Συνθήκες ασφυξίας στη χρηματιστηριακή αγορά δημιουργεί η κατάρρευση της Folli Follie, κάτι που εξηγεί και τους απελπιστικά χαμηλούς τζίρους των τελευταίων ημερών, που θυμίζουν περίοδο διακοπών Αυγούστου, ενώ εκφράζονται φόβοι για τη σταθερότητα χρηματιστηριακών εταιρειών με μεγάλα ανοίγματα πιστώσεων σε πελάτες (margin, two day credit, 2DC).
Ο συστημικός κίνδυνος από την κατάρρευση, με αναστολή διαπραγμάτευσης, ενός από τα σημαντικότερα blue-chips της αγοράς, που περιλαμβανόταν στο δείκτη MSCI, με τα εννέα σημαντικότερα «χαρτιά» της υψηλής κεφαλαιοποίησης, αλλά και στον FTSE-25, έπληξε κατά κύματα την αγορά.
Σε πρώτη φάση, η χρηματιστηριακή «βουτιά» της μετοχής σώρευσε ζημιές στους επενδυτές. Πολλοί έσπευσαν να αγοράσουν - πιθανόν και με margin - στις χαμηλότερες για να κατεβάσουν τον μέσο όρο κτήσης ή για να αποκομίσουν βραχυχρόνιο κέρδος, πιστεύοντας ότι η κρίση θα εκτονωνόταν.
Η δεύτερη φάση της κρίσης, όμως, είναι και η πιο επικίνδυνη: όταν αποφασίσθηκε από την Επ. Κεφαλαιαγοράς, στις 25 Μαΐου, η αναστολή διαπραγμάτευσης της μετοχής, η αξία της εταιρείας είχε μειωθεί κατά τα δύο τρίτα, με εντελώς αβέβαιη προοπτική να καλυφθεί αυτή η τεράστια απώλεια.
"Μουαγέν" και επίδοξοι κερδοσκόποι
Επιπλέον, το γεγονός ότι η μετοχή βρέθηκε σε αναστολή διαπραγμάτευσης έφερε μεγάλο πλήγμα σε όσους επενδυτές «παίζουν» με δανεισμό από τις χρηματιστηριακές (margin), καθώς οι χρηματιστηριακές ήταν υποχρεωμένες να εξαιρέσουν τη μετοχή από τα χαρτοφυλάκια ασφαλείας των επενδυτών και να ζητήσουν μετρητά.
Αυτό το πρόβλημα εγγράφεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο πιέσεων στους επενδυτές, ιδιαίτερα όσους κάνουν χρήση του margin. Επισημαίνεται ότι ο Μάιος ήταν συνολικά ένας πολύ κακός μήνας για την αγορά, καθώς η συνολική κεφαλαιοποίηση μειώθηκε κατά 12%, περίπου και εξανεμίσθηκαν όλα τα κέρδη από την αρχή του έτους.
Είναι άγνωστο σε ποιο βαθμό η κρίση με την FF Group έχει επηρεάσει τα χαρτοφυλάκια ασφαλείας των Ελλήνων επενδυτών, τεκμαίρεται όμως, λόγω του μεγάλου μεγέθους της εταιρείας, που βρισκόταν μέχρι πρόσφατα στην ελίτ των ελάχιστων εισηγμένων με κεφαλαιοποίηση άνω του 1 δισ. ευρώ, ότι το πρόβλημα έχει μεγάλη έκταση.
Αυτοί που επηρεάζονται, μάλιστα, είναι οι «παίκτες» που χρησιμοποιούν το margin για μόχλευση των κερδών τους από βραχυχρόνιες επενδυτικές τακτικές, οι οποίοι είναι και οι πιο ενεργοί Έλληνες επενδυτές της αγοράς, κάτι που εξηγεί και την απότομη καθίζηση του τζίρου στο ΧΑ.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς δεν έχει ζητήσει επικαιροποιημένα στοιχεία για τα ανοίγματα των χρηματιστηριακών σε margin και για τη συμμετοχή της μετοχής της FF Group στα χαρτοφυλάκια ασφαλείας, με αποτέλεσμα να παραμένει στο σκοτάδι, σχετικά με την κατάσταση που επικρατεί.
Η περίπτωση της Άτλας
Γενικότερα, η Επιτροπή βρίσκεται σε… βαθύ ύπνο για τα ανοίγματα σε margin. Είναι χαρακτηριστικό ότι η χρηματιστηριακή Άτλας, του Χρήστου Δαβερώνα, της οποίας αφαιρέθηκε χθες η άδεια λειτουργίας, είχε δημοσιοποιήσει στοιχεία, σύμφωνα με τα οποία στις 31/12/2017 διατηρούσε πιστωτικά ανοίγματα σε πελάτες (2DC, two day credit) άνω των 8,2 εκατ. ευρώ, τη στιγμή που ο ετήσιος τζίρος της ήταν μόλις 135.000, οι ζημιές χρήσης πλησίαζαν τις 327.000 και τα κεφάλαια είχαν μειωθεί σημαντικά.
Παρά ταύτα, ο ορκωτός ελεγκτής δεν αφιέρωσε ούτε μία σημείωση για να επισημάνει αυτό τον κίνδυνο, δίνοντας εντελώς «καθαρό» πιστοποιητικό ελέγχου, ενώ η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς δεν πρόσεξε το πρόβλημα, μέχρι που η εταιρεία «έσκασε».
Για να γίνει αντιληπτό πόσο υπερβολικό ήταν αυτό το άνοιγμα των 8,2 εκατ. ευρώ, αξίζει να αναφερθεί ότι άλλη ιδιωτική χρηματιστηριακή, με σχεδόν δεκαπλάσιο τζίρο από την Άτλας, είχε περίπου το μισό άνοιγμα margin.
Το margin και οι κίνδυνοι
Η διήμερη πίστωση (margin T+2) είναι η εκσυγχρονισμένη και λιγότερο επικίνδυνη για το σύστημα μορφή του παλιού «αέρα», που έδιναν οι χρηματιστηριακές εταιρείες στους πελάτες τους. Μέσω της μόχλευσης, ο επενδυτής μπορεί να αυξήσει τα κέρδη του: για παράδειγμα, με μια μεταβολή της αξίας των μετοχών κατά 50%, το κέρδος είναι 71,4%. Ίδια, όμως, είναι η ζημιά, σε περίπτωση αρνητικής μεταβολής.
Οι χρηματιστηριακές, δίνουν σε επενδυτές που έχουν στην κατοχή τους ένα χαρτοφυλάκιο μετοχών ρευστότητα για αγορά νέων μετοχών, χωρίς να καταβάλλουν το τίμημα των αγορών. Ως εξασφάλιση της πίστωσης, ενεχυριάζονται οι μετοχές, οι οποίες συνιστούν το Χαρτοφυλάκιο Ασφαλείας, καθώς και όλες οι μετοχές που αγοράζονται με πίστωση. Ο πελάτης πληρώνει τόκους στη χρηματιστηριακή με βάση το υπόλοιπο της πίστωσης.
Οι μετοχές που περιλαμβάνονται στο Χαρτοφυλάκιο Ασφαλείας αξιολογούνται και σταθμίζονται από τις χρηματιστηριακές, ενώ το ύψος της πίστωσης δεν μπορεί να ξεπεράσει το 60% της σταθμισμένης αξίας του Χαρτοφυλακίου Ασφαλείας.
Υποχρέωση του πελάτη είναι να αποπληρώνει το τίμημα της εκάστοτε αγοράς, με πώληση μετοχών ίσης ή μεγαλύτερης αξίας ή και με κατάθεση μετρητών. Η πώληση θα πρέπει να διενεργηθεί εντός της προθεσμίας εκκαθάρισης της συναλλαγής αγοράς, δηλαδή εντός δύο εργάσιμων ημερών από την ημέρα εκτελέσεως της συναλλαγής. Η κατάθεση μετρητών γίνεται κατά την ημέρα εκκαθάρισης (T+2), δηλαδή η μέγιστη διάρκεια πίστωσης είναι δύο εργάσιμες ημέρες.
Σε διαφορετική περίπτωση, χρηματιστηριακή θα πρέπει την επόμενη ημέρα της εκκαθάρισης της συναλλαγής αγοράς (Τ+3) να προχωρήσει σε ισόποση με την αξία της αγοράς εκποίηση στοιχείων του Χαρτοφυλακίου Ασφαλείας.
