Τα ακροδεξιά κόμματα σε Ευρώπη και ΗΠΑ επιχειρούν ολοένα και περισσότερο να διεκδικήσουν την εορταστική περίοδο ως δική τους, παρουσιάζοντας τα Χριστούγεννα ως σύμβολο ενός «απειλούμενου» χριστιανικού πολιτισμού και τοποθετώντας τον εαυτό τους ως την τελευταία γραμμή άμυνας απέναντι σε μια φερόμενη, εχθρική κοσμική Αριστερά.
Η ρητορική αυτή αντλεί έμπνευση από τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου εδώ και χρόνια συντηρητικοί κύκλοι μιλούν για έναν υποτιθέμενο «πόλεμο κατά των Χριστουγέννων», αφήγημα που προβλήθηκε ιδιαίτερα από το Fox News. Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει δηλώσει ότι «επανέφερε» τη φράση «Καλά Χριστούγεννα» στη δημόσια σφαίρα, παρουσιάζοντας τη στάση του ως αντίσταση στην πολιτική ορθότητα.
Η ιταλική περίπτωση και το «χριστουγεννιάτικο θέαμα» Μελόνι
Στην Ευρώπη, κόμματα που παραδοσιακά εστιάζουν στη μετανάστευση και την «τάξη και ασφάλεια» υιοθετούν παρόμοια γλώσσα. Στην Ιταλία, η Τζόρτζια Μελόνι έχει τοποθετήσει την υπεράσπιση των χριστουγεννιάτικων παραδόσεων στον πυρήνα της πολιτικής της ταυτότητας, κάνοντας λόγο για κληρονομιά που απειλείται από «ιδεολογικές» προσπάθειες αποδυνάμωσης των εθίμων.
Το κόμμα της, Αδέλφια της Ιταλίας, διοργανώνει κάθε Δεκέμβριο πολιτικό φεστιβάλ με χριστουγεννιάτικο θέμα, με μουσικές εκδηλώσεις, στολισμούς και έντονο εθνικό συμβολισμό. Το φεστιβάλ λειτουργεί ταυτόχρονα ως οικογενειακή γιορτή και ως επίδειξη πολιτικής ταυτότητας, προσελκύοντας επισκέπτες που συχνά έρχονται για την ατμόσφαιρα και λιγότερο για την ιδεολογία.
Επέκταση σε Γαλλία, Ισπανία και Γερμανία
Ανάλογες τοποθετήσεις εμφανίζονται και αλλού στην Ευρώπη.
Το Εθνικό Ράλι στη Γαλλία και το Vox στην Ισπανία αντιδρούν στην αντικατάσταση θρησκευτικών αναφορών από «ουδέτερη» εορταστική γλώσσα και στηρίζουν τη διατήρηση σκηνών της Γέννησης σε δημόσιους χώρους.
Στη Γερμανία, η Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) έχει κατηγορήσει τις χριστουγεννιάτικες αγορές ότι χάνουν τον «παραδοσιακό χαρακτήρα» τους, τροφοδοτώντας αφηγήματα πολιτισμικής απειλής και αντιπαράθεσης με τις μουσουλμανικές κοινότητες.
Από τη θρησκεία στον «πολιτισμικό χριστιανισμό»
Παρά την έντονη επίκληση θρησκευτικών συμβόλων, πολλοί από τους πρωταγωνιστές αυτής της ρητορικής δεν είναι ιδιαίτερα θρησκευόμενοι. Όπως επισημαίνουν αναλυτές, αυτό που αναδεικνύεται δεν είναι τόσο η θρησκευτική πίστη, όσο ο «πολιτισμικός χριστιανισμός» — ένα σύνολο ταυτοτικών αναφορών που χαράζει σαφή όρια ανάμεσα σε «εμάς» και «αυτούς», συνδέοντας την πίστη με την εθνική και πολιτιστική ταυτότητα.
Η στροφή αυτή ενισχύθηκε μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της προηγούμενης δεκαετίας στην Ευρώπη, όταν ορισμένες ακροδεξιές δυνάμεις άρχισαν να παρουσιάζουν τον χριστιανισμό ως προπύργιο απέναντι σε έναν υποτιθέμενο «πολιτισμικό ανταγωνισμό».
Παράδοση, πολιτική και νοσταλγία
Οι επικριτές σημειώνουν ότι πολλές σύγχρονες χριστουγεννιάτικες παραδόσεις είναι σχετικά πρόσφατες και βαθιά επηρεασμένες από την εμπορευματοποίηση. Ωστόσο, η πολιτική δύναμη των Χριστουγέννων παραμένει ισχυρή, καθώς συνδέεται με οικογενειακές μνήμες, τοπικές ταυτότητες και έντονη συναισθηματική φόρτιση.
Για κόμματα όπως αυτό της Μελόνι, η «υπεράσπιση των Χριστουγέννων» εντάσσεται σε μια ευρύτερη στρατηγική επανακατάκτησης πολιτιστικών θεσμών και αφηγήσεων. Η πολιτική, σε αυτή την περίπτωση, τυλίγεται με τον μανδύα της παράδοσης, της νοσταλγίας και της εορταστικής ατμόσφαιρας — και ακριβώς γι’ αυτό αποδεικνύεται ιδιαίτερα αποτελεσματική.
