Με «καπέλο» 10% έναντι του ευρωπαϊκού μέσου όρου πληρώνουν τη βενζίνη οι Έλληνες καταναλωτές, όπως δείχνουν τα νεότερα στοιχεία που δημοσίευσε σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Την ίδια ώρα, παραμένει... άφαντη η Επιτροπή Ανταγωνισμού, που είχε προαναγγείλει ότι τον περασμένο Οκτώβριο θα προχωρούσε σε κανονιστική παρέμβαση στην αγορά των καυσίμων, μια παρέμβαση που έχει προσκρούσει στις αντιστάσεις των ισχυρών συμφερόντων της αγοράς και είναι άγνωστο αν και πότε θα δημοσιευθεί.
Τα στοιχεία στο εβδομαδιαίο δελτίο της Κομισιόν για τα καύσιμα επιβεβαιώνουν ότι οι τιμές στην Ελλάδα έχουν ξεφύγει πολύ υψηλότερα από τον μέσο όρο, με το «καπέλο» να μεγαλώνει συνεχώς το τελευταίο διάστημα:
- Είναι χαρακτηριστικό ότι η μέση τιμής της αμόλυβδης βενζίνης στην Ελλάδα ήταν 1,934 ευρώ το λίτρο, έναντι μέσου όρου 1,759,2 ευρώ στην Ευρώπη των 27, δηλαδή η ελληνική τιμή ήταν σχεδόν 10% ακριβότερη.
- Η ελληνική βενζίνη είναι η δεύτερη ακριβότερη στην ευρωζώνη, καθώς την πρωτιά έχει πάντα η Ολλανδία, ενώ είναι η τρίτη ακριβότερη μεταξύ των 27 κρατών μελών.
Από την αρχή του έτους, η τιμή της βενζίνης έχει αυξηθεί κατά 6,5% και η άνοδος των διεθνών τιμών του πετρελαίου ευνοεί τη συνέχιση της ανόδου, ιδιαίτερα αυτή την περίοδο, καθώς μετά τα δύο διαδοχικά τριήμερα αργιών ακολουθούν οι εορτές του Πάσχα και οι αργίες του Αγίου Πνεύματος, όπου σημειώνεται μεγάλη εποχική αύξηση της ζήτησης. Δεδομένο θεωρείται στην αγορά ότι σύντομα η αμόλυβδη θα «καβαλήσει» και πάλι την τιμή των 2 ευρώ στις περισσότερες περιοχές της χώρας.
Η μεγάλη διαφορά στις τιμές μεταξύ Ελλάδας και Ευρώπης αναμφίβολα οφείλεται στην πολύ βαριά φορολογία (φόρος κατανάλωσης και ΦΠΑ) με την οποία επιβαρύνονται τα καύσιμα στην Ελλάδα. Η φορολογία είχε αυξηθεί πολύ κατά την περίοδο της μεγάλης οικονομικής κρίσης, αλλά το μέτρο έκτακτης ανάγκης έχει πλέον μονιμοποιηθεί και η κυβέρνηση αρνείται να εξετάσει οποιαδήποτε ελάφρυνση της φορολογίας.
Υψηλές και οι προ φόρων τιμές
Ωστόσο, δεν είναι μόνο οι φόροι που διαμορφώνουν αυτή τη μεγάλη διαφορά από τις τιμές της Ευρώπης. Υψηλές είναι και οι τιμές προ φόρων: σύμφωνα με τα στοιχεία της Κομισιόν, η ελληνική τιμή της αμόλυβδης χωρίς τους φόρους είναι 2,2% μεγαλύτερη από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο και η βενζίνη στην Ελλάδα είναι η όγδοη πιο ακριβή στην Ευρώπη, χωρίς να υπολογίζονται οι φόροι.
Η Επιτροπή Ανταγωνισμού έχει παρέμβει κατ' επανάληψη στην αγορά με ελέγχους για παραβιάσεις της νομοθεσίας για τον ανταγωνισμό, αλλά και με κανονιστική παρέμβαση στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, με στόχο να περιορισθούν οι στρεβλώσεις που δεν επιτρέπουν την ανεμπόδιστη λειτουργία του ανταγωνισμού.
Αυτές οι κινήσεις είχαν κάποια αποτελέσματα, όμως η τελευταία «χαρτογράφηση» της αγοράς από την Επιτροπή έδειξε ότι υπάρχουν ακόμη σοβαρά προβλήματα, γι' αυτό και προανήγγειλε μια νέα κανονιστική παρέμβαση, αφήνοντας να εννοηθεί ότι θα έδινε έμφαση στο ακανθώδες ζήτημα της τήρησης αποθεμάτων ασφαλείας, μέσω της οποίας περιορίζεται ο ανταγωνισμός και επιβαρύνονται οι τιμές.
Ωστόσο, η κανονιστική παρέμβαση δεν δημοσιεύθηκε όσο ήταν ακόμη πρόεδρος ο Ιωάννης Λιανός και η τύχη της αγνοείται, αφού δεν έγινε οποιαδήποτε σχετική αναφορά στο τελευταίο δελτίο που δημοσίευσε η Επιτροπή πριν την αποχώρηση του κ. Λιανού. Από τον Ιανουάριο, πρόεδρος είναι πλέον η πρώην δικαστικός, Μαίρη Σαρπ και ουδέν νεότερο έχει αναφερθεί από την Επιτροπή για την κανονιστική παρέμβαση, ενώ φημολογείται έντονα ότι οι ισχυροί του κλάδου έχουν παρέμβει παρασκηνιακά για να αλλάξει το περιεχόμενό της.
Συμπεράσματα που... καίνε
Τα προκαταρκτικά συμπεράσματα της Επιτροπής, πάντως, «έκαιγαν» τους μεγάλους παίκτες της αγοράς, καθώς διαπιστώθηκαν, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα.:
(α) Υψηλός βαθμό συγκέντρωσης στην αγορά διύλισης. Μέτριος προς χαμηλό βαθμό συγκέντρωσης στην αγορά χονδρικής. Σημειώνεται ότι στην αγορά λιανικής λειτουργούν περί τα 5.000 πρατήρια στην Ελλάδα, ωστόσο ο ανταγωνισμός είναι τοπικός, επομένως το επίπεδο συγκέντρωσης ενδέχεται να διαφέρει ανά περιοχή και θα πρέπει να εξεταστεί ενδελεχώς.
(β) Σημαντική αύξηση του κύκλου εργασιών και δεικτών κερδοφορίας των επιχειρήσεων διύλισης και χονδρικής εμπορίας το εξεταζόμενο διάστημα.
(γ) Εκ πρώτης όψεως, ιδιαίτερα αυξημένο περιθώριο κέρδους των εταιρειών διύλισης το 2022 (σχεδόν διπλασιάζεται σε σχέση με το 2021), ωστόσο τα στοιχεία πρέπει να επιβεβαιωθούν με περαιτέρω έρευνα ανά προϊόν.
(δ) Αύξηση του περιθωρίου διύλισης όπως υπολογίζεται από τις εταιρίες παρά τις επιμέρους διακυμάνσεις που έλαβαν χώρα σε ορισμένες περιπτώσεις, ωστόσο χρήζει περαιτέρω διερεύνησης για λόγους συγκρισιμότητας με άλλες χώρες.
(ε) Εντόνως πτωτική πορεία των μέσων τιμών χονδρικής και στα τρία υπό ανάλυση προϊόντα κατά τα διαστήματα των περιοριστικών μέτρων του 2020 με αλλαγή σε ανοδική τροχιά από τον Ιούνιο 2020 και έπειτα, καταγράφοντας έντονα ανοδική τάση από τις αρχές του 2022 και μετά, ενδεχομένως εξαιτίας και του πολέμου στην Ουκρανία.
(στ) Αντίστοιχη τάση κατέγραψαν και οι μέσες λιανικές τιμές και των τριών προϊόντων. Ομοίως οι τιμές πώλησης προς τη χονδρική αγορά (αφαιρούμενων εκπτώσεων και πιστώσεων) ακολουθούν αντίστοιχη πορεία καταγράφοντας ανοδική τάση από τα μέσα του 2020 και μετά, ενώ παρατηρείται πολύ μεγάλη ταύτιση τιμών μεταξύ των δύο εταιρειών διύλισης τόσο ως προς την αμόλυβδη βενζίνη 95 οκτανίων όσο και ως προς το πετρέλαιο κίνησης.
Η Επιτροπή Ανταγωνισμού τόνιζε ότι, εφόσον το κρίνει σκόπιμο, δύναται να εμβαθύνει και να παρέμβει στην αγορά με την έναρξης της κανονιστικής παρέμβασης. Στο πλαίσιο της διαδικασίας αυτής, θα εξεταστούν εις βάθος οι συνθήκες ανταγωνισμού στις οικείες αγορές, προκειμένου να διευκρινιστούν:
• Τόσο αν η παρατηρούμενη ασυμμετρία, και γενικότερα η αύξηση της τιμής αυτών των προϊόντων την τελευταία διετία, οφείλονται στην απουσία συνθηκών αποτελεσματικού ανταγωνισμού,
• Όσο και ζητήματα αναφορικά με το μηχανισμό τιμολογιακής πολιτικής, την τήρηση αποθεμάτων ασφαλείας και άλλων πιθανών φραγμών εισόδου και ανάπτυξης της αγοράς και τη διατήρηση υψηλού περιθωρίου κέρδους από τις επιχειρήσεις του κλάδου.
