Από το 2013 έχει διαμορφωθεί το πλαίσιο εποπτείας των χωρών της Ευρωζώνης, που εξέρχονται από τα μνημόνια και ήδη εφαρμόζεται σε Κύπρο, Ιρλανδία, Ισπανία, Πορτογαλία χωρίς να προβλέπει επισκέψεις της τρόικας και χρονοδιαγράμματα εφαρμογής των προαπαιτούμενων.
Καθώς πλησιάζει ο χρόνος λήξης του ελληνικού προγράμματος, που είναι η 21η Αυγούστου 2018, έχει αρχίσει η κουβέντα για το πλαίσιο εποπτείας, που θα ισχύσει το οποίο θα είναι παρόμοιο με εκείνο των άλλων χωρών, αλλά με την ιδιομορφία των πολύ υψηλότερων δανείων που έχει λάβει η χώρα μας.
Ο διάλογος όμως για τη διαδικασία εποπτείας, σημαίνει, όμως, ότι τόσο στο εσωτερικό της κυβέρνησης όσο και στους κύκλους των δανειστών, η έξοδος από το μνημόνιο της Ελλάδας είναι η πιο πιθανή εκδοχή και ξεκινάει η προετοιμασία.
Άλλωστε, η κόντρα για το χρόνο διεξαγωγής των stress tests στις ελληνικές τράπεζες, αποδεικνύει ακριβώς την προοπτική εξόδου από το μνημόνιο τον προσεχή Αύγουστο. Το ΔΝΤ ήθελε οι έλεγχοι στις τράπεζες να γίνουν πριν η χώρα βγει από το μνημόνιο (Αύγουστος 2018) και όχι το φθινόπωρο του 2018, δηλαδή μετά την έξοδο. Στη «γραμμή» του ΔΝΤ συντάχθηκε και η ΕΚΤ, η διένεξη έληξε και επανήλθε η κανονικότητα στις τράπεζες.
Παράλληλα, ο ESM ετοιμάζει το σχέδιο λειτουργίας της ειδικής πιστωτικής γραμμής, που θα υπάρχει, ώστε να διευκολύνει την πλήρη πρόσβαση της χώρας στις αγορές.
Ας δούμε όμως, τι θα υπάρχει μετά το μνημόνιο.
Η έξοδος από το μνημόνιο τον προσεχή Αύγουστο, που αποτελεί κεντρικό στόχο της κυβέρνησης, δεν θα σημάνει την πλήρη απεξάρτηση από τους ελέγχους, αλλά, όπως προβλέπει ο Κανονισμός 472/2013, θα διατηρηθεί μέχρι να αποπληρωθεί το 75% των δανείων που έχει λάβει από τους Μηχανισμούς Στήριξης είτε από τις χώρες της Ευρωζώνη, αρχικά, από τον EFSF και τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας. Δεν θα υπάρχουν, όμως, προαπαιτούμενα και αξιολογήσεις με τη μορφή που τις γνωρίζουμε τα τελευταία επτάμισι χρόνια, αλλά μια διαφορετικού τύπου εποπτεία.
Όπως δήλωσε εξάλλου πρόσφατα, ο αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης Γιάννης Δραγασάκης, «η έξοδος από τα μνημόνια είναι προϋπόθεση για να σχεδιάσει η χώρα το μέλλον της» και εξήγησε ότι μετά το μνημόνιο, «θα συμφωνούνται δημοσιονομικοί στόχοι, όπως με όλες τις χώρες της Ε.Ε., αλλά τα μέσα υλοποίησης των στόχων, θα είναι στη δική μας ευχέρεια. Εμείς θα αποφασίζουμε, τον παραγόμενο πλούτο πως θα τον διανέμουμε, ποιούς θα επιβαρύνουμε, ποιους θα διευκολύνουμε, τι θα κάνουμε με τα φτωχά στρώματα».
«Αυτό δεν έχει σχέση με αυτό που συμβαίνει σήμερα, που απαιτεί η τρόικα και οι εκπρόσωποί της, να επιβάλουν και την τελευταία λεπτομέρεια, όχι μόνο τι θα κάνουμε αλλά και πώς θα το κάνουμε», πρόσθεσε ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης.
Άλλωστε, με τους ισχύοντες Κανονισμούς της ΕΕ, κανένα Κράτος-Μέλος της ΕΕ και της Ευρωζώνης δεν έχει πλήρη δημοσιονομική ελευθερία, αλλά υπόκεινται σε εποπτεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, προκειμένου να διαπιστωθεί εάν τηρούνται οι δημοσιονομικοί κανόνες. Πρόκειται για τη Διαδικασία περί Υπερβολικού Ελλείμματος, η οποία θέτει ως όρια, το δημοσιονομικό έλλειμμα να μην υπερβαίνει το 3% του ΑΕΠ για δύο διαδοχικά έτη και το δημόσιο χρέος να μην υπερβαίνει το 60% του ΑΕΠ. Οι χώρες που υπερβαίνουν τα όρια, υποχρεούνται να λαμβάνουν μέτρα μείωσής τους.
Δηλαδή, η Ελλάδα, θα τεθεί σε μια εποπτεία περισσότερο ενισχυμένη σε σύγκριση με εκείνη στην οποία, ούτως ή άλλως υπόκεινται τα κράτη μέλη της ΕΕ, μέσω της Διαδικασίας Υπερβολικού Ελλείμματος, είτε έχουν δανειστεί από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας είτε όχι και μέχρι να αποπληρώσει το 75% των δανείων που έχει λάβει από τους Μηχανισμούς Στήριξης, η οποία ωστόσο δεν θα έχει καμία σχέση με τηυν εμεπιρία των των τελευταίων επτάμιση ετών.
Το σύνολο των δανείων που έχει λάβει έως τώρα η Ελλάδα, ανέρχεται στο ποσό των 234,7 δις. ευρώ και για να βγει εντελώς από την εποπτεία, θα πρέπει να αποπληρώσει δάνεια ύψους περίπου 176 δισ. ευρώ.
Τα δάνεια που έχει λάβει η Ελλάδα είναι:
• 52,9 δισ. ευρώ από τις χώρες της Ευρωζώνης
• 130,9 δισ. ευρώ από τον EFSF
• 39,4 δισ. ευρώ, από τον ESM
• 11,5 δισ. ευρώ είναι τα ανεξόφλητα δάνεια από το ΔΝΤ.
Οι λήξεις τους, (με εξαίρεση των δανείων του ΔΝΤ που λήγουν έως το 2024) εκτείνονται από το 2032 έως και το 2059.
Όμως, μετά την εφαρμογή των μεσοπρόθεσμων μέτρων για το χρέος, από το 2019 και μετά, οι λήξεις των δανείων από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, θα επιμηκυνθούν και ανάλογα.
Τι προβλέπει ο Κανονισμός 472/2013
Το είδος της εποπτείας για τα Κράτη που δανείζονται από τους Ευρωπαϊκούς Μηχανισμούς προσδιορίστηκε από το 2013, όταν η Ελλάδα είχε ήδη δανειστεί ήδη 186 δις. ευρώ (53 δις. ευρώ, από το κράτη της ευρωζώνης και 133 δις. ευρώ, από τον τότε EFSF). Επίσης είχαν δανειστεί (έτος το 2013) η Πορτογαλία περί τα 25 δισ. ευρώ, η Ισπανία 41 δις. ευρώ, για τις τράπεζες, η Κύπρος 4,6 δισ. ευρώ, και η Ιρλανδία 17,7 δις. ευρώ.
Το πλαίσιο οριοθετήθηκε με τον Κανονισμό 472/2013, με το άρθρο 14 του οποίου περιγράφονται οι έλεγχοι και η εποπτεία των κρατών που εξέρχονται των μνημονίων.
Άρθρο 14
Άσκηση εποπτείας μετά το πρόγραμμα
1. Τα κράτη μέλη παραμένουν υπό εποπτεία μετά το πρόγραμμα εφόσον δεν έχει εξοφληθεί τουλάχιστον το 75 % της χρηματοδοτικής συνδρομής που έχει ληφθεί από ένα ή περισσότερα άλλα κράτη μέλη, τον ΕΜΧΣ, τον ΕΜΣ ή το ΕΤΧΣ. Το Συμβούλιο, μετά από πρόταση της Επιτροπής, μπορεί να παρατείνει τη διάρκεια της άσκησης εποπτείας μετά το πρόγραμμα σε περίπτωση που εξακολουθεί να υπάρχει κίνδυνος για τη δημοσιονομική βιωσιμότητα του οικείου κράτους μέλους. Η πρόταση της Επιτροπής θεωρείται ότι έχει εγκριθεί από το Συμβούλιο, εκτός αν το Συμβούλιο αποφασίσει με ειδική πλειοψηφία να την απορρίψει μέσα σε 10 ημέρες από την έγκρισή της από την Επιτροπή.
2. Μετά από αίτημα της Επιτροπής, το κράτος μέλος που παραμένει υπό εποπτεία μετά το πρόγραμμα συμμορφώνεται με τις απαιτήσεις του άρθρου 3 παράγραφος 3 του παρόντος κανονισμού και παρέχει τις πληροφορίες που αναφέρονται στο άρθρο 10 παράγραφος 3 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 473/2013.
3. Η Επιτροπή πραγματοποιεί, σε συνεννόηση με την ΕΚΤ, τακτικές αποστολές επιθεώρησης στο κράτος μέλος υπό εποπτεία μετά το πρόγραμμα, προκειμένου να εκτιμήσει την οικονομική, δημοσιονομική και χρηματοπιστωτική του κατάσταση. Κοινοποιεί ανά εξάμηνο την εκτίμησή της στην αρμόδια επιτροπή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, στην ΟΔΕ, καθώς και στο κοινοβούλιο του οικείου κράτους μέλους, και εκτιμά ειδικότερα αν χρειάζονται διορθωτικά μέτρα.
Η αρμόδια επιτροπή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου μπορεί να προσφέρει στο οικείο κράτος μέλος και στην Επιτροπή τη δυνατότητα να συμμετάσχει σε ανταλλαγή απόψεων όσον αφορά την πρόοδο που επιτυγχάνεται στο πλαίσιο της εποπτείας μετά το πρόγραμμα.
4. Το Συμβούλιο, μετά από πρόταση της Επιτροπής, μπορεί να συστήσει σε κράτος μέλος υπό εποπτεία μετά το πρόγραμμα να λάβει διορθωτικά μέτρα. Η πρόταση της Επιτροπής θεωρείται ότι έχει εγκριθεί από το Συμβούλιο, εκτός αν το Συμβούλιο αποφασίσει με ειδική πλειοψηφία να την απορρίψει μέσα σε 10 ημέρες από την έγκρισή της από την Επιτροπή.
5. Το κοινοβούλιο του οικείου κράτους μέλους μπορεί να καλέσει εκπροσώπους της Επιτροπής να συμμετάσχουν σε ανταλλαγή απόψεων σχετικά με την πρόοδο που έχει επιτευχθεί στο πλαίσιο της εποπτείας μετά το πρόγραμμα.
