Η εικόνα του γιατρού ως αποστασιοποιημένου επιστήμονα έχει υποχωρήσει μπροστά σε ένα νέο, εξωστρεφές πρότυπο: αυτό του “influencer με ιατρική ποδιά”. Από πλαστικούς χειρουργούς και δερματολόγους, μέχρι οδοντιάτρους, διατροφολόγους και αισθητικούς, ολοένα και περισσότεροι γιατροί και άλλοι ειδικοί στρέφονται στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, όχι απλώς για προβολή αλλά ως βασικό πυλώνα της επαγγελματικής τους παρουσίας.
Μέχρι πρόσφατα, οι ιατρικές επεμβάσεις –ιδίως οι αισθητικές– αποτελούσαν θέμα ταμπού. Σήμερα, όμως, τα social media έχουν μετατρέψει την ιατρική φροντίδα σε περιεχόμενο για κατανάλωση. Η διαφάνεια έχει αυξηθεί, αλλά μαζί της και η παραπληροφόρηση. Όλο και περισσότεροι ασθενείς καταφθάνουν στα ιατρεία με συγκεκριμένες, πολλές φορές ανεδαφικές απαιτήσεις, βασισμένες σε αυτό που είδαν σε κάποιο reel ή story.
Γιατροί αναφέρουν ότι μεγάλο μέρος της πρώτης επίσκεψης αφιερώνεται πλέον στην αποδόμηση μύθων: για το κόστος, την αποθεραπεία, αλλά και τα ίδια τα αποτελέσματα. Το πρόβλημα εντείνεται όταν οι προσδοκίες έχουν διαμορφωθεί από περιεχόμενο που δεν αντικατοπτρίζει την επιστημονική πραγματικότητα.
Η διαδικτυακή παρουσία των γιατρών, από δειγματισμό επεμβάσεων έως προσωπικές αφηγήσεις, λειτουργεί για πολλούς ασθενείς ως βασικό εργαλείο αξιολόγησης. Πριν καν προγραμματιστεί ένα ραντεβού, έχει προηγηθεί «παρακολούθηση» ίσως και μηνών μέσω posts, videos και ερωτήσεων - απαντήσεων. Η αίσθηση οικειότητας που χτίζεται ψηφιακά γίνεται καθοριστική.
Ωστόσο, η εικόνα ενός γιατρού στο TikTok ή το Instagram δεν αποτελεί εγγύηση ιατρικής κατάρτισης ή δεξιοτεχνίας.
Δεν είναι λίγοι οι επαγγελματίες του χώρου που προειδοποιούν για την “ψευδαίσθηση αξιοπιστίας”, τονίζοντας ότι η πραγματική ικανότητα βασίζεται σε χρόνια εκπαίδευσης, κλινικής εμπειρίας και συνεχιζόμενης επιμόρφωσης, στοιχεία που δεν μπορούν να αποτυπωθούν πλήρως μέσα σε ένα βίντεο λίγων δευτερολέπτων.
Ο ρόλος του μάρκετινγκ και τα όρια της διαφάνειας
Σε αρκετές περιπτώσεις, πίσω από τις δημοφιλείς ιατρικές σελίδες κρύβονται επαγγελματικές ομάδες διαχείρισης περιεχομένου, διαφημιστικές συνεργασίες και χορηγούμενες κριτικές. Το κοινό πολλές φορές δεν γνωρίζει, ότι διάσημοι «ασθενείς» ενδέχεται να έχουν δεχτεί δωρεάν υπηρεσίες ή πληρωμή σε είδος για τη διαφήμιση του ιατρού.
Επιπλέον, υπάρχουν αναφορές για γιατρούς που επιδιώκουν να ελέγχουν τη φήμη τους διαδικτυακά, είτε ζητώντας από εταιρείες του εξωτερικού να δημιουργήσουν ψεύτικες θετικές κριτικές, είτε χρησιμοποιώντας νομικά μέσα κατά αρνητικών σχολίων.
Και ενώ ο νόμος προστατεύει την ιδιωτικότητα των ασθενών, περιορίζει επίσης τη δυνατότητα των γιατρών να υπερασπιστούν δημόσια τη θέση τους απέναντι στην κριτική.
Ένα άλλο πρόβλημα αφορά τη γνησιότητα των εικόνων που παρουσιάζονται ως “πριν και μετά”. Αν και οι χρήστες σήμερα είναι πιο υποψιασμένοι, η ψηφιακή επεξεργασία εξακολουθεί να δημιουργεί ψευδείς εντυπώσεις.
Ο καθρέφτης της οθόνης
Η πανδημία και η μαζική στροφή στις βιντεοκλήσεις αύξησε δραματικά την αισθητική ευαισθησία των ανθρώπων. Ο τρόπος που βλέπουμε τον εαυτό μας στην οθόνη διαφέρει από τον καθρέφτη – η κάμερα δεν «διορθώνει» συμμετρίες και ατέλειες, ενώ τα φίλτρα προσφέρουν ένα εξιδανικευμένο πρότυπο που πολλοί προσπαθούν να φτάσουν μέσω ιατρικών παρεμβάσεων.
Πολλοί γιατροί διαπιστώνουν ότι η αυξανόμενη σύγκριση με «ψηφιακές εκδοχές του εαυτού» έχει δημιουργήσει ένα νέο είδος ανασφάλειας, που συχνά οδηγεί σε ακατάλληλες προσδοκίες ή αχρείαστες επεμβάσεις.
Η διαδικτυακή παρουσία μπορεί να παρέχει χρήσιμες πληροφορίες για τη φιλοσοφία, το ύφος και την προσέγγιση ενός γιατρού. Δεν πρέπει όμως να συγχέεται με αντικειμενικά κριτήρια αξιολόγησης. Ο τίτλος, η πιστοποίηση, η εμπειρία και η κριτική σκέψη παραμένουν τα σημαντικότερα εργαλεία επιλογής.
Για όσους σκέφτονται να ακολουθήσουν τις τάσεις των social media στον τομέα της υγείας, η συμβουλή είναι σαφής: παρακολουθήστε, ενημερωθείτε, αλλά αξιολογήστε με κριτήριο, όχι με βάση τα views.
