Λίγες μέρες πριν από μια Σύνοδο Κορυφής που είχε ως κύριο θέμα της ατζέντας της τη Γαλλογερμανική πρόταση για τη μεταρρύθμιση της Ευρωζώνης, ο ηγέτης των Βαυαρών Χριστιανοκοινωνιστών και Υπουργός Εσωτερικών Ζεεχόφερ ανέτρεψε τα πάντα, απειλώντας με μονομερείς ενέργειες στο προσφυγικό-μεταναστευτικό.
Προκάλεσε μια Μίνι Σύνοδο Κορυφής, άλλαξε την Ατζέντα της Συνόδου Κορυφής του Ιουνίου και πρόσθεσε, μεταξύ 1ης και 2ας Ιουλίου, ένα 48ωρο αβεβαιότητας για την επιβίωση της Μερκελ και του μεγάλου συνασπισμού της.
Το σημαντικότερο όπως πέρασε σχεδόν απαρατήρητο: Η γαλλογερμανική πρόταση για τη μεταρρύθμιση της Ευρωζώνης, η οποία είχε διαμορφωθεί στη Συνάντηση Κορυφής Μέρκελ-Μακρόν στο Μέζεμπεργκ, θα συζητηθεί στην πορεία για τη Σύνοδο Κορυφής του Δεκεμβρίου του 2018.
του Γιώργου Καπόπουλου*
Επί της ουσίας πρόκειται για ένα άδοξο τέλος της προσπάθειας Μακρόν να αντιμετωπισθεί η διαρκώς αυξανόμενη επιρροή του ακροδεξιού ευρωσκεπτικιστικού λαϊκισμού μέσω της εμβάθυνσης της ευρωπαϊκές ολοκλήρωσης και της λαϊκής νομιμοποίησης των ευρωπαϊκών θεσμών.
Η απάντηση της Γερμανίας στην πρόταση Μακρόν καθυστέρησε λόγω της μετεκλογικής αβεβαιότητας για το σχηματισμό κυβέρνησης και δόθηκε πριν από λίγες βδομάδες με τη μορφή δραστικής περικοπής ή και απονεύρωσης της πρότασης του Γάλλου Προέδρου.
Η μετάθεση για το Δεκέμβριο ήταν μάλλον μια κίνηση εξάμηνης καθυστέρησης για να σωθούν τα προσχήματα για τον Μακρόν παρά διασφάλιση της με εκπτώσεις μεταρρύθμισης.
Ούτως η άλλως ακόμη και στο καλύτερο δυνατό σενάριο εξελίξεων για τη μεταρρύθμιση τα Ευρωζώνης, το Δεκέμβριο ο ωφέλιμος πολιτικός χρόνος θα έχει εξαντληθεί με ορίζοντα τις Ευρωεκλογές της άνοιξης του 2019.
Στην γραμμή Μακρόν που συνίσταται στην επιθετική φυγή προς τα εμπρός με επιτάχυνση της ευρωπαϊκές ολοκλήρωσης, η Γερμανία του παραπαίοντος υπό την Μέρκελ μεγάλου συνασπισμού απαντά με την αναδίπλωση και την περιχαράκωση στο εθνικό πλαίσιο για την αντιμετώπιση της Εναλλακτικής για την Γερμανία.
Το ψυχόδραμα Μέρκελ-Ζεεχόφερ για το μεταναστευτικό-προσφυγικό δεν ήταν μεμονωμένο επεισόδιο αλλά η προαναγγελία του τι θα επακολουθήσει στη Γερμανία με ορίζοντα τις Εκλογές στην Βαυαρία τον ερχόμενο Οκτώβριο και στη συνέχεια τις Ευρωεκλογές.
Ανά πάσα στιγμή, το προσφυγικό, το ενδεχόμενο στήριξης μιας χώρα της Ευρωζώνης ή η υιοθέτηση από την Ιταλία μιας ακόμη περισσότερο παραβατικης δημοσιονομικής πολιτικής, θα προκαλούν στην κοινοβουλευτική ομάδα της CDU-CSU πρωτοβουλίες και συσπειρώσεις ώστε η όποια επιλογή της Άνγκελα Μέρκελ να μην ενισχύσει κι άλλο τον ούριο δημοσκοπικό άνεμο στα πανιά της Εναλλακτικής για τη Γερμανία.
Εν τέλει, η πλήρης απόσχιση της Βαυαρικής CSU από την CDU δεν ματαιώθηκε αλλά αναβλήθηκε. Εάν, μάλιστα, η συνταγή της περιχαράκωσης σε σκληρές δεξιές θέσεις για την Ευρώπη και το προσφυγικό αποδώσει στη Βαυαρία τον Οκτώβριο, είναι βέβαιο ότι το κόμμα του Ζεεχόφερ θα μπει στον πειρασμό να κατέβει στις Ευρωεκλογές με ξεχωριστή λίστα σε όλη τη Γερμανία.
Μια πολιτική σκηνή κατακερματισμένη σήμερα σε επτά κόμματα και σε ένα όχι πολύ μακρινό μέλλον σε περισσότερα σημαίνει το οριστικό τέλος της μεταπολεμικής σταθερότητας της -Δυτικής μέχρι το 1989 και της Ενιαίας στη συνέχεια- Γερμανίας.
Τα παραπάνω δεν ήλθαν ως κεραυνός εν αιθρία, καθώς τις τελευταίες τρεις δεκαετίες η μετά την ενοποίηση Γερμανία καταγράφει σημαντική στροφή στην ευρωπαϊκή της πολιτική, η οποία όμως δεν αξιολογείται στις πραγματικές της διαστάσεις.
Πολύ πριν από την Ευρωζώνη και το προσφυγικό-μεταναστευτικό, η Γερμανία έδωσε το πρώτο δείγμα γραφής της εθνικής της αυτοπεποίθησης όταν, μετά τον Ιούνιο του 1991, ο τότε Καγκελάριος Κολ και ο Υπουργός Εξωτερικών Γκένσερ άρχισαν να εκβιάζουν τους εταίρους τους να αναγνωρίσουν «εδώ και τώρα» τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας υπό την απειλή μονομερούς γερμανικής αναγνώρισης της απόσχισης της Σλοβενίας και της Κροατίας, αλλά και συνολικής εμπλοκής της εν εξελίξει διακυβερνητικής διαπραγμάτευσης με ορίζοντα, τότε, τη Σύνοδο Κορυφής του Μάαστριχτ στα τέλη της ίδιας χρονιάς.
Όσοι δεν έλαβαν το «μήνυμα» το 1991, τους δόθηκε μια ευκαιρία για δεύτερη φόρα το 2008-10, όταν η Γερμανία του πρώτου μεγάλου συνασπισμού απέρριψε την πρόταση Σαρκοζί για κοινή θωράκιση του χρηματοπιστωτικού συστήματος της Ευρωζώνης.
Η Μέρκελ, που σήμερα στο προσφυγικό αμύνεται με το επιχείρημα ότι σε ένα ευρωπαϊκό πρόβλημα μπορεί να υπάρξει μόνο ευρωπαϊκή λύση, τότε, το 2008, επέλεξε μαζί με τους Σοσιαλδημοκράτες εταίρους της τη γραμμή της εθνικής περιχαράκωσης που θα μπορούσε να συμπυκνωθεί στο «Πρώτα η Γερμανία» οκτώ χρόνια πριν από την εκλογή του Τραμπ.
Το 2008 όταν η Μέρκελ απειλούσε μέχρι την τελευταία στιγμή να μην λάβει μέρος στην πρώτη Σύνοδο Κορυφής της Ευρωζώνης που είχε συγκαλέσει ο Σαρκοζί την επαύριον της έναρξης της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης δεν υπήρχαν ούτε Εναλλακτική για την Γερμανία ούτε ευρωσκεπτικιστικές συσπειρώσεις στη Χριστιανοδημοκρατία. Τότε, συνειδητά, Χριστιανοδημοκράτες και Σοσιαλδημοκράτες επέλεξαν τη γραμμή της εθνικής αναδίπλωσης-περιχαράκωσης, λέγοντας ένα σαφές «δεν θέλω» στην πρόταση για εμβάθυνση της ευρωπαϊκές ολοκλήρωσης.
Το έδαφος στο οποίο αναπτύχθηκε η Εναλλακτική για την Γερμανία, μετά την ίδρυση της στα μέσα του 2013, το έστρωσε το «δεν θέλω περισσότερη Ευρώπη» που επέλεξε ο πρώτος μεγάλος συνασπισμός το 2008.
Σήμερα, δέκα χρόνια μετά, δίπλα στο «δεν θέλω» έρχεται να προστεθεί το «δεν μπορώ», καθώς η «Εναλλακτική» επένδυσε στην εθνική αναδίπλωση-περιχαράκωση που καλλιέργησαν μετά το 2008, από κοινού, Χριστιανοδημοκράτες και Σοσιαλδημοκράτες.
Σε κάθε περίπτωση τα όσα έχουν καταγραφεί μετά τις τελευταίες εθνικές γερμανικές εκλογές της μέχρι και σήμερα είναι μια απότομη προσγείωση σε μια σκληρή πραγματικότητα. Η Γερμανία, για το ορατό μέλλον, όχι μόνον δεν πρόκειται να διορθώσει τη στρατηγική της στην Ευρωζώνη αλλά θα εγκλωβίζεται ακόμη περισσότερο σε μια εθνική περιχαράκωση, επιζήμια σε τελική ανάλυση για τα ίδια τα ζωτικά της συμφέροντα.
Άλλωστε το προσφυγικό-μεταναστευτικό είναι η πιο περίτρανη απόδειξη των αντιφάσεων της Γερμανίας. Τα κλειστά σύνορα και οι μηδενικές εισροές έχουν αναδειχθεί στο μείζον πολιτικό διακύβευμα, την ώρα που οι δημογραφικές προβολές μας προειδοποιούν ότι η χώρα σε ορίζοντα δύο έως τριών δεκαετιών θα χρειάζεται μερικά εκατομμύρια νέων μεταναστών.
(* Αναδημοσίευση από τον ιστοχώρο του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ)
