Η κυβέρνηση Κόντε μετρά μόλις ένα μήνα ζωής και έχει αφήσει ήδη ένα εντονότατο αποτύπωμα στην ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή. Το παράδοξο είναι πως αυτό το αποτύπωμα αφορά αποκλειστικά ενέργειες του ελάσσονος εταίρου αυτής της κυβέρνησης συνασπισμού: Της Λέγκας, που ήταν τρίτο κόμμα στις εκλογές της 4ης Μαρτίου με ποσοστό 17%, ενώ ο κυβερνητικός εταίρος της, το Κίνημα 5 Αστέρων, κατέλαβε την πρώτη θέση με 33%.
Του Χρήστου Κανελλόπουλου*
Σ' αυτές τις λίγες εβδομάδες από την ορκωμοσία της νέας κυβέρνησης, είναι εύκολο να μπερδευτεί κανείς ακόμα και για το ποιος είναι ο πρωθυπουργός της Ιταλίας.
Ο ηγέτης της Λέγκας μονοπωλεί την επικαιρότητα, επιβάλλοντας την ατζέντα του. Ως αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Εσωτερικών ο Ματέο Σαλβίνι εμφανίζεται καθημερινά στα μήντια για να εξηγήσει κάθε πτυχή της πολιτικής του: για την εκδίωξη των πλοιαρίων που νοικιάζουν οι ΜΚΟ προκειμένου να μεταφέρουν με ασφάλεια τους μετανάστες από τις ακτές της Λιβύης στην Ιταλία, για να ξεχωρίσει τους "καλούς" από τους "κακούς μετανάστες", για τα σχέδιά του να απογράψει τους Ρομά της Ιταλίας –ακόμα και αν πολλοί είναι Ιταλοί πολίτες– με σκοπό να προχωρήσει σε μαζικές απελάσεις.
Ωστόσο, η αντιμεταναστευτική πολιτική του προκαλεί τριβές εντός της κυβέρνησης και δυνητικές εστίες κινδύνου. Οι 5 Αστέρες ελέγχουν το υπουργείο Μεταφορών, που είναι υπεύθυνο για την ακτοφυλακή, όπως και το Υπουργείο Άμυνας. Φαίνεται πως τα σκάφη του λιμενικού και του ιταλικού Πολεμικού Ναυτικού συνεχίζουν να πραγματοποιούν διασώσεις μεταναστών στη θάλασσα.
Συνεπώς εδώ μπορεί να έχουμε μια ιδιαίτερα επικίνδυνη εξέλιξη. Η άρνηση του Σαλβίνι να δέχεται τα σκάφη των ΜΚΟ στα ιταλικά λιμάνια, είναι πιθανόν να στρέψει τους μετανάστες σε μη ασφαλή μέσα μεταφοράς για να διασχίσουν τη Μεσόγειο, με την ελπίδα της διάσωσής τους στη θάλασσα από το ιταλικό ναυτικό.
Η υπερδραστηριότητα του Ματέο Σαλβίνι και η ακροδεξιά πολιτική του φαίνεται να αποδίδουν για τον ίδιο, όπως αποδίδει και η εναντίωση στους σχεδιασμούς της Γαλλίας και ιδίως της Γερμανίας, για τη μεταρρύθμιση της ευρωζώνης ή για τη διαχείριση του μεταναστευτικού και προσφυγικού προβλήματος.
Η δημοφιλία του Σαλβίνι αυξάνεται, μαζί και η υποστήριξη των πολιτικών του, ενώ οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι απορροφά τους ψηφοφόρους του Μπερλουσκόνι. Στις δημοτικές εκλογές που έγιναν τον Ιούνιο σε πολλές ιταλικές πόλεις, σάρωσαν οι υποψήφιοι της δεξιάς όχι μόνο σε βάρος κεντροαριστερών, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις και σε βάρος δημάρχων των 5 Αστέρων.
Ο Σαλβίνι σύντομα θα είναι ο αδιαμφισβήτητος ηγέτης της ιταλικής δεξιάς, ανασυγκροτημένης στα ιδεολογικά πρότυπα της αμερικανικής alt-right και ενδεχομένως ευθυγραμμισμένης με την πολιτική Τραμπ στην Ευρώπη. Σε αυτές τις συνθήκες, ο ηγέτης της Λέγκας δεν αποκλείεται να θελήσει να κεφαλαιοποιήσει την πολιτική του ισχύ, οδηγώντας τη χώρα σε πρόωρες εκλογές.
Την ώρα που ο Σαλβίνι κυριαρχεί επικοινωνιακά σε Ιταλία και εμφανίζεται ως ανατέλλων αστέρας στην Ευρώπη, οι 5 Αστέρες αντιμετωπίζουν διπλή πίεση: Από τη μία, η φαινομενικά μαχητικότερη αντισυστημική πολιτική του Ματέο Σαλβίνι που προκαλεί αναστάτωση στις ευρωπαϊκές ελίτ, φέρνει απώλειες ψηφοφόρων από τα δεξιά.· Από την άλλη, η συνύπαρξη με έναν τόσο ξενοφοβικό εταίρο, προκαλεί αγανάκτηση στους κεντροαριστερής και αριστερής προέλευσης ψηφοφόρους του Κινήματος. Μάλιστα, ο Ρομπέρτο Φίκο, πρόεδρος της ιταλικής βουλής και προερχόμενος από την αριστερή πτέρυγα των 5 Αστέρων, εναντιώθηκε δημόσια στην πολιτική κλειστών λιμανιών για τους μετανάστες.
Σε αυτό το πλαίσιο, ίσως τις επόμενες βδομάδες επιτρέψουν στον Λουίτζι Ντι Μάιο να περάσει στην αντεπίθεση. Ήδη, αυτή την εβδομάδα ο Ντι Μάιο ακύρωσε το διαβόητο «Jobs Act» του Ρέντσι, λέγοντας ότι κηρύσσει «πόλεμο στην επισφάλεια». Ακόμη, με Προεδρικό Διάταγμα «της αξιοπρέπειας» καθιερώθηκαν αντικίνητρα για τις συμβάσεις προσωρινής εργασίας ή ορισμένου χρόνου και αυξήθηκε η αποζημίωση στις απολύσεις, ενώ μέριμνα δόθηκε στην καταπολέμηση της επισφάλειας των εργαζομένων στη διανομή φαγητού, με εκπροσώπους των οποίων συναντήθηκε ο Ντι Μάιο αμέσως μόλις ανέλαβε.
Επιπλέον, θεσπίστηκαν διατάξεις που υποχρεώνουν τις εταιρείες οι οποίες μεταφέρουν την παραγωγή τους σε άλλες χώρες, να επιστρέψουν στο διπλάσιο ή τετραπλάσιο τις φοροελαφρύνσεις που έλαβαν. Αναμένεται επίσης η ακύρωση του ασφαλιστικού νόμου Ρέντσι με παράλληλη αύξηση των χαμηλών συντάξεων.
Είναι νωρίς ακόμα για ασφαλή συμπεράσματα, αλλά φαίνεται πως στην Ιταλία, δηλαδή σε μια μεγάλη βιομηχανική οικονομία, έχουμε για πρώτη φορά στην Ευρώπη, εδώ και δεκαετίες, απόπειρες εργασιακής επαναρρύθμισης και αντιστροφής ή ανάσχεσης των νεοφιλελεύθερων μεταρρυθμίσεων.
Προφανώς αυτά τα φιλο-κοινωνικά μέτρα και ενδεχομένως άλλα που θα ακολουθήσουν, συνεπάγονται αψήφηση των δεσμεύσεων του Συμφώνου Σταθερότητας –η ιταλική κυβέρνηση έχει ήδη διαμηνύσει ότι θα παραβιάσει την υποχρέωση για δημοσιονομικό έλλειμμα έως 3% του ΑΕΠ.
Τα παραπάνω, σε συνδυασμό με την αντίδραση των οργάνων των Ιταλών εργοδοτών που προκάλεσε το Διάταγμα για τα εργασιακά, ενισχύουν το αντισυστημικό προφίλ της κυβέρνησης. Ο χρόνος θα δείξει ποιος θα είναι ο κύριος ωφελημένος του «μπρα ντε φερ» ανάμεσα στο συντηρητισμό του Σαλβίνι και την προσπάθεια Ντι Μάιο να υλοποιήσει μια «κοινωνική ατζέντα». Η έως τώρα πολιτική υπεροχή Σαλβίνι του δίνει ένα προβάδισμα.
* Αναδημοσίευση από τον ιστοχώρο του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ
