Μόνο μιά... “μαγική συνταγή” μπορεί πλέον ν' αλλάξει τη φυσική ροή των πραγμάτων στην ελληνική οικονομία, που διολισθαίνει όλο και πιο βαθιά στην ύφεση, δεχόμενη απανωτά πλήγματα από την πανδημία και από τα περιοριστικά μέτρα για την ανάσχεση της.
Οι επιπτώσεις δεν έχουν ακόμη φανεί σε όλο τους και το εύρος, αλλά οι προοπτικές είναι ζοφερές. To κυβερνητικό οικονομικό επιτελείο και το ΥΠΟΙΚ αναθεωρούν συνεχώς τις προβλέψεις τους επί τα χείρω, και θ' αναγκασθούν επίσης να ξαναγράψουν το προσχέδιο του Προύπολογισμού, που βασίζεται σε εκτιμήσεις οι οποίες γίνονται πλέον ανεδαφικές υπό τις παρούσες συνθήκες.
Η ανάκαμψη που αναμενόταν να ξεκινήσει από το δ΄φετινό τρίμηνο, αποδεικνύεται “όνειρο θερικής νυκτός”, που δίνει τη θέση του σε μία ακόμη εφιαλτική συρρίκνωση του ΑΕΠ, με παράλληλη επιδείνωση όλων των οικονομικών δεικτών και των δημοσιονομικών μεγεθών.
Μεγαλύτερη ύφεση
Πριν ακόμη αποφασισθεί το νέο μερικό lock down που θα ισχύσει από την Τρίτη, στο υπουργείο Οικονομικών εκτιμούσαν ότι η ετήσια συρρίκνωση του ΑΕΠ θα είναι κοντά στο 10%, έναντι προηγούμενης πρόβλεψης για 8,2%. Ασφαλώς θα είναι τελικά αρκετά μεγαλύτερη, καθώς τα νέα περιοριστικά μέτρα θα νεκρώσουν τους τομείς εστίασης, ψυχαγωγίας, πολιτιστικών δραστηριοτήτων κλπ, πλήττοντας έμμεσα την παραγωγή πολλών βιομηχανικών κλάδων και άμεσα την απασχόληση και τα εισοδήματα μερικών εκατοντάδων χιλιάδων εργαζομένων και αυτοαπασχολούμενων.
Φαίνεται ότι η οικονομία μπαίνει σε καθοδικό σπιράλ και η συρρίκνωση θα συνεχισθεί τουλάχιστον έως τα μέσα του επόμενου έτους. Αναλυτές και επιχειρηματικοί παράγοντες εκτιμούν ότι το ΑΕΠ θα κινηθεί πτωτικά και το πρώτο τρίμηνο της επόμενης χρονιάς. Η περαιτέρω πορεία της θα εξαρτηθεί από τις εξελίξεις στο μέτωπο του κορονοϊού και από το οικονομικό κλίμα και τις τάσεις που θα διαμορφωθούν διεθνώς.
«Υποθήκες» για φόρους και περικοπές
Προς το παρόν, το προσωρινό λουκέτο σε επιχειρήσεις, η μείωση του τζίρου, της κατανάλωσης και των αμοιβών εργασίας προκαλούν παρενέργειες και σε δημοσιονομικό επίπεδο: Λιγότερος ΦΠΑ, μικρότεροι φόροι εισοδήματος, αδυναμία αποπληρωμής φορολογικών υποχρεώσεων θα “μεταφρασθούν” σε υστέρηση δημοσίων εσόδων. Μεγάλες είναι ήδη οι απώλειες σε ΦΠΑ, καθώς χιλιάδες επιχειρήσεις προσπαθούν να αποκρύψουν έσοδα για να μπορέσουν να επωφεληθούν από τα μέτρα στήριξης (επιστρεπτέα προκαταβολή, εγγυημένα δάνεια κλπ), ή επιδιώκουν να μετακυλήσουν πληρωμές.
Από την άλλη πλευρά, οι δημόσιες δαπάνες αυξάνονται αλματωδώς: Μόνο τα πρόσθετα μέτρα στήριξης επιχειρήσεων και εργαζομένων που συνοεδεύουν το νέο lockdown, θα “κοστίσουν” περί τα 3,5 δισ. ευρώ.
Οι δαπάνες αυτές σε συνδυασμό με τις παρατάσεις στην πληρωμή φορολογικών και ασφαλιστικών υποχρεώσεων θα δημιουργήσουν τεράστια «μαύρη τρύπα» στον προϋπολογισμό του 2020 και του 2021. Είναι μία “υποθήκη” για μελλοντικές περικοπές και νέους φόρους, που θα συνιστούν ουσιαστικά ένα «κορονο-μνημόνιο».
Το είπε χωρίς περιστροφές, με τη γνωστή του “μπρουτάλ ευθύτητα”, ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Θεόδωρος Σκυλακάκης: «Τα σημερινά μέτρα στήριξης είναι μελλοντικοί φόροι».
Το σουηδικό μοντέλο
Πάντως οι προσπάθειες συνεχίζονται, με μέτρα στήριξης των επιχειρήσεων και των εργαζομένων, που εξαντλούν τα δημοσιονομικά περιθώρια.
Επικρίσεις για την ακολουθούμενη πολιτική διατυπώνουν τώρα όχι μόνον όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης, αλλά και σημαίνοντας εκπρόσωποι του επιχειρηματικού κόσμου.
Οπως επισημαίνουν, προσπαθώντας να προστατεύσει τη δημόσια υγεία χωρίς να παραλύσει η οικονομία, η κυβέρνηση επιλέγει μέτρα που φέρνουν πενιχρά αποτελέσματα, χωρίς να επιτυγχάνουν τελικά κανέναν από τους δύο στόχους. Ενδέχεται μάλιστα να οδηγήσουν σε αποτελέσματα αντίθετα από τα επιδιωκόμενα.
Στο κυβερνητικό επιχείρημα ότι δεν υπάρχει άλλη ρεαλιστική λύση, την απάντηση έδωσε ο πρόεδρος του ΕΒΕΑ Κωνσταντίνος Μίχαλος:
"Το πρόβλημα της πανδημίας πρέπει να αντιμετωπισθεί με μια πολυδιάστατη πολιτική, που θα στοχεύει πρωτίστως στην ενίσχυση του εθνικού συστήματος υγείας και λιγότερο θα επιβάλει μέτρα που πλήττουν την αγορά και τους εργαζομένους".
Είναι το μοντέλο που εφαρμόστηκε με απόλυτη επιτυχία στη Σουηδία, - όπου όμως υπήρχε ήδη ισχυρό και αποτελεσματικό Εθνικό Σύστημα Υγείας, που άντεξε την πίεση στο πρώτο κύμα πανδημίας, χωρίς να ληφθούν περιοριστικά μέτρα με επιπτώσεις στην οικονομία.
