Η διαφθορά παχαίνει! Αυτή είναι η υπόθεση πίσω από μια δημιουργική μελέτη, που συνέκρινε τον Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) με τις συμβατικές μετρήσεις διαφθοράς σε μετασοβιετικές χώρες. Η μελέτη αποκάλυψε ότι ο ΔΜΣ των υπουργών συσχετίζεται έντονα με τη διαφθορά αυτών των κυβερνήσεων.
Η μελέτη κέρδισε το βραβείο Ig Nobel, αλλά εγείρει ερωτήματα: Τι γίνεται αν είσαι διεφθαρμένος αλλά προσέχεις την υγεία σου;
Ο ΔΜΣ ως μέτρο διαφθοράς
Η διαφθορά σε επίπεδο χώρας είναι δύσκολο να ποσοτικοποιηθεί. Πώς λοιπόν οργανισμοί όπως η Διεθνής Διαφάνεια και η Παγκόσμια Τράπεζα το καταφέρνουν; Όχι συγκρίνοντας τα οικονομικά δεδομένα κάθε χώρας - αυτό θα ήταν σαν να συγκρίνουν χαλασμένα μήλα με σάπια πορτοκάλια.
Αντίθετα, χρησιμοποιούν τις απόψεις ειδικών για να καταρτίσουν τον Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς και τον Δείκτη Ελέγχου της Διαφθοράς.
Το 2020, ο καθηγητής Οικονομικών Pavlo R. Blavatskyy από το Montpellier Business School στη Γαλλία πρότεινε ένα διαφορετικό, πιο διασκεδαστικό μέτρο: τον διάμεσο ΔΜΣ των υπουργών μιας χώρας. Υπέθεσε ότι υπάρχει θετική σχέση μεταξύ του διάμεσου ΔΜΣ και του επιπέδου κυβερνητικής διαφθοράς.
Με απλά λόγια: όσο πιο παχύσαρκοι οι υπουργοί, τόσο πιο διεφθαρμένη η χώρα τους.
Η «ηδονιστική θεωρία της διαφθοράς»
Η βάση αυτής της μεθοδολογίας είναι αυτό που ο Blavatskyy αποκαλεί «ηδονιστική θεωρία της διαφθοράς». Σύμφωνα με αυτή, τα πολυτελή γεύματα και τα πλούσια δείπνα είναι συχνή μορφή διαφθοράς, κάτι που υποτίθεται ότι αφήνει μετρήσιμα ίχνη στο βάρος των υπουργών.
Για να δοκιμάσει την υπόθεση, η ομάδα του Blavatskyy συγκέντρωσε φωτογραφίες προσώπων 299 υπουργών από τις 15 μετασοβιετικές χώρες το 2017 και χρησιμοποίησε έναν αλγόριθμο για να εκτιμήσει τον ΔΜΣ τους.
Σύμφωνα με τα ευρήματα, ο διάμεσος ΔΜΣ των υπουργών συσχετίζεται έντονα με τους συμβατικούς δείκτες διαφθοράς.
- Χώρες με χαμηλό ΔΜΣ και χαμηλή διαφθορά: Η Εσθονία είχε τους πιο αδύνατους υπουργούς και τον χαμηλότερο δείκτη διαφθοράς. Η Λιθουανία ήταν δεύτερη και στα δύο.
- Μεσαία κατηγορία: Η Λετονία, η Γεωργία, η Αρμενία και η Λευκορωσία βρίσκονταν στη μεσαία κατηγορία τόσο στον ΔΜΣ όσο και στη διαφθορά.
- Υψηλός ΔΜΣ, υψηλή διαφθορά: Καζακστάν, Ουκρανία, Ουζμπεκιστάν και Τουρκμενιστάν ήταν στις χειρότερες θέσεις.
Περιορισμοί και κριτική
Η μελέτη, αν και ενδιαφέρουσα, έχει αδυναμίες:
- Χρονικοί περιορισμοί: Τα δεδομένα βασίζονται στο 2017, ενώ οι πολιτικές εξελίξεις -όπως ο πόλεμος στην Ουκρανία- έχουν επηρεάσει τη διαφθορά έκτοτε.
- Συσχέτιση, όχι αιτιότητα: Η μελέτη δεν αποδεικνύει ότι η διαφθορά προκαλεί αυξημένο ΔΜΣ ή το αντίστροφο.
- Πολιτισμικές διαφοροποιήσεις: Σε άλλες περιοχές, η διαφθορά μπορεί να εκδηλώνεται με διαφορετικούς τρόπους. Οι διεφθαρμένοι αξιωματούχοι μπορεί να δίνουν μεγαλύτερη σημασία στη σωματική τους ευεξία και να προτιμούν μετρητά, χρυσό ή άλλα πολύτιμα αντικείμενα - ίσως ακόμη και συνδρομές σε πολυτελή γυμναστήρια- ως μέσα ανταμοιβής.
Πάντως, η μελέτη του καθηγητή Blavatskyy κέρδισε το βραβείο Ig Nobel το 2021, επιβεβαιώνοντας ότι ακόμα και οι πιο «ελαφρές» ιδέες μπορούν να αποκαλύψουν ενδιαφέροντα δεδομένα.
Πηγή: Pavlo Blavatskyy, 2021. "Obesity of politicians and corruption in post‐Soviet countries", Economics of Transition and Institutional Change, John Wiley & Sons, vol. 29(2).
Φωτογραφία: freepik.com
