Η καλή παρέα και η κοινωνική ζωή είναι σημαντικοί παράγοντες για τη ζωή όλων μας. Όμως, ειδικά για τους ανθρώπους άνω των 50 ετών η διατήρηση φιλικών σχέσεων δεν είναι απλώς ζήτημα παρέας για "κουβεντούλα με τον καφέ". Οι ουσιαστικές φιλίες αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο της υγείας και της ευημερίας, κάτι που προφανώς όλοι αντιλαμβανόμαστε, αλλά το επιβεβαιώνει τώρα και η επιστήμη.
Μια πρόσφατη μελέτη αποκαλύπτει μια βαθιά αλήθεια: ενώ το 75% των ηλικιωμένων θεωρεί πως έχει αρκετούς στενούς φίλους, εκείνοι που αντιμετωπίζουν προβλήματα ψυχικής ή σωματικής υγείας συχνά δυσκολεύονται να διατηρήσουν αυτές τις ζωτικές συνδέσεις. Δημιουργείται έτσι ένας ανησυχητικός κύκλος, όπου τα προβλήματα υγείας και η κοινωνική απομόνωση αλληλοτροφοδοτούνται, επιδεινώνοντας την κατάσταση.
Η Εθνική Έρευνα για την Υγιή Γήρανση του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν, που διεξήχθη τον Αύγουστο του 2024, ανέλυσε τις απαντήσεις 3.486 ενηλίκων ηλικίας 50 έως 94 ετών. Παρείχε μια λεπτομερή ματιά στον εξελισσόμενο ρόλο της φιλίας στη μετέπειτα ζωή και την κρίσιμη συμβολή της στην ευημερία. Τα ευρήματα αποκαλύπτουν μια εντυπωσιακή σχέση μεταξύ υγείας και κοινωνικών δεσμών που συχνά παραβλέπεται.
«Η κατανόηση της αλληλεπίδρασης μεταξύ φιλίας και υγείας είναι ζωτική», εξηγεί η δημογράφος Σάρα Πάτερσον από το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν. Η Πάτερσον, βοηθός καθηγήτρια έρευνας στο Κέντρο Ερευνών του Ινστιτούτου Κοινωνικών Ερευνών του Πανεπιστημίου, τονίζει την ανάγκη ενίσχυσης των κοινωνικών συνδέσεων, ιδιαίτερα για τους πιο ευάλωτους. Η έρευνα αποκάλυψε ότι, ενώ το 90% των ενήλικων άνω των 50 έχουν τουλάχιστον έναν στενό φίλο, τα ποσοστά μειώνονται δραματικά για όσους αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας.
Το χάσμα μεταξύ φιλίας και υγείας
Μεταξύ των ατόμων που δηλώνουν κακή ψυχική υγεία, το 20% δεν έχει κανέναν στενό φίλο – διπλάσιο ποσοστό σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό. Ομοίως, το 18% των ατόμων με κακή φυσική υγεία δεν έχουν στενούς φίλους, υπογραμμίζοντας το πώς τα προβλήματα υγείας μπορούν να διαβρώσουν τις κοινωνικές συνδέσεις.
Το φύλο και η ηλικία παίζουν εξίσου σημαντικό ρόλο: οι άνδρες έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να μην έχουν στενούς φίλους από τις γυναίκες, ενώ οι ηλικίες 50-64 εμφανίζουν περισσότερη μοναξιά από τους μεγαλύτερους, άνω των 65 – ένα απροσδόκητο εύρημα που αναιρεί τις παραδοσιακές αντιλήψεις ότι η κοινωνική απομόνωση αυξάνεται με την ηλικία.
Η σύγχρονη τεχνολογία προσφέρει όμως μια αχτίδα ελπίδας. Οι ηλικιωμένοι υιοθετούν όλο και περισσότερο τα ψηφιακά εργαλεία για να διατηρούν επαφές: το 78% είχε προσωπική επαφή με φίλους τον τελευταίο μήνα πριν την έρευνα, το 73% χρησιμοποίησε τηλεφωνικές κλήσεις και το 71% έκανε χρήση γραπτών μηνυμάτων. Αυτή η πολυκαναλική προσέγγιση δείχνει ανθεκτικότητα και προσαρμογή στη διατήρηση φιλίας.
Ο κρίσιμος ρόλος της φιλίας στην υγεία
Τα αποτελέσματα της έρευνας τονίζουν τον απαραίτητο ρόλο των στενών φιλιών ως υποστηρικτικών δικτύων. Μεταξύ των συμμετεχόντων που έχουν τουλάχιστον έναν στενό φίλο, το 79% αναφέρει ότι βασίζεται σε αυτούς για συναισθηματική υποστήριξη, και το 70% δηλώνει ότι αισθάνεται άνετα να συζητά για ζητήματα υγείας μαζί τους. Αυτές οι σχέσεις δεν είναι επιφανειακές· είναι γραμμές ζωής που επηρεάζουν από συμπεριφορές έως και ιατρικές εξετάσεις.
Οι μισοί από τους συμμετέχοντες ηλικιωμένους αναγνωρίζουν ότι οι φίλοι τους τούς ενθάρρυναν να υιοθετήσουν υγιεινές συνήθειες, όπως περισσότερη άσκηση ή καλύτερη διατροφή. Επιπλέον, το 35% δηλώνει ότι οι φίλοι τούς παρακίνησαν να αναζητήσουν ιατρική συμβουλή για συμπτώματα που τους προβλημάτιζαν και το 29% έλαβε ενθάρρυνση να εγκαταλείψει ανθυγιεινές συνήθειες, όπως την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ.
Η πρακτική υποστήριξη είναι εξίσου αξιοσημείωτη: το 32% είχε φίλους που τούς βοήθησαν κατά τη διάρκεια ασθένειας ή τραυματισμού, το 17% είχε φίλους που τούς παρέλαβαν φάρμακα και το 15% είχε φίλους που τούς συνόδευσαν σε ιατρικά ραντεβού.
Το παράδοξο της φιλίας
Παρόλο την εμφανή συμβολή της, η δημιουργία και διατήρηση φιλίας γίνεται δυσκολότερη με την ηλικία, ιδιαίτερα για όσους αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας.
Μεταξύ ατόμων με προβλήματα ψυχικής υγείας, το 65% δηλώνει ότι είναι πιο δύσκολο να κάνουν νέους φίλους τώρα από όταν ήταν νεότεροι, σε σχέση με το 42% του γενικού πληθυσμού. Παρομοίως, το 61% δηλώνει ότι είναι πιο δύσκολο να διατηρήσουν υπάρχουσες φιλίες, συγκριτικά με το 34% του πληθυσμού άνω των 50.
Παρά τις δυσκολίες, η επιθυμία για νέες φιλίες παραμένει ισχυρή. Το 75% των ηλικιωμένων εκφράζει ενδιαφέρον για την ανάπτυξη νέων φιλιών, ιδιαίτερα όσοι ζουν μόνοι ή αισθάνονται μόνοι. Αυτή η αναγνώριση της σημασίας των κοινωνικών δεσμών υπογραμμίζει τη διαρκή αναζήτηση για ουσιαστικές συνδέσεις.
Διαγενεακές φιλίες
Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα ευρήματα είναι η συχνότητα των φιλιών μεταξύ διαφορετικών γενεών.
Σχεδόν οι μισοί από όσους έχουν στενούς φίλους, αναφέρουν πως διατηρούν τουλάχιστον έναν φίλο από διαφορετική γενιά, ορισμένη ως τουλάχιστον 15 χρόνια μεγαλύτερη ή μικρότερη.
Μεταξύ αυτών, το 52% έχει φίλους και από μεγαλύτερες και από μικρότερες γενιές, δείχνοντας ότι οι ουσιαστικές συνδέσεις ξεπερνούν τα ηλικιακά όρια.
Ευρύτερες επιπτώσεις για την υγεία και την κοινότητα
Τα συμπεράσματα της έρευνας ξεπερνούν τις προσωπικές σχέσεις. Οι ιατροί και άλλοι επαγγελματίες του τομέα υγείας ενθαρρύνονται να εξετάζουν τα κοινωνικά δίκτυα υποστήριξης των ασθενών τους ως μέρος της ολιστικής φροντίδας.
Ο Δρ. Τζέφρι Κάλγκρεν, διευθυντής της έρευνας και γενικός ιατρός στο VA Ann Arbor Healthcare System, προτείνει τη συστηματική ερώτηση για τις φιλίες των ασθενών, ιδιαίτερα για όσους αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα υγείας.
Παράλληλα, οι κοινοτικοί οργανισμοί ενθαρρύνονται να δημιουργούν περισσότερες ευκαιρίες για κοινωνική συμμετοχή, ιδιαίτερα για άτομα με διαφορετικές ανάγκες.
Φωτογραφία: Image by freepik.com
