Σε μια εποχή όπου η παγκόσμια ναυτιλιακή βιομηχανία αναζητά επειγόντως νέους τρόπους προσέλκυσης ανθρώπινου δυναμικού, η Ελλάδα σημειώνει μια σιωπηλή, αλλά εντυπωσιακή αλλαγή: οι γυναίκες κερδίζουν ολοένα και μεγαλύτερο έδαφος στο ναυτικό επάγγελμα.
Η νέα μελέτη του καθηγητή Γαβριήλ Αμίτση για λογαριασμό του Ναυτικού Απομαχικού Ταμείου (ΝΑΤ), που παρουσιάστηκε στην Ιστορική Βιβλιοθήκη του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη στον Πειραιά, καταγράφει μια πρωτιά που ανατρέπει δεδομένα δεκαετιών.
Σύμφωνα με τη μελέτη, η Ελλάδα διαθέτει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά γυναικείας συμμετοχής στη ναυτιλία παγκοσμίως, φτάνοντας το 7,8%. Το ποσοστό αυτό είναι τριπλάσιο του ευρωπαϊκού μέσου όρου (2,4%) και σχεδόν επταπλάσιο του παγκόσμιου (1,2%). Τα στοιχεία δείχνουν ότι η συμμετοχή των γυναικών στη ναυτική εργασία αυξάνεται σταθερά και με επιταχυνόμενο ρυθμό: το 2024 σημειώθηκε άνοδος 11,4%, ενώ την τελευταία πενταετία η συνολική αύξηση αγγίζει το 65,6%.
Η δυναμική είναι ακόμα πιο εμφανής κατά την περίοδο αιχμής της ναυτιλίας (Αύγουστος), όπου οι εγγεγραμμένες γυναίκες ναυτικοί αυξήθηκαν σχεδόν κατά 12% σε έναν μόλις χρόνο.
Η Ελλάδα στην κορυφή – Τι λέει η υπουργός Εργασίας Νίκη Κεραμέως
Κατά την παρουσίαση της μελέτης, η υπουργός Εργασίας Νίκη Κεραμέως εξήρε τον ρόλο του ΝΑΤ στην ανάδειξη της γυναικείας παρουσίας στη ναυτιλία, τονίζοντας ότι η νέα μελέτη αποτελεί «ένα τεκμηριωμένο και σύγχρονο εργαλείο πολιτικής». Υπογράμμισε ότι η συμμετοχή των γυναικών στην ελληνική ναυτιλία «βρίσκεται στην κορυφή της παγκόσμιας κατάταξης» και αποτυπώνει μια ισχυρή και διαρκώς αυξανόμενη τάση.
Παράλληλα, η υπουργός αναγνώρισε ότι οι γυναίκες συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν σημαντικά εμπόδια στον κλάδο:
-
περιορισμένη ενημέρωση για τις ναυτικές ειδικότητες,
-
έμφυλες διακρίσεις,
-
δυσκολία συνδυασμού επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής,
-
στερεότυπα που εξακολουθούν να επηρεάζουν το εργασιακό περιβάλλον.
Η ναυτιλία σε μετάβαση: Γαλάζιες δεξιότητες και νέες θέσεις εργασίας
Η μελέτη επισημαίνει ότι, παρά την παγκόσμια ύφεση στην αγορά εργασίας λόγω της πανδημίας, η πράσινη και ψηφιακή μετάβαση δημιουργεί νέα επαγγελματικά πεδία. Για να ανταποκριθεί ο κλάδος στις ανάγκες των επόμενων ετών, απαιτείται:
-
εξειδικευμένο προσωπικό σε τεχνολογίες αιχμής,
-
αναβάθμιση δεξιοτήτων,
-
και αλλαγή της δημόσιας εικόνας των θαλάσσιων επαγγελμάτων.
Ωστόσο, η γυναικεία συμμετοχή εξακολουθεί να υπολείπεται σε ηγετικούς ρόλους, ενώ οι επαγγελματικές προοπτικές παραμένουν περιορισμένες σε αρκετούς τομείς της γαλάζιας οικονομίας.
Οι διεθνείς πρωτοβουλίες για ενίσχυση της γυναικείας παρουσίας
Από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός (IMO) έχει υιοθετήσει πολιτικές για την ενίσχυση της συμμετοχής των γυναικών στη ναυτιλία μέσω:
-
στοχευμένων ερευνών,
-
ειδικών προγραμμάτων κατάρτισης,
-
δράσεων για βελτίωση των συνθηκών εργασίας,
-
πρωτοβουλιών για την επαγγελματική ανέλιξη των γυναικών.
Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Κομισιόν προωθεί την ισότητα σε όλους τους τομείς των μεταφορών, ενώ από το 2018 λειτουργεί ειδική πλατφόρμα ανταλλαγής καλών πρακτικών για την ενίσχυση της γυναικείας συμμετοχής στη ναυτιλία.
Η ελληνική ναυτιλία σε κρίσιμη καμπή
Η έκθεση του ΝΑΤ επισημαίνει ότι η Ελλάδα βρίσκεται σήμερα σε μια κομβική στιγμή: η μεγάλη άνοδος της γυναικείας συμμετοχής, σε συνδυασμό με τη διεθνή και ευρωπαϊκή στήριξη, δημιουργεί μια μοναδική ευκαιρία για μετάβαση σε ένα πιο ανταγωνιστικό και βιώσιμο μοντέλο ναυτικής εργασίας.
Η ανάγκη ενίσχυσης του ανθρώπινου δυναμικού είναι επιτακτική, καθώς η παγκόσμια έλλειψη αξιωματικών —που σήμερα φτάνει το 8,5%— αναμένεται να αγγίξει το 10% μέχρι το 2030, εξαιτίας:
-
της αύξησης του παγκόσμιου στόλου,
-
της πρόωρης συνταξιοδότησης ναυτικών,
-
των μεγαλύτερων περιόδων άδειας στα ποντοπόρα πλοία,
-
της περιορισμένης εισόδου νέων και γυναικών στο επάγγελμα.
Ο καθηγητής Γαβριήλ Αμίτσης υπογράμμισε ότι η συγκεκριμένη μελέτη αποτελεί μία από τις πιο πλήρεις καταγραφές του ζητήματος σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο. Όπως είπε, «η δημόσια συζήτηση για τις γυναίκες στη ναυτιλία στερείται πραγματικών δεδομένων. Αυτή η έρευνα έρχεται να καλύψει το κενό».
Η μελέτη δεν περιορίζεται στη συγκέντρωση αριθμών, αλλά προσφέρει μια πλήρη εικόνα της παγκόσμιας αγοράς ναυτικής εργασίας, των προκλήσεων και των δυνατοτήτων.
Ο κ. Αμίτσης αφιέρωσε τη μελέτη στην Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών, δίνοντας και συμβολικά έμφαση στη σημασία της έμφυλης ισότητας.
