. Οι αγοραστές του δημοσίου θα πρέπει να κάνουν συνειδητές επιλογές με γνώμονα το συμφέρον των πολιτών και χρησιμοποιώντας όλα τα διαθέσιμα εργαλεία για την προάσπιση των ευρωπαϊκών μας προτύπων. Ως αντιστάθμισμα στο δικό μας άνοιγμα, οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις θα πρέπει να μπορούν να συμμετέχουν σε διαγωνισμούς για δημόσιες συμβάσεις εκτός της ΕΕ με αμοιβαίο τρόπο».
Η επίτροπος, Ελζμπιέτα Μπιενκόφσκα, αρμόδια για την εσωτερική αγορά, τη βιομηχανία, την επιχειρηματικότητα και τα ΜΜΕ, σημείωσε: «Όλοι οι προσφέροντες- Ευρωπαίοι και ξένοι - πρέπει να διαγωνίζονται με τους ίδιους κανόνες. Οι αγοραστές του δημοσίου μπορούν να χρησιμοποιούν την ευελιξία του νομικού πλαισίου για τον καθορισμό και την επιβολή υψηλών κοινωνικών, περιβαλλοντικών και άλλων προτύπων ποιότητας για όλους τους προσφέροντες, ανεξαρτήτως προέλευσης. Το γεγονός αυτό δημιουργεί μια ισορροπία μεταξύ τους».
Οι κατευθυντήριες οδηγίες βοηθούν επίσης τις αναθέτουσες αρχές να επανεξετάζουν τις προσφορές με αποδοτικό τρόπο, να εντοπίζουν τις προσφορές με ενδεχομένως αφύσικα χαμηλές τιμές και να προσαρμόζουν τις συμβάσεις τους για την επιλογή των πιο καινοτομικών, κοινωνικών και πράσινων λύσεων. Εστιάζουν στους ακόλουθους τομείς:
Πρόσβαση από ξένους προσφέροντες: οι κανόνες της ΕΕ γενικά δεν κάνουν διάκριση μεταξύ εταιρειών της ΕΕ και εταιρειών τρίτων χωρών. Ωστόσο, οι κατευθυντήριες οδηγίες διευκρινίζουν ότι μόνο εταιρείες τρίτων χωρών με τις οποίες έχει υπογράψει η ΕΕ δεσμευτικές διεθνείς ή διμερείς συμφωνίες ελεύθερων συναλλαγών που καλύπτουν τις δημόσιες συμβάσεις έχουν εγγυημένη πρόσβαση στην αγορά δημόσιων συμβάσεων της ΕΕ. Εταιρείες άλλων τρίτων χωρών δεν έχουν εξασφαλισμένη πρόσβαση στις αγορές δημόσιων συμβάσεων της ΕΕ και μπορούν να αποκλείονται. Επιπλέον, οι κατευθυντήριες οδηγίες επιβεβαιώνουν ότι τα κράτη μέλη παραμένουν ελεύθερα να περιορίζουν την πρόσβαση στις αγορές τους στους τομείς της άμυνας και της ασφάλειας.
Απόρριψη προσφορών με αφύσικα χαμηλές τιμές: η Επιτροπή υπενθυμίζει στις αναθέτουσες αρχές τις δυνατότητες που παρέχουν οι κανόνες της ΕΕ για απόρριψη προσφορών που φαίνονται αδικαιολόγητα χαμηλές. Οι κατευθυντήριες οδηγίες περιέχουν κατάλογο ερωτήσεων ελέγχου τις οποίες μπορούν να υποβάλλουν οι αρχές στον προσφέροντα για να λαμβάνουν εξηγήσεις σχετικά με την τιμή.
Δημόσιες συμβάσεις ποιότητας: οι κανόνες της ΕΕ για την ανάθεση συμβάσεων ενθαρρύνουν τις δημόσιες αρχές να αναθέτουν συμβάσεις με στρατηγικό τρόπο και να θέτουν την καινοτομία, την κοινωνική ευθύνη και τη βιωσιμότητα στο επίκεντρο των διαδικασιών τους για την ανάθεση συμβάσεων. Έτσι αποφεύγεται η ανάθεση συμβάσεων αποκλειστικά βάσει της χαμηλότερης τιμής. Οι κατευθυντήριες οδηγίες περιλαμβάνουν συγκεκριμένα παραδείγματα τέτοιας στρατηγικής ανάθεσης συμβάσεων και εξηγούν τον τρόπο καθορισμού και επιβολής κοινωνικών, περιβαλλοντικών και εργασιακών προτύπων στη διαδικασία ανάθεσης. Οι εν λόγω κανόνες ισχύουν για όλες τις προσφορές και ανεξάρτητα από το αν οι προσφέρουσες εταιρείες είναι ή δεν είναι εγκατεστημένες στην ΕΕ.
Πρακτική βοήθεια από την Επιτροπή: οι κατευθυντήριες οδηγίες υπενθυμίζουν επίσης ότι οι δημόσιες αρχές μπορούν να ζητούν από την Επιτροπή να αξιολογεί τη συμβατότητα ενός έργου με τους κανόνες της ΕΕ για τις δημόσιες συμβάσεις πριν από κάθε σημαντικό στάδιο, π.χ. πριν από την έναρξη της διαδικασίας πρόσκλησης υποβολής προσφορών για το κύριο έργο ή πριν από την υπογραφή διεθνούς συμφωνίας (πρόκειται για τον λεγόμενο μηχανισμό «εκ των προτέρων αξιολόγησης»). Αυτό μπορεί να αφορά, για παράδειγμα, την παροχή συμβουλών σε σχέση με αφύσικα χαμηλή τιμή ή με τον ποιοτικό σχεδιασμό των συμβάσεων.
