Οι μετoχικές αξίες βρίσκονται σε τροχιά κατάρρευσης σχεδόν σε ολόκληρο τον πλανήτη από την πρώτη κιόλας μέρα του 2016 αλλά δεν πρόκειται για κεραυνό εν αιθρία. Σίγουρα δεν επικρατεί αίσθηση πανικού, όμως ποιες είναι οι αιτίες του παγκόσμιου κλυδωνισμού;
Σύμφωνα με τον Γιώργο Κολοκοτρώνης, γενικό διευθυντή της χρηματιστηριακής εταιρείας Guardian Trust, δύο είναι οι κύριοι λόγοι της μετοχικής κατρακύλας, η Kίνα και το πετρέλαιο ενώ ένας τρίτος λόγος είναι τα επιτόκια. Όσο για το ελληνικό χρηματιστήριο, αυτό έχει και τα δικά του μεγάλα θέματα, το πολιτικό ρίσκο και τα κόκκινα δάνεια των τραπεζών.
Η Κίνα βρίσκεται ήδη σε bear market, δηλαδή οι μετοχές της είναι 20% κάτω από την τελευταία κορύφωση των δεικτών. Ιστορικά μια πτώση τέτοιου μεγέθους σηματοδοτεί την οριστική αντιστροφή της μακροχρόνιας ανοδικής τάσης και εγκαταθιστά ένα πλευροκαθοδικό κανάλι άγνωστης διάρκειας. Αν και τυπικά η Κίνα συγκατελέγεται στις αναδυόμενες αγορές είναι σε θέση να δίνει γραμμή στα υπόλοιπα χρηματιστήρια, καθώς αυτό δεν είναι προνόμιο μόνο των αμερικανικών δεικτών.
Κινεζική φούσκα και μάκρο
«Η Κίνα σαφώς επηρεάζει τις υπόλοιπες αγορές διότι είναι η νούμερο 2 οικονομία στον κόσμο και τα χρηματιστήριά της συγκεντρώνουν πολλά κεφάλαια», λέει ο κ. Κολοκοτρώνης. «Αυτό σημαίνει ότι ένας κλυδωνισμός στις κινεζικές μετοχές διώχνει πολλά κεφάλαια από τη χώρα τα οποία με τη σειρά τους προκαλούν αναταράξεις. Οι ρευστοποιήσεις αλλάζουν τη σύνθεση των χαρτοφυλακίων των funds και ιδιαίτερα όσων παρακολουθούν τις αναδυόμενες αγορές – η Ελλάδα επίσης παρακολουθείται από funds που εστιάζουν στις αναδυόμενες αγοράς».
Το μεγάλο θέμα με την Κίνα είναι αν η αυτή η διόρθωση έχει να κάνει με τα πραγματικά δεδομένα της οικονομίας ή είναι απλώς ένα χρηματιστηριακό ξεφούσκωμα. Την προηγούμενη εβδομάδα, τα στοιχεία που ανακοινώθηκαν για τις κινεζικές εξαγωγές, έδειξαν κατακόρυφη πτώση το 2015 εξαιτίας μειωμένης ζήτησης. Ενδέχεται λοιπόν η κινεζική κατάρρευση να προεξοφλεί μια κακή οικονομική πορεία της πραγματικής οικονομίας της χώρας, κι αν αυτό πράγματι συμβαίνει πρόκειται για κάτι πολύ σοβαρό.
«Ο ρυθμός ανάπτυξης της Κίνας είναι στην πραγματικότητα ένα μυστήριο και ο λόγος είναι πως κάποιος δεν μπορεί να έχει εμπιστοσύνη στα νούμερα που ανακοινώνει η κεντρική τράπεζα της Κίνας. Μπορεί να ανακοινώνει 7,5% για το 2014 κι αυτό στην πραγματικότητα να είναι 6% ή 5,5%. Δεν υπάρχουν ανεξάρτητες μελέτες που υποστηρίζουν τα στοιχεία των επίσημων ανακοινώσεων. Το άλλο πρόβλημα είναι πολιτικό. Η Κίνα βρίσκεται σε φάση μεταστροφής από χώρα παραγωγής φτηνών προϊόντων σε καταναλώτρια χώρα. Σήμερα υπάρχει μια μεσαία τάξη στην Κίνα -αριθμεί περί τα 200 εκατ. άτομα- η οποία αυξάνεται και θα γίνει δέκτης των δυτικών καταναλωτικών αγαθών και υπηρεσιών. Αυτό φυσικά είναι προς όφελος της ανάπτυξης των δυτικών χωρών, ωστόσο η μεταστροφή πιθανότητα δεν θα γίνει με ομαλό τρόπο. Τα νέα κοινωνικά στρώματα, πέρα από την αυξημένη κατανάλωσή τους, θα απαιτήσουν πολιτική εξουσία κι αυτό νομοτελειακά θα προκαλέσει πολιτικούς τριγμούς που ενδεχομένως θα ξεπεράσουν τα σύνορα της χώρας και θα επηρεάσουν γενικότερα τις μετοχικές αξίες, άρα το τι συμβαίνει στην Κίνα έχει μεγάλη σημασία για τους διαχειριστές κεφαλαίων και τους επενδυτές. Το 2015 υπήρξε φυγή κεφαλαίων από τις ασιατικές αγορές και αυτός ήταν ένας από τους λόγους που είδαμε πτώση σε αρκετά νομίσματά νομίσματα και άνοδο της σταθμισμένης ισοτιμίας του δολαρίου».
Πετρέλαιο και πραγματική οικονομία
Το δεύτερο μεγάλο πρόβλημα, κατά τον κ. Κολοκοτρώνη, είναι η δραματική πτώση της τιμής του πετρελαίου.
«Το φθηνό πετρέλαιο είναι ασφαλώς κάτι καλό για τις δυτικές οικονομίες και για τους καταναλωτές διότι αυξάνει το πραγματικό εισόδημα και άρα τη ζήτηση προϊόντων, συνεπώς και το ΑΕΠ. Το πρόβλημα είναι ότι οι πετρελαϊκές εταιρείες που κάνουν εξόρυξη κοιτασμάτων είναι υπερμοχλευμένες διότι όταν βρίσκουν ένα κερδοφόρο κοίτασμα εκδίδουν ομόλογα για να χρηματοδοτήσουν τη δραστηριότητά τους. Καθώς πέφτουν οι τιμές, λιγότερα κοιτάσματα είναι πλέον κερδοφόρα και δημιουργείται πρόβλημα αποπληρωμής των χρεών, κάτι που έχει αντίκτυπο στις τράπεζες. Έτσι, καθώς σήμερα ο ενεργειακός κλάδος υποφέρει και καταγράφονται χρεοκοπίες, αυτό με τη σειρά του προκαλεί μείωση παροχής χρήματος μέσω των τραπεζών και επιδρά στους οικονομικούς ρυθμούς. Δηλαδή ο κίνδυνος και οι απώλειες ενός κλάδου διαχέονται σε ολόκληρη την οικονομία. Βέβαια, οι μεταποιητικές επιχειρήσεις στον κλάδο της ενέργειες δεν έχουν πρόβλημα, αντίθετα, αν θεωρήσουμε τα περιθώρια κέρδους σταθερά μπορεί να έχουν περισσότερα κέρδη λόγω της αυξημένης ζήτησης που δημιουργεί η χαμηλότερη τιμή, για παράδειγμα η Motor Oil που ανήκει στον κλάδο διύλισης πρόσφερε καλά κέρδη στους μετόχους το 2015».
Τα αμερικανικά επιτόκια
Πέρα από την Κίνα και το πετρέλαιο, υπάρχει και μια τρίτη εξέλιξη η οποία αναμένεται πιέσει τις αμερικανικές μετοχές, και δεν είναι άλλη από την αύξηση των αμερικανικών επιτοκίων που βάζει φρένο στην παροχή χρήματος. Αυτός είναι ο λόγος που οι ευρωπαϊκές μετοχές φαίνονται σήμερα ελκυστικότερες από τις αμερικανικές. Ενώ η Ευρώπη βρίσκεται στο μέσον της εξέλιξης του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης στις ΗΠΑ η Fed φαίνεται έτοιμη να θέσει τέλος.
«Λόγω της αύξησης των επιτοκίων, είναι αναμενόμενο οι αμερικανικές μετοχικές αξίες να ξεφουσκώσουν», λέει ο κ Κολοκοτρώνης. «Πιστεύω ότι θα δούμε τον S&P 500 20-40% χαμηλότερα σε σχέση με το υψηλό που έχει καταγράψει. Υπό αυτή την έννοια παρατηρούμε την εξέλιξη μιας γενικευμένης bear market που άρχισε από τις κινεζικές μετοχές. Τελικά, το 2016 δεν θα είναι καλή χρονιά για τις αγορές, τουλάχιστον ένα μέρος του ενώ είναι φυσικό να ενισχυθούν οι διακυμάνσεις. Βέβαια για τους traders, οι οποίοι στοχεύουν στην εκμετάλλευση των διακυμάνσεων η χρονιά δεν φαίνεται άσχημη γιατί σημασία γι’ αυτούς έχει να υπάρχουν τάσεις, είτε ανοδικές, είτε καθοδικές - το κακό είναι να μην υπάρχει καμία τάση».
ΧΑ: Πολιτικό ρίσκο και κόκκινα δάνεια
Σ’ αυτό το περιβάλλον, το ερώτημα είναι τι θα συμβεί στο ελληνικό χρηματιστήριο το οποίο παραδοσιακά επηρεάζεται σημαντικά από τις ξένες αγορές.
«Δεν θα έλεγα ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος για το ελληνικό χρηματιστήριο είναι οι εξελίξεις στις διεθνείς αγορές, αν και ξέρουμε πολύ καλά ότι το επηρεάζουν», λέει ο κ. Κολοκοτρώνης. «Το ΧΑ έχει τα δικά του θέματα και ο κύριος κίνδυνος είναι πολιτικός. Το βασικό ερώτημα είναι τι κατάληξη θα έχει η πρώτη αξιολόγηση του προγράμματος. Αν επαναληφθεί το είδος της διαπραγμάτευσης που είδαμε το καλοκαίρι –και αυτό δεν είναι απίθανο- το ΧΑ θα επηρεαστεί αρνητικά κυρίως από αυτή την εξέλιξη παρά από τις ξένες αγορές. Βραχυπρόθεσμα λοιπόν δεν είμαι αισιόδοξος, σύμφωνα με όσα έχουμε δει ως τώρα. Περιμένω μάλιστα πως το ΔΝΤ θα είναι σκληρό και δεν θα κάνει πίσω. Έτσι βλέπω ευκαιρίες στο ΧΑ αλλά σε χαμηλότερες τιμές. Μακροπρόθεσμα όμως είμαι αισιόδοξος γιατί κάποια στιγμή αυτό το θέμα θα λήξει και οι χρηματιστηριακές αξίες θα αποσυμπιεστούν με την προϋπόθεση βέβαια ότι θα επιλυθεί το δεύτερο μεγάλο θέμα, τα κόκκινα δάνεια των τραπεζών. Μπορεί να υπάρχει αυτή τη στιγμή μια εκτίμηση για ύψος κόκκινων δανείων γύρω στα 100 δισ. ευρώ αλλά η αγορά δεν μπορεί να ξέρει το πραγματικό μέγεθος γιατί οι τράπεζες κρύβουν, προς το παρόν, την αλήθεια».
