«Ελάφρυνση ναι, κούρεμα όχι»: Σε αυτή τη γραμμή θα κινηθεί η κυβέρνηση, σε συνεννόηση με τις τράπεζες και τους servicers, για να προσφέρει στους 70.000 «καμένους» δανειολήπτες ελβετικού φράγκου μια διέξοδο από την υπερχρέωση που προκάλεσε η ξέφρενη ανατίμηση του ελβετικού νομίσματος έναντι του ευρώ, χωρίς όμως να προκληθούν κραδασμοί στο χρηματοπιστωτικό σύστημα και στο Δημόσιο, με τον ρόλο που έχει ως εγγυητής των τιτλοποιήσεων του σχεδίου «Ηρακλής».
Ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κωστής Χατζηδάκης, διέψευσε σήμερα τις προσδοκίες που είχαν δημιουργηθεί για άμεση ανακοίνωση της κυβερνητικής πρωτοβουλίας, δηλώνοντας (στο Mega) ότι η λύση θα παρουσιασθεί εντός πρώτου εξαμήνου. Δηλαδή, άφησε ανοικτό να μην ανακοινωθεί πριν τον ανασχηματισμό που θα γίνει το προσεχές διάστημα. Σε κάθε περίπτωση, η πολιτική ηγεσία του υπουργείου γνωρίζει ότι η λύση δεν θα ικανοποιεί τους δανειολήπτες, οι οποίοι αξιώνουν την απαλλαγή τους από τα «φουσκωμένα» χρέη που δημιούργησαν οι συναλλαγματικές διαφορές.
Τι θέλουν οι τράπεζες
Σύμφωνα με πληροφορίες, αυτό που προτείνουν οι τράπεζες και υιοθετεί κατ' αρχήν το υπουργείο είναι να μετατραπούν οι οφειλές σε ελβετικά φράγκα σε ευρώ, δηλαδή οι δανειολήπτες να βάλουν την υπογραφή τους για να αποδεχθούν τις υποχρεώσεις τους, και οι τράπεζες, σε αντάλλαγμα, να ρυθμίσουν τα νέα δάνεια σε μεγάλη διάρκεια αποπληρωμής, όσο χρειάζεται για κάθε δανειολήπτη, ώστε να είναι ανεκτή η δόση.
Με αυτό τον τρόπο, το θέμα θα κλείσει οριστικά, αφού οι δανειολήπτες δεν θα μπορούν πλέον να αμφισβητήσουν το χρέος και θα έχουν μια σχετικά ικανοποιητική επιμήκυνση για να το εξυπηρετήσουν. Βέβαια, αυτό για τους δανειολήπτες είναι εξαιρετικά επαχθές, καθώς ύστερα από πολλά χρόνια περιπετειών θα βρεθούν με το ίδιο διογκωμένο χρέος και μια πρόσθετη, μακρά περίοδο εξυπηρέτησης. Οι τράπεζες προτείνουν χαμηλό σταθερό επιτόκιο για τα 3 πρώτα χρόνια του «νέου» δανείου και στη συνέχεια εξυπηρέτηση με Euribor πλέον ενός χαμηλού περιθωρίου.
Μια εναλλακτική λύση για όσους δεν ικανοποιούνται από αυτή τη διευθέτηση θα είναι η προσφυγή στον Εξωδικαστικό Μηχανισμό, ο οποίος μπορεί να προσφέρει και κούρεμα, υπό προϋποθέσεις. Όμως, πρέπει να σημειωθεί ότι ενδεχόμενη διαγραφή χρέους δεν θα έχει σχέση με τη διόγκωση των δανείων λόγω της συναλλαγματικής ισοτιμίας, αλλά μόνο τις οικονομικές δυνατότητες του δανειολήπτη, τις οποίες θα σταθμίσει ο ειδικός αλγόριθμος του Εξωδικαστικού.
Τονίζεται, πάντως, ότι και σε αυτή την περίπτωση το όποιο αποτέλεσμα της διαδικασίας του Εξωδικαστικού οδηγεί σε οριστική αναγνώριση του χρέους από την πλευρά του οφειλέτη.
Γιατί δεν θα γίνει κούρεμα
Σε κάθε περίπτωση, οι προσδοκίες για οριζόντιο κούρεμα των οφειλών που προέκυψαν από συναλλαγματικές διαφορές διαψεύδονται οριστικά, για δύο λόγους:
1. Μεγάλος αριθμός δανείων ελβετικού φράγκου είναι μη εξυπηρετούμενα ή έχουν καταγγελθεί και βρίσκονται πλέον στα χαρτοφυλάκια τιτλοποιήσεων που έγιναν με το σχέδιο «Ηρακλής», με την εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου. Με τη σειρά τους, ομόλογα από αυτές τις τιτλοποιήσεις, που έχουν «αναβαπτισθεί» με την κρατική εγγύηση, έχουν στα χαρτοφυλάκιά τους οι τράπεζες. Σε περίπτωση διαγραφής οφειλών σε μεγάλη κλίμακα, θα χρειασθεί να ενεργοποιηθούν για πρώτη φορά οι κρατικές εγγυήσεις, δηλαδή το κόστος του κουρέματος θα περάσει στον κρατικό προϋπολογισμό.
2. Ένα οριζόντιο κούρεμα θα προσέκρουε στις αντιρρήσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, καθώς, στην περίπτωση της Ελλάδας και σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, δεν θα «πατούσε» σε στέρεη νομική βάση, δεδομένου ότι η Ελλάδα είναι μία από τις λίγες χώρες όπου η Δικαιοσύνη και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έχουν απορρίψει αμετάκλητα τις διεκδικήσεις των οφειλετών για ακύρωση της ρήτρας εξυπηρέτησης των δανείων με βάση την εκάστοτε συναλλαγματική ισοτιμία.
Τι έκρινε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο
Παρά τα όσα λέγονται από την πλευρά των δανειοληπτών για την ανάγκη να ζητηθεί από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο μια προδικαστική απόφαση για τις εκκρεμούσες, στον Άρειο Πάγο, συλλογικές αγωγές δανειοληπτών, το Ε.Δ. έχει ήδη, από τον Δεκέμβριο του 2021, διατυπώσει την κρίση του, η οποία ευθυγραμμίζεται πλήρως με την απόφαση του Αρείου Πάγου, που έκανε δεκτό ότι η ρήτρα για τη συναλλαγματική ισοτιμία δεν μπορεί να αμφισβητηθεί με βάση την ευρωπαϊκή νομοθεσία για την προστασία του καταναλωτή.
Το Πολυμελές Πρωτοδικείο της Αθήνας είχε ζητήσει, στο πλαίσιο της συζήτησης αγωγής δύο δανειοληπτών κατά της Τράπεζας Πειραιώς, την έκδοση προδικαστικής απόφασης από το Ευρωδικαστήριο.
Με την απόφαση αυτή, οι Ευρωπαίοι δικαστές κλήθηκαν να απαντήσουν στο μεγαλύτερο ερώτημα που αφορά τα δάνεια ελβετικού φράγκου: αν, δηλαδή, μπορεί να ελεγχθεί για καταχρηστικότητα η ρήτρα που επιβάλλει στους δανειολήπτες να εξοφλούν τα δάνεια με βάση την τρέχουσα συναλλαγματική ισοτιμία, από την οποία, ως γνωστόν, πηγάζει και το σοβαρό πρόβλημα που έχει δημιουργηθεί εδώ και περισσότερα από δέκα χρόνια, καθώς το φράγκο ενισχύθηκε θεαματικά έναντι του ευρώ μετά το ξέσπασμα της μεγάλης οικονομικής κρίσης, με συνέπεια να «φουσκώνουν» τα υπόλοιπα των δανείων, ακόμη και όταν οι δανειολήπτες πλήρωναν στο ακέραιο τις δόσεις.
Οι δανειολήπτες υποστήριζαν ότι η ρήτρα αυτή μπορεί να ελεγχθεί για καταχρηστικότητα από τα δικαστήρια, με βάση την κοινοτική οδηγία για την προστασία των καταναλωτών. Όμως, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, συμπλέοντας απόλυτα με τον Άρειο Πάγο, έκρινε ότι τέτοιος έλεγχος δεν επιτρέπεται να γίνει, επειδή πρόκειται για μια ρήτρα που απηχεί εθνικές διατάξεις αναγκαστικού δικαίου.
Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στη σχετική ανακοίνωση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, «η κοινοτική οδηγία για τις καταχρηστικές ρήτρες δεν αντιτίθεται στη θέσπιση ή διατήρηση διατάξεων του εσωτερικού δικαίου οι οποίες συνεπάγονται την εφαρμογή του συστήματος προστασίας των καταναλωτών σε ρήτρες που εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής της επειδή απηχούν εθνικές διατάξεις αναγκαστικού δικαίου».
