Τέσσερα 24ωρα μετά τη θαλάσσια τραγωδία στα ανοιχτά της Πύλου, αναπάντητα παραμένουν τα ερωτηματικά όχι μόνον για τις αιτίες του πολύνεκρου ναυαγίου, αλλά και για τα πραγματικά γεγονότα που προηγήθηκαν ή συνέβησαν κατά τη διάρκειά του - και ενδεχομένως το προκάλεσαν.
Η διερεύνηση των πραγματικών περιστατικών από τις εισαγγελικές αρχές και τις εντεταλμένες αρμόδιες υπηρεσίες συνεχίζεται. Πιθανότατα όμως θα έχει το ίδιο αποτέλεσμα με τις έρευνες για την ανεύρεση και τη διάσωση επιζώντων: Κανένα.
Προς το παρόν, αντί να πέσει φως σε ορισμένες πτυχές της τραγωδίας και να βρεθεί κάποιος μίτος για περαιτέρω διερεύνηση των αιτίων, η υπόθεση συσκοτίζεται και τα ερωτηματικά πληθαίνουν. Συσκότιση έχει επιβάλει και ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου Ισίδωρος Ντογιάκος, ο οποίος από το βράδυ της Πέμπτης απέστειλε εγκύκλιο σε εισαγγελείς και λιμενικούς που διενεργούν την έρευνα, υπενθυμίζοντάς τους την “υποχρέωση μυστικότητας” της έρευνας.
Δικαίωμα ή/και υποχρέωση παρέμβασης
Κι ενώ είναι ελάχιστες – και αντιφατικές - οι διαρρέουσες πληροφορίες από διασωθέντες και από αυτόπτες μάρτυρες του ναυαγίου, το θέμα γίνεται αντικείμενο σφοδρής πολιτικής αντιπαράθεσης, η οποία βέβαια καθόλου δεν διευκολύνει την πρόοδο των εισαγγελικών ερευνών.
Ακόμη και σε νομικό επίπεδο δεν έχει αποσαφηνιστεί ακόμη τι περιθώρια δράσης και τι δικαιώματα και υποχρεώσεις είχαν οι ελληνικές αρχές – ειδικά το Λιμενικό Σώμα, ώστε να μπορεί να γίνει αξιολόγηση των ενεργειών τους και καταλογισμός ενδεχόμενων ευθυνών.
Νομικοί που παρακολουθούν το θέμα διατυπώνουν το ερώτημα αν με μία ευρεία ερμηνεία των διεθνών κανόνων, το Λιμενικό είχε δικαίωμα ή/και υποχρέωση παρέμβασης, βλέποντας να συντελείται ένα διεθνές έγκλημα – η παράνομη μεταφορά εκατοντάδων προσφύγων/μεταναστών. Πολύ περισσότερο μάλιστα όταν το δουλεμπορικό σκάφος βρισκόταν σε προφανή κίνδυνο, μετά τη βλάβη στις μηχανές και την ακινητοποίηση του.
Το επιχείρημα των ελληνικών αρχών είναι ότι το πλοίο αρνήθηκε οποιαδήποτε βοήθεια. Ομως
- η άρνηση προήλθε από επιβαίνοντες μετανάστες, οι οποίοι επέμεναν ότι ταξιδεύουν προς Ιταλία και δεν χρειάζονται βοήθεια – φοβούμενοι προφανώς ότι μπορεί να βρεθούν στα χέρια των ελληνικών αρχών και να εγκλωβιστούν στην Ελλάδα.
- Ο πλοίαρχος που είχε αρμοδιότητα να δεχθεί ή να απορρίψει την προσφερόμενη βοήθεια, κρίνοντας αν το πλοίο βρισκόταν εν κινδύνω ή όχι, το είχε ήδη εγκαταλείψει 9 ώρες νωρίτερα, “δραπετεύοντας” με ταχύπλοο “κάτω από τη μύτη” του Λιμενικού.
Στελέχη ναυτιλιακών εταιρειών που γνωρίζουν τους ισχύοντες διεθνείς κανόνες σε τέτοια περιστατικά, υποστηρίζουν ότι όχι μόνον το Λιμενικό αλλά και η Frontex είχαν υποχρέωση να παρέμβουν πριν επισυμβεί το ναυάγιο.
Οι "άνωθεν" εντολές και οδηγίες
Από άλλες πλευρές διατυπώνεται το ερώτημα τι εντολές είχαν οι ελληνικές υπηρεσίες και δεν επενέβησαν, με πρόσχημα ότι δεν τους ζητήθηκε βοήθεια από τους κυβερνήτες του σκάφους – δηλαδή από τον καπετάνιο ο οποίος το είχε ήδη εγκαταλείψει.
Κατά γενική εκτίμηση, σε τέτοιας σημασίας περιστατικό το Λιμενικό δεν μπορούσε να κινηθεί χωρίς άνωθεν οδηγίες. Εικάζεται λοιπόν ότι δόθηκε “γραμμή” να γίνει ό,τι ήταν αναγκαίο για να “μη φορτωθούμε το πρόβλημα” και να διευκολυνθεί το σκάφος να συνεχίσει το ταξίδι του προς Ιταλία.
Για το τι ακριβώς συνέβη, ποιές ήταν οι οδηγίες και αν υπάρχουν ευθύνες από ελληνικής πλευράς, δεν πρόκειται βέβαια να δοθούν απαντήσεις – καθώς μάλιστα η υπηρεσιακή κυβέρνηση που χειρίστηκε το θέμα δεν θα υπάρχει σε μία εβδομάδα...
