Την ώρα που η ευρωπαϊκή οικονομία επιτέλους παρουσιάζει ενδείξεις ανάκαμψης, η Ιταλία παραμένει ένας από τους «αδύναμους κρίκους», αναζητώντας απεγνωσμένα μία λύση για το τεράστιο «κόκκινο» χρέος που έχουν συσσωρεύσει οι τράπεζές της. Στη διάρκεια του προηγούμενου έτους οι Ιταλοί τραπεζίτες επιχείρησαν να ξεφορτωθούν την έκθεση των τραπεζών σε μη εξυπηρετούμενα δάνεια (NPLs) μέσω τιτλοποιήσεων, με τις οποίες πακέτα δανείων θα πωλούνταν σε επενδυτές. Ωστόσο, πολλές από τις σκοπούμενες τιτλοποιήσεις δεν στάθηκε δυνατό να υλοποιηθούν και το πρόβλημα των κόκκινων δανείων ελάχιστα βελτιώθηκε.
Αν και τα συνολικά κόκκινα δάνεια των 15 ιταλικών τραπεζών μειώθηκαν το 2016 για πρώτη φορά σε οκτώ χρόνια, η αναλογία των λεγόμενων «sofferenze» («βάσανα») – της χειρότερης βαθμίδας δανείων, μέσω των οποίων οι τράπεζες είναι εκτεθειμένες σε χρεοκοπημένους δανειολήπτες- αυξήθηκε ελαφρώς. Εν ολίγοις, όπως επεσήμανε ο καναδικός οίκος αξιολογήσεων DBRS, που ανέλυσε τα σχετικά δεδομένα, η ποιότητα των δανειακών χαρτοφυλακίων των ιταλικών τραπεζών συνέχισε να επιδεινώνεται.
Παρ’ ότι η ιταλική οικονομία αναπτύχθηκε με ρυθμό 0,9% πέρυσι, τον ταχύτερο από το 2010, το ΔΝΤ εκτιμά ότι δεν θα επανέλθει στα προ-κρίσης επίπεδα για μία ακόμη δεκαετία. Με την «κληρονομιά» των κόκκινων δανείων να βαραίνει τις προοπτικές της χώρας, πολλοί αναλυτές αναμένουν η Ιταλία να βρεθεί και πάλι αρνητικά στο επίκεντρο, δεδομένου και ότι εντείνεται το κύμα δυσαρέσκειας προς το ευρώ εν όψει των εκλογών που αναμένονται το επόμενο έτος.
Η DBRS ανέλυσε και τα δεδομένα των εισροών NPLs –δηλαδή των δανείων που «κοκκινίζουν» - και των εκροών. Στις 15 τράπεζες υπήρχαν εκροές κόκκινων δανείων 58 δισ. ευρώ, αλλά μόλις τα 9 δισ. προήλθαν από κόκκινα δάνεια που έγιναν εξυπηρετούμενα, ενώ το υπόλοιπο ποσό προήλθε από διαγραφές, ανακτήσεις και πωλήσεις. Αντίθετα, πρώην εξυπηρετούμενα δάνεια 32 δισ. ευρώ έγιναν μη εξυπηρετούμενα.
Η Monte dei Paschi επρόκειτο να τιτλοποιήσει μέρος των κόκκινων δανείων της στα τέλη του 2016. Η κίνηση όμως δεν πέτυχε και η αγορά έκανε στάση, για να εξετάσει εάν αντίστοιχες λύσεις θα δουλέψουν τελικά, αφού πολλοί επενδυτές δεν έχουν έγκριση να αγοράζουν χαμηλότερης διαβάθμισης χρέος.
Τον Απρίλιο του 2016 η ιταλική κυβέρνηση εισήγαγε το Gacs, προκειμένου να πείσει ιδιώτες επενδυτές να συμμετάσχουν σε τιτλοποιήσεις μη εξυπηρετούμενων δανείων, προσφέροντάς τους εγγυήσεις για το χαμηλότερου κινδύνου τμήμα της εκάστοτε συμφωνίας. Και αυτή η προσέγγιση όμως απέτυχε, με χαρακτηριστικό παράδειγμα μία μικρή συμφωνία της τοπικής τράπεζας Banca Popolare di Bari.
Δεδομένου ότι τα ιταλικά NPLs δεν πωλούνται και οι ιταλικές τράπεζες πιέζονται όλο και περισσότερο από την ΕΚΤ να εξυγιάνουν τους ισολογισμούς τους, το ερώτημα εάν θα χρειαστούν κεφαλαιακές ενέσεις αναμένεται να τεθεί πιο επιτακτικά.
Η έλλειψη προόδου στην αντιμετώπιση των κόκκινων δανείων στην Ιταλία έρχεται σε μεγάλη αντίθεση με άλλες χώρες – θύματα της κρίσης στην Ευρωζώνη. Στην Ιρλανδία έχουν γίνει συμφωνίες πώλησης NPLs, ενώ πρόσφατα η Blackstone τιτλοποίησε μέρος ισπανικών NPLs που είχε αγοράσει το 2014 από την CatalunyaCaixa. Το χρέος αυτό, που τότε ήταν μη εξυπηρετούμενο, είχε γίνει πλέον εξυπηρετούμενο.
Τόσο η Ισπανία, όσο και η Ιρλανδία ωφελήθηκαν από κρατικές παρεμβάσεις υπο τη μορφή βοήθειας από την Ε.Ε και την ίδρυση “bad banks” που ασχολούνται αποκλειστικά με το προβληματικό ενεργητικό.
Στην Ιταλία, όπου δεν υπήρξε bad bank, οι ελπίδες εναπόκεινται στην προοπτική λήψης μέτρων από την ΕΚΤ και την Ε.Ε για την αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων.
