Η θρυλική παράσταση «Όταν έκλαψε ο Νίτσε», σε σκηνοθεσία Ακύλλα Καραζήση και Νίκου Χατζόπουλου, που ανέβηκε το 2011 με τεράστια επιτυχία στο Θέατρο Θησείον, αποσπώντας εξαιρετικές κριτικές και παίχτηκε με sold out παραστάσεις, αποτελώντας την ευρωπαϊκή πρεμιέρα της θεατρικής διασκευής του παγκόσμιου μπεστ σέλλερ του Ίρβιν Γιάλομ, επιστρέφει μετά από 13 χρόνια, αυτή τη φορά στο Θέατρο Οδού Κεφαλληνίας.
Φρίντριχ Νίτσε ο Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης, Γιατρός Γιόζεφ Μπρόιερ ο Γιάννης Κότσιφας. Ζίγκμουντ Φρόιντ ο Θάνος Λέκκας. Η θεατρική διασκευή είναι της Ευαγγελίας Ανδριτσάνου.
Δύο μεγάλες προσωπικότητες του 19ου αιώνα σε κρίση μέσης ηλικίας. Μια εμπνευσμένη διαδικασία διπλής ψυχοθεραπείας. Επί σκηνής ξετυλίγεται η ανθρώπινη σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα στον θεραπευτή και στον θεραπευόμενο, δύο ανθρώπους που ο καθένας έχει τις δικές του ανάγκες και αδυναμίες.
Ο Νίτσε θα κλάψει, αλλά και ο Μπρόιερ θα λυτρωθεί. Η διαδικασία της κατανόησης της ανθρώπινης ψυχής έχει όλα τα χαρακτηριστικά μιας αστυνομικής ιστορίας: αναζήτηση στοιχείων, απρόβλεπτες εξελίξεις, εμφάνιση σχεδόν ανυπέρβλητων εμποδίων, ακόμα και κίνδυνο θανάτου.
Τρεις άντρες ζωντανεύουν το έργο, πότε ως αφηγητές και πότε υποδυόμενοι ρόλους. Οι ποθητές γυναίκες, η εκρηκτική Λου Σαλομέ, η ευάλωτη Άννα Ο., η σταθερή κυρία Μπρόιερ παρουσιάζονται μέσα από τα μάτια και τη φωνή των ανδρών σε μια ιστορία όπου εκείνες έχουν τον πρωταρχικό ρόλο.
Δύο εκπληκτικές επιστολές που ανακαλύφθηκαν πριν μερικά χρόνια, δείχνουν ότι η φανταστική συνάντηση που εμπνεύστηκε ο Ίρβιν Γιάλομ μεταξύ Νίτσε, Μπρόιερ και του νεαρού Φρόιντ θα μπορούσε να έχει συντελεστεί στην πραγματικότητα. Έχουμε την απίθανη περίπτωση όπου 140 χρόνια μετά τα γεγονότα και 30 χρόνια από τη συγγραφή του μυθιστορήματος, η πραγματικότητα έρχεται να επιβεβαιώσει τη μυθοπλασία του συγγραφέα.
Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Άγρα.
Το έργο και η θεατρική διασκευή
Μέσα από μια σειρά μυστικές συμφωνίες, ο μεγάλος Γερμανός φιλόσοφος Φρήντριχ Νίτσε και ο Αυστριακός γιατρός Γιόζεφ Μπρόιερ, ένας από τους πατέρες της ψυχανάλυσης, συναντιούνται στη Βιέννη του 19ου αιώνα, σε μια εμπνευσμένη διαδικασία διπλής ψυχοθεραπείας.
Σ' αυτή την περιπέτεια υπαρξιακής αναζήτησης δύο μοναδικών ανθρώπων εμπλέκονται ένας νεαρός ειδικευόμενος γιατρός ονόματι Ζίγκμουντ Φρόυντ, μια θυελλώδης γυναίκα-ίνδαλμα ποιητών και ψυχιάτρων, η Λου Σαλομέ, και μια σαγηνευτική ασθενής, η Άννα Ο., που στοιχειώνει την ψυχή του γιατρού της.
Ο διάσημος ψυχίατρος Irvin D. Yalom επινοεί στο μυθιστόρημα αυτό τη συνάντηση δύο ιστορικών προσώπων στη μητρόπολη των διανοητικών ζυμώσεων του 19ου αιώνα, τη Βιέννη, δίνοντας μια ερμηνευτική εκδοχή της γέννησης της ψυχοθεραπείας και της σχέσης της με την υπαρξιακή φιλοσοφία. Η ψυχοθεραπευτική περιπέτεια που ξετυλίγεται κόβει την ανάσα, καθώς αποκαλύπτει βήμα βήμα την ιαματική δύναμη της αληθινής σχέσης.
Η θεατρική διασκευή της θεατρολόγου και μεταφράστριας του Γιάλομ στην Ελλάδα, Ευαγγελίας Ανδριτσάνου, επικεντρώνεται κυρίως στην ιδιαίτερη σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα στον θεραπευτή και στον θεραπευόμενο, όπως την παρακολουθούμε να ταλαντεύεται σε τεντωμένο σκοινί σ' αυτή την παράδοξη αμοιβαία ψυχοθεραπεία. Η ζωτική αξία της ανθρώπινης επαφής θριαμβεύει σ' αυτό το έργο που ξετυλίγεται ανάμεσα σε τρεις πρωτοπόρους του πνεύματος, τον Φρίντριχ Νίτσε, τον γιατρό Γιόζεφ Μπρόιερ και τον νεαρό Ζίγκμουντ Φρόιντ.
Ο συγγραφέας
Ο Irvin D. Yalom (1931-) είναι ομότιμος καθηγητής ψυχιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Στάνφορντ των ΗΠΑ. Μαθητής και συνεργάτης του Rollo May, θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους, εν ζωή, εκπροσώπους της υπαρξιακής σχολής στην ψυχιατρική και είναι συγγραφέας του εγκυρότερου και πληρέστερου εγχειριδίου υπαρξιακής ψυχοθεραπείας (Existential Psychotherapy).
Στον επιστημονικό χώρο είναι ιδιαίτερα γνωστό το κλινικό και ερευνητικό έργο του στην ομαδική ψυχοθεραπεία. Το πρώτο του βιβλίο, που το 2006 κυκλοφόρησε η νέα αναθεωρημένη και επαυξημένη του έκδοση, "Θεωρία και πράξη της ομαδικής ψυχοθεραπείας" (Άγρα, 2006), έχει μεταφραστεί σε 14 γλώσσες και αποτελεί βασικό διδακτικό εγχειρίδιο σε πολλές σχολές ψυχιατρικής και ψυχοθεραπείας. Ο Γιάλομ έχει γράψει πολλά ακόμη επιστημονικά βιβλία και άρθρα.
Το λογοτεχνικό του έργο αρχίζει όψιμα και περιλαμβάνει δύο συλλογές διηγημάτων ("Ο δήμιος του έρωτα" και "Η μάνα και το νόημα της ζωής") και τρία μυθιστορήματα ("Όταν έκλαψε ο Νίτσε", "Στο ντιβάνι" και "Η θεραπεία του Σοπενάουερ"), που έχουν γίνει μπεστ-σέλλερ σε πολλές χώρες. Όλα του τα λογοτεχνικά βιβλία αποτελούν ιστορίες ψυχοθεραπείας και ο ίδιος τα θεωρεί προέκταση του διδακτικού του έργου, το οποίο, όπως λέει, βρίθει ούτως ή άλλως ιστοριών και διηγήσεων.
Στις Εκδόσεις Άγρα κυκλοφορούν τα βιβλία του Όταν έκλαψε ο Νίτσε, Στο ντιβάνι, Ο δήμιος του έρωτα, Η μάνα και το νόημα της ζωής, Θρησκεία και ψυχιατρική, Το δώρο της ψυχοθεραπείας, Η θεραπεία του Σοπενάουερ, Θεωρία και πράξη της ομαδικής ψυχοθεραπείας, Στον κήπο του Επίκουρου - Αφήνοντας πίσω τον τρόμο του θανάτου, Θα φωνάξω την αστυνομία (που το συνέγραψε με τον Robert Berger), Κάθε μέρα λίγο πιο κοντά - Μία ψυχοθεραπεία ειπωμένη δύο φορές.
Τα ιστορικά πρόσωπα
Φρίντριχ Νίτσε
Γεννήθηκε στις 15 Οκτωβρίου 1844 στο Ραίκεν της Σαξονίας. Μεγάλωσε μαζί με τη μητέρα του και την αδελφή του. Μετά την αποφοίτησή του από το σχολείο και την αποπεράτωση των σπουδών του στη φιλολογία, ανέλαβε την έδρα της Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο της Βασιλείας, παραιτήθηκε όμως το 1879 για λόγους υγείας. Η επιδείνωση της υγείας του και οι διαπροσωπικές του συγκρούσεις, όπως με τη Λου Σαλομέ, είχαν αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχική του κατάσταση. Ο νευρικός κλονισμός του σε δρόμο του Τορίνο το 1889 αποκάλυψε στον στενό του περίγυρο τη βαριά διανοητική του πάθηση. Έφυγε από τη ζωή στις 25 Αυγούστου 1900 στη Βαϊμάρη. Τα τελευταία 11 χρόνια της ζωής του, τη φροντίδα του είχαν αναλάβει εξ ολοκλήρου η μητέρα και η αδελφή του.
Γιόζεφ Μπρόιερ
Γεννήθηκε στις 15 Ιανουαρίου 1842 στη Βιέννη. Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του στην Ιατρική ασχολήθηκε κυρίως με την επίδραση του νευρικού συστήματος πάνω στην αίσθηση της ισορροπίας και στη φυσιολογία της αναπνοής. Σε συνεργασία με τον Φρόιντ έγραψε τις Μελέτες για την υστερία. Έφυγε από τη ζωή στις 20 Ιουνίου 1925 στη γενέτειρά του.
Ζίγκμουντ Φρόιντ
Είναι ο πατέρας και θεμελιωτής της ψυχανάλυσης. Γεννήθηκε στις 6 Μαΐου 1856 στο Φράιμπουργκ της Μοραβίας. Αρχικά επικεντρώθηκε κυρίως στη φυσιολογία και την παθολογία του εγκεφάλου, προτού στραφεί προς την ψυχανάλυση, την οποία άσκησε επί μακρά σειρά ετών στη Βιέννη. Το 1902 ανακηρύχθηκε καθηγητής στο πανεπιστήμιο της πόλης, ενώ το 1938 κατέφυγε στην Αγγλία λόγω της εβραϊκής του καταγωγής. Έφυγε από τη ζωή στις 23 Σεπτεμβρίου 1939 στο Λονδίνο.
Η παράσταση
Συντελεστές
Θεατρική διασκευή: Ευαγγελία Ανδριτσάνου
Σκηνοθεσία: Ακύλλας Καραζήσης, Νίκος Χατζόπουλος
Σκηνικό - Κοστούμια: Ελένη Μανωλοπούλου
Μουσική: Κορνήλιος Σελαμσής
Φωτισμοί: Αλέκος Αναστασίου
Βοηθός σκηνοθέτη: Φαίη Κοτσιλίτη
Βοηθός σκηνογράφου - ενδυματολόγου: Έμιλυ Κουκουτσάκη
Παίζουν: Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης, Γιάννης Κότσιφας Θάνος Λέκκας,
Παραγωγή: Γιώργος Λυκιαρδόπουλος-Λυκόφως ΑΜΚΕ
Διεύθυνση Παραγωγής: Κατερίνα Μπερδέκα
Οργάνωση Παραγωγής: Ρόζα Καλούδη
Επιμέλεια εικόνας: Dasc Branding
Φωτογραφίες: Πάνος Γιαννακόπουλος
Ίρβιν Γιάλομ, «Όταν έκλαψε ο Νίτσε»
Θέατρο Οδού Κεφαλληνίας
Πρεμιέρα: 30 Οκτωβρίου 2024
