Μία εβδομάδα πριν από την πολυαναμενόμενη απόφαση για περισσότερη ρευστότητα, η ΕΚΤ σκέπτεται πώς να βελτιώσει τη νομισματική πολιτική χωρίς να την ακρωτηριάσει με κάποιες από τις αρνητικές επιπτώσεις της.
Επιτροπές της ΕΚΤ μελετούν πώς θα μετριάσουν τις αρνητικές επιπτώσεις για τις τράπεζες και έχουν ετοιμάσει τα πιθανά μέτρα που κυμαίνονται από αλλαγές στα επιτόκια καταθέσεων μέχρι τεχνικές για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πλεονάζουσας ρευστότητας. Πάντως, όλες οι προτάσεις μπορεί να απορριφθούν στις 10 Μαρτίου, ημερομηνία που αναμένεται η ανακοίνωση των νέων μέτρων.
Με τον πληθωρισμό στην Ευρωζώνη να είναι πάλι κάτω από το μηδέν και τις ανησυχίες να αυξάνονται σχετικά με την κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας, ο πρόεδρος της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι και οι συνεργάτες του εξετάζουν κατά πόσον η νομισματική πολιτική πρέπει να δώσει μεγαλύτερη ώθηση στην ανάκαμψη του ευρώ. Η κύρια ανησυχία είναι ότι τα αρνητικά επιτόκια, ειδικά αν μειωθούν κι άλλο, θα μπορούσαν να συμπιέσουν την κερδοφορία των τραπεζών, σε τέτοιο βαθμό που θα μειωθεί η χορήγηση δανείων σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά.
Ο Ντράγκι "θα πρέπει να ανησυχεί για τις συνέπειες σχετικά με το τραπεζικό σύστημα," λέει ο Mark Burgess, επικεφαλής επενδύσεων στην Columbia Threadneedle Investments. "Χρειάζεται ένα υγιές τραπεζικό τομέα."
Δείτε πως ο Ντράγκι μπορεί να προστατεύσει τις τράπεζες από τα αρνητικά επιτόκια.
Τα μέτρα
Ένα από τα πιο απλά μέτρα θα ήταν να μειώσει η ΕΚΤ το επιτόκιο καταθέσεων κάτω από το τρέχον -0,3% εφαρμόζοντας ένα σύστημα δύο βαθμίδων. Οι τράπεζες να πληρώνουν το αρνητικό επιτόκιο μόνο για το μέρος των κεφαλαίων τους που σταθμεύουν στην ΕΚΤ και υπερβαίνει ένα συγκεκριμένο όριο.
Μια τέτοια διευκόλυσνη, παρόμοια με εκείνη που χρησιμοποιείται σε άλλες κεντρικές τράπεζες με αρνητικά επιτόκια, συμπεριλαμβανομένης της Swiss National Bank, θα είναι απλή στην εφαρμογή στη Ευρωζώνη. Πάντως, ένα στέλεχος σε μεγάλη τράπεζα είπε ότι δεν γνωρίζει αν οι τράπεζες θα μπορούσαν να χειριστούν ένα κλιμακωτό επιτόκιο καταθέσεων αμέσως. Αυτό θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από το σχεδιασμό, ανέφερε.
Ενώ η ΕΚΤ έχει εφαρμόσει ένα επιτόκιο καταθέσεων κάτω από το μηδέν από τα μέσα του 2014, μέχρι στιγμής δεν έχει λάβει κανένα άμεσο μέτρο για να αντισταθμίσει το χτύπημα στην κερδοφορία των τραπεζών - πάντως, μια μείωση του επιτοκίου κατάθεσης κατά 10 μονάδες βάσης, θεωρείται ότι έχει ήδη προεξοφληθεί από τους επενδυτές.
Το πρόβλημα με τις τράπεζες είναι ότι δεν μπορούν να περάσουν εύκολα το κόστος της διακράτησης των μετρητών στην κεντρική τράπεζα προς τους πελάτες τους φοβούμενες ότι θα αποσύρουν τις αποταμιεύσεις τους. Άλλωστε, οι τραπεζικές μετοχές έχουν πέσει φέτος, εν μέρει, από τις ανησυχίες για τα αρνητικά επιτόκια.
"Έχουμε αντίληψη του ζητήματος», δήλωσε το μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής Benoit Coeuré την Τετάρτη. «Παρακολουθούμε σε τακτική βάση και μελετούμε προσεκτικά τα συστήματα που χρησιμοποιούνται σε άλλες χώρες για την άμβλυνση πιθανών αρνητικών συνεπειών επί του τραπεζικού δανεισμού.»
Μια άλλη απλή επιλογή για την ΕΚΤ θα είναι να αυξήσει τις μηνιαίες αγορές ομολόγων στο πλαίσιο της ποσοτικής χαλάρωσης (QE). Η κεντρική τράπεζα δεσμεύεται επί του παρόντος να δαπανήσει 60 δισεκατομμύρια ευρώ το μήνα για δημόσιο και ιδιωτικό χρέος μέχρι τουλάχιστον τον Μάρτιο του 2017, συνολικά 1,5 τρις. ευρώ.
Ωστόσο, αυτό το πρόγραμμα, μαζί με τη στοχευμένη αγορά μακροπρόθεσμων δανείων προς τις τράπεζες (γνωστή ως TLTROs), παράγει μεγάλες ποσότητες μετρητών που πρέπει κάπου να τοποθετηθούν. Η υπερβάλλουσα ρευστότητα των τραπεζών στη ζώνη του ευρώ έχει αυξηθεί σε περισσότερα από 700 δισεκατομμύρια ευρώ ενώ ήταν λιγότερο από 150 δισεκατομμύρια ευρώ πριν από ένα χρόνο, όταν ξεκίνησε η ποσοτική χαλάρωση. Σύμφωνα με το αρνητικό επιτόκιο καταθέσεων, τα εν λόγω πλεονάζουσα κεφάλαια γίνονται κόστος για τις τράπεζες όταν τοποθετούνται στην ΕΚΤ.
Η ΕΚΤ εξετάζει διάφορες επιλογές για να βεβαιωθεί ότι οι τράπεζες δεν τιμωρούνται για την επιπλέον ρευστότητα. Ένας τρόπος θα μπορούσε να είναι η θέσπιση ορίου για την κλιμακωτό επιτόκιο καταθέσεων.
"Ένας εύκολος τρόπος είναι να αποφασίσει η ΕΚΤ ότι όλα τα πρόσθετα μετρητά που λαμβάνουν οι τράπεζες από τα TLTROs δεν θα υπόκεινται στα αρνητικά επιτόκια, που σημαίνει ότι θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ως υποχρεωτικά αποθεματικά και όχι ως υπερβάλλουσα ρευστότητα", δήλωσε ο Frederik Ducrozet, οικονομολόγος της Banque Pictet & Cie SA στη Γενεύη. "Θα πρέπει να βρούμε έναν τρόπο για να αυξηθεί το μερίδιο των αποθεματικών των τραπεζών που δεν υπόκεινται σε αρνητικούς ρυθμούς και να βεβαιωθούμε ότι η πιστωτική επέκταση παραμένει σε καλό δρόμο."
Τα αρνητικά επιτόκια έχουν συγκεντρώσει μια έντονη κριτική που ασκείται στην αγορά τις τελευταίες εβδομάδες. Από αυτές ξεχωρίζει αυτό που είπε ο διοικητής της Τράπεζα της Αγγλίας Mark Carney σε μια ομιλία του στη Σαγκάη την περασμένη εβδομάδα. Είπε ότι βοηθούν στο «παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος» του πολέμου ισοτιμιών.
Ο Coeuré υπερασπίστηκε τη χαλαρή νομισματική στάση, λέγοντας ότι οι τράπεζες και η οικονομία θα ήταν σε χειρότερη κατάσταση χωρίς αυτή. Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ζώνη του ευρώ επισημαίνονται σε έρευνα Υπευθύνων Προμηθειών δημοσιεύεται από την Markit Economics, την Πέμπτη, η οποία έδειξε ότι στις κατασκευές και στις υπηρεσίες μειώθηκαν οι τιμές το Φεβρουάριο.
"Η ζώνη του ευρώ εξακολουθεί να αναρρώνει από τις ουλές που άφησε η οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση", δήλωσε ο Coeuré. "Πρέπει να διασφαλιστεί ότι το χρηματοπιστωτικό σύστημα είναι σε θέση να χρηματοδοτήσει την ανάκαμψη - και πρέπει αυτό να γίνει σήμερα, όχι αύριο».
