Παρουσία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, 27 αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων και επιζώντων από τα ναζιστικά στρατόπεδα εξόντωσης, στο Αουσβιτς - που βρίσκεται τώρα επί πολωνικού εδάφους - γίνεται τη Δευτέρα τη Δευτέρα η τελετή μνήμης για τα 75 χρόνια της απελευθέρωσης του από τον σοβιετικό Κόκκινο Στρατό και την αποκάλυψη του μεγαλύτερου μαζικού εγκλήματος στην ανθρώπινη ιστορία.
«Άουσβιτς» είναι το συνώνυμο για το μεγαλύτερο έγκλημα στην ιστορία της ανθρωπότητας. Στο πλαίσιο της «Τελικής Λύσης» που είχαν σχεδιάσει οι Ναζί, στήθηκε μιά "βιομηχανία εξολόθρευσης" όπου μέσα σε δυόμιση χρόνια θανατώθηκαν 1,1 εκατομμύρια άνθρωποι. Από αυτούς το ένα εκατομμύριο ήταν Εβραίοι.
Σύμφωνα με στοιχεία του Ιδρύματος Μνήμης Άουσβιτς, από την Ελλάδα εκτοπίστηκαν σ' αυτό το στρατόπεδο γύρω στους 55.000 Εβραίους. Ελάχιστοι επέζησαν -μόλις το 4%.
Πρόκειται για την πολυπληθέστερη εθνική ομάδα μετά τους Εβραίους από την Ουγγαρία (430.000), την Πολωνία (300.000), τη Γαλλία (69.000) και την Ολλανδία (60.000). Την τύχη των Ελλήνων στο στρατόπεδο εξόντωσης τεκμηριώνει από το 2019 μόνιμη έκθεση στο Μουσείο του Άουσβιτς. Τη χρηματοδότηση της είχε αναλάβει η ελληνική βουλή.
Ο εκτοπισμός των Ελλήνων Εβραίων στο Άουσβιτς και σε άλλα στρατόπεδα συγκέντρωσης ξεκίνησε τον Μάρτιο του 1943 και ολοκληρώθηκε τον Αύγουστο του 1944. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της ιστορικής έρευνας, συνολικά 58.886 Εβραίοι της Ελλάδας από έναν προπολεμικό πληθυσμό 71.611 ψυχών, βρήκαν το θάνατο στα γερμανικά στρατόπεδα εξόντωσης Άουσβιτς και Τρεμπλίνκα. Οι περισσότεροι κατάγονταν από τη Θεσσαλονίκη. Μέχρι τη λήξη του πολέμου είχαν εξοντωθεί γύρω στα 45.000 πρώην κάτοικοι της πόλης, δηλαδή σχεδόν το 97% του εβραϊκού πληθυσμού.
Θάνατος ή ζωή
Τα ¾ των Ελλήνων Εβραίων εξοντώθηκαν στους θαλάμους αερίων του Μπίρκεναου (Άουσβιτς ΙΙ) αμέσως μετά την άφιξη τους. Με το ξεκλείδωμα της πόρτας των βαγονιών, στη «ράμπα του θανάτου» ξεκινούσε ο διαχωρισμός των νεοφερμένων σε δύο ομάδες. Γιατρός του στρατοπέδου ή αξιωματικός των SS προχωρούσε στη διαβόητη «επιλογή». Ένα νεύμα του δαχτύλου τους προς τα αριστερά οδηγούσε ανήμπορους, ηλικιωμένους, γυναίκες με παιδιά κατ’ ευθείαν στους θαλάμους αερίων και τα κρεματόρια. Ενα νεύμα προς τα δεξιά οδηγούσε τους νεότερους και υγιείς στο στρατόπεδο για καταναγκαστική εργασία.
Όπως δείχνουν τέσσερις περιπτώσεις από τη Θεσσαλονίκη οι λόγοι για τους οποίους κατάφεραν κάποιοι ελάχιστοι Ελληνες Εβραίοι να αποφύγουν τα κρεματόρια στο Άουσβιτς ήταν πολλοί και διάφοροι.
Ο 15χρονος τότε Χάιντς Κούνιο πού είχε φθάσει στο Άουσβιτς τον Μάρτιο 1943 με την πρώτη αποστολή από τη Θεσσαλονίκη, κανονικά θα κατέληγε στο θάλαμο αερίων, μαζί μετη μητέρα του, την αδελφή και τον πατέρα του που κούτσαινε. Τελικά όλη η οικογένεια επέζησε επειδή μιλούσαν γερμανικά και η διοίκηση του στρατοπέδου είχε ανάγκη από μεταφραστές.
Ο 18χρονος τότε Μοσέ Αελιών που είχε φθάσει επίσης με την πρώτη αποστολή, κατόρθωσε να επιζήσει παραδίδοντας μαθήματα νέων ελληνικών σε έναν κρατούμενο Πολωνό καθολικό μοναχό, ο οποίος τον «πλήρωνε» με ψωμί.
Επειδή άρεσε η φωνή του στους φύλακες κατάφερε και επέζησε ο μετέπειτα αρχικάντορας (πρωτοψάλτης) της Εβραϊκής Κοινότητας Βερολίνου Εστρόγκο Ναχάμα.
Ο Σλόμο Βενέτσια επέζησε επειδή ήταν μέλος των Ειδικών Μονάδων (Sonderkommando) που επί ποινή εκτέλεσης έπρεπε να μεταφέρουν τα πτώματα από τους θαλάμους αερίων στους φούρνους των κρεματόριων. Όπως γράφει στα απομνημονεύματα του, 100 από τους σχεδόν 900 Εβραίους των Sonderkommando ήταν Έλληνες.
Οι επιζήσαντες
Από τους επιζήσαντες Έλληνες Εβραίους του ολοκαυτώματος μόλις οι 1.200 επέστρεψαν στη Θεσσαλονίκη και πολύ λιγότεροι στις ιδιαίτερες πατρίδες τους σε άλλες πόλεις της Ελλάδας. Οι περισσότεροι εγκαταστάθηκαν στην Παλαιστίνη, την Ιταλία, τη Γαλλία και προπαντός τις ΗΠΑ.
Το Άουσβιτς παραμένει όμως για όλους υπαρξιακό σημείο αναφοράς. Με την πάροδο του χρόνου ο αριθμός αυτών που έρχεται για να λάβει μέρος στην ετήσια τελετή στη μνήμη της απελευθέρωσης του στρατοπέδου από τον Κόκκινο Στρατό τις 27 Ιανουαρίου 1945 λιγοστεύει όλο και περισσότερο.
Μοναδικός Έλληνας επιζών του ολοκαυτώματος που θα συμμετέχει τη Δευτέρα στη φετινή εκδήλωση είναι ο 95χρονος Μωσέ Αλιών ο οποίος ζει κοντά στο Τελ Αβίβ. Έχοντας χάσει την οικογένεια του στο Άουσβιτς δεν επέστρεψε μετά την απελευθέρωση του στη Θεσσαλονίκη. Πτοτίμησε να εγκατασταθεί στην Παλαιστίνη. Στο νεοσύστατο κράτος του Ισραήλ δημιούργησε οικογένεια, απέκτησε δύο παιδιά και σήμερα έχει έξι εγγόνια και πέντε δισέγγονα.
ΠΗΓΗ: Deutsche Welle/Παναγιώτης Κουπαράνης, αποστολή στο Άουσβιτς
