Μια νέα γεωπολιτική ισορροπία φαίνεται να διαμορφώνεται στην παγκόσμια αγορά ενέργειας, μετά τη δήλωση του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ ότι ο πρωθυπουργός της Ινδίας, Ναρέντρα Μόντι, δεσμεύτηκε να τερματίσει σταδιακά τις αγορές ρωσικού πετρελαίου. Η κίνηση, εφόσον επιβεβαιωθεί στην πράξη, θα σηματοδοτήσει μια από τις σημαντικότερες ανατροπές στο ενεργειακό τοπίο από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία.
Μιλώντας στον Λευκό Οίκο, ο Τραμπ δήλωσε ότι ο Μόντι τον διαβεβαίωσε προσωπικά πως η Ινδία θα σταματήσει να αγοράζει ρωσικό πετρέλαιο, αν και «θα χρειαστεί λίγο χρόνο» για την πλήρη εφαρμογή της απόφασης.
«Αυτό είναι ένα μεγάλο βήμα», είπε χαρακτηριστικά ο Αμερικανός πρόεδρος. «Τώρα πρέπει να πείσουμε και την Κίνα να κάνει το ίδιο».
Ο Τραμπ επέκρινε τις ινδικές εισαγωγές ρωσικού αργού, υποστηρίζοντας ότι «επιτρέπουν στη Μόσχα να συνεχίζει τη γελοία πολεμική της εκστρατεία στην Ουκρανία», αφήνοντας ωστόσο να εννοηθεί ότι η Ουάσιγκτον θα δώσει χρόνο στο Νέο Δελχί να προσαρμοστεί.
Η Ινδία ανάμεσα σε δύο κόσμους
Η Ινδία είναι σήμερα ένας από τους μεγαλύτερους αγοραστές ρωσικού αργού παγκοσμίως, απορροφώντας περίπου 1,7 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως από τα συνολικά 3,35 εκατ. που εξάγει η Ρωσία, σύμφωνα με τα στοιχεία της ερευνητικής εταιρείας Kpler. Μαζί με την Κίνα, η Ινδία αποτελεί βασικό αγοραστή του ρωσικού πετρελαίου, σε μια σχέση που έχει ενισχυθεί μετά την επιβολή των δυτικών κυρώσεων το 2022.
Το Νέο Δελχί, ωστόσο, έχει υπερασπιστεί επανειλημμένα αυτή την πολιτική, με τον υπουργό Ενέργειας Χαρντίπ Σινγκ Πούρι να υποστηρίζει ότι «οι ινδικές αγορές συνέβαλαν στη σταθεροποίηση των διεθνών τιμών», κρατώντας το πετρέλαιο κάτω από τα 130 δολάρια το βαρέλι. Όπως είπε, η ίδια η Ουάσιγκτον είχε ενθαρρύνει την Ινδία να συνεχίσει τις αγορές «εντός του ορίου τιμής».
Το πλαφόν και οι πιέσεις της Δύσης
Από τον Δεκέμβριο του 2022, οι χώρες της G7 και η Ε.Ε. έχουν θέσει ανώτατο όριο τιμής στα 47,6 δολάρια το βαρέλι για το ρωσικό αργό, στο πλαίσιο των προσπαθειών να περιοριστούν τα έσοδα της Μόσχας και να αποδυναμωθεί η ικανότητά της να χρηματοδοτεί τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Η ινδική κυβέρνηση, ωστόσο, έχει επιδιώξει να διατηρήσει μια ισορροπία ανάμεσα στις ενεργειακές της ανάγκες και τις διπλωματικές της σχέσεις τόσο με τη Μόσχα όσο και με τη Δύση.
Μετά τις δηλώσεις Τραμπ, οι διεθνείς τιμές πετρελαίου κινήθηκαν ανοδικά: Το Brent αυξήθηκε κατά 0,82% στα 62,43 δολάρια/βαρέλι, ενώ το WTI ενισχύθηκε 0,89% στα 58,79 δολάρια.
Η είδηση ερμηνεύεται από αναλυτές ως πρώτο βήμα ευθυγράμμισης του Νέου Δελχί με το δυτικό μέτωπο κυρώσεων, αν και η απουσία χρονοδιαγράμματος αφήνει ανοιχτά ερωτήματα για το πότε και σε ποιο βαθμό η Ινδία θα μπορέσει να απεξαρτηθεί από το ρωσικό αργό.
Ένα τεστ για τη νέα ενεργειακή γεωπολιτική
Η πιθανή μεταστροφή της Ινδίας αναμένεται να έχει πολλαπλές επιπτώσεις: θα μπορούσε να αναδιαμορφώσει τις ροές πετρελαίου στην Ασία, να πιέσει τη Ρωσία να αναζητήσει νέες αγορές, αλλά και να ενισχύσει τη συνεργασία Νέου Δελχί–Ουάσιγκτον στο ενεργειακό πεδίο.
Για τον Τραμπ, η δέσμευση Μόντι αποτελεί διπλωματικό κέρδος και ένα ακόμη βήμα στη στρατηγική του να περιορίσει τις οικονομικές «γραμμές ζωής» της Μόσχας. Για την Ινδία, ωστόσο, το στοίχημα είναι πιο περίπλοκο: πώς θα εξισορροπήσει την ανάγκη για φθηνή ενέργεια με την πίεση των δυτικών συμμάχων.
