Ανεβαίνει... επικίνδυνα ο πήχης δυσκολίας στις φθινοπωρινές διαπραγματεύσεις του οικονομικού επιτελείου με τους ευρωπαϊκούς Θεσμούς, καθώς πληθαίνουν οι ενδείξεις ότι το έλλειμμα του 2021 ξεφεύγει αρκετά ακόμη και από τις αναθεωρημένες προβλέψεις που έγιναν την άνοιξη, πριν ακόμη προστεθούν οι έκτακτες δαπάνες για τη στήριξη των πυρόπληκτων, γεγονός που θέτει σε αμφισβήτηση τις δυνατότητες να προωθηθούν οι ελαφρύνσεις που σχεδίαζε το οικονομικό επιτελείο.
Η βάση των συζητήσεων έχει αλλάξει, καθώς πλέον θεωρείται βέβαιο στις Βρυξέλλες ότι θα χρειασθεί να αναθεωρηθεί η εαρινή πρόβλεψη που είχε γίνει για το φετινό πρωτογενές έλλειμμα (σε όρους ενισχυμένης εποπτείας).
Ειδικότερα, την άνοιξη η Κομισιόν εκτιμούσε ότι το πρωτογενές έλλειμμα θα μειωνόταν φέτος ελαφρώς, από 7,5% του ΑΕΠ το 2020 σε 7,3% του ΑΕΠ, ενώ δεχόταν την εκτίμηση των ελληνικών αρχών ότι το 2022 το έλλειμμα θα μειωνόταν κοντά στο μηδέν.
Αυξημένο έλλειμμα
Τα στελέχη της Κομισιόν παίρνουν χαρτί και μολύβι για να υπολογίσουν τις αλλαγές που θα πρέπει να γίνουν στις προβλέψεις, με βάση τις οποίες θα γίνουν και οι συζητήσεις με το οικονομικό επιτελείο για τον προϋπολογισμό του 2022 και τις ελαφρύνσεις φόρων και εισφορών που θέλει η κυβέρνηση να εντάξει στο σχεδιασμό της οικονομικής πολιτικής για τον επόμενο χρόνο.
Το πρώτο... κρατούμενο είναι ότι το πρωτογενές έλλειμμα έως τώρα (στοιχεία 7μήνου και με βάση τις ταμειακές καταγραφές από την Τράπεζα της Ελλάδος) είναι φέτος αυξημένο κατά 15% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2020 και έχει ξεπεράσει τα 10 δισ. ευρώ. Η δημοσιονομική δυναμική που αναπτύσσεται, με κύριο στοιχείο την εκτίναξη των δαπανών κατά 3,5 δισ. ευρώ, λόγω των μέτρων στήριξης επιχειρήσεων και νοικοκυριών για την πανδημία, είναι σαφές ότι οδηγεί σε αύξηση του ελλείμματος φέτος και όχι σε μείωση.
Αυτοί οι υπολογισμοί γίνονται πριν καν μπει στην εξίσωση το κόστος από τις πρωτοφανείς πυρκαγιές του καλοκαιριού. Σε πρώτη φάση, το υπουργείο Οικονομικών, μέσω συμπληρωματικού προϋπολογισμού, έχει «βάλει στην άκρη» 500 εκατ. ευρώ για τη στήριξη των πυρόπληκτων. Oμως πιθανότατα τα συνολικά πρόσθετα κονδύλια που θα επιβαρύνουν τον προϋπολογισμό του 2021, όχι μόνο για τη στεγαστική συνδρομή, αλλά και για τις δαπάνες πυροπροστασίας, θα είναι πολύ μεγαλύτερα.
Ταχύτερη ανάπτυξη
Το μόνο στοιχείο που ευνοεί την πλευρά του υπουργείου Οικονομικών σε αυτή τη διαπραγμάτευση είναι η οικονομική ανάπτυξη δείχνει να είναι ταχύτερη από τους αρχικούς υπολογισμούς (3,6%). Τα στοιχεία για το ΑΕΠ του β' τριμήνου αναμένεται να ανακοινωθούν στις 7 Σεπτεμβρίου και να δείξουν, όπως συνέβη και το α' τρίμηνο, καλύτερη πορεία από τις προβλέψεις.
Οπως ανακοινώθηκε, ο τζίρος των επιχειρήσεων το β' τρίμηνο σχεδόν έφθασε στο επίπεδο του β' τριμήνου 2019. Επίσης η τουριστική σεζόν προχωρά με ικανοποιητικούς ρυθμούς και εκτιμάται ότι είναι εφικτός ο στόχος για έσοδα της τάξεως των 9 δισ. ευρώ φέτος, δηλαδή στο 50% των εσόδων του 2019.
Σε κάθε περίπτωση, όμως, οι κοινοτικοί αξιωματούχοι αναμένεται να επιμείνουν στη χάραξη μιας στρατηγικής για το 2022 που θα διασφαλίζει ότι το πρωτογενές έλλειμμα θα υποχωρήσει κοντά στο μηδέν, ώστε από το 2023 η χώρα να επανέλθει στο δρόμο των πρωτογενών πλεονασμάτων, που θα είναι συμβατά με τους στόχους για τη βιωσιμότητα του χρέους. Η Τράπεζα της Ελλάδος έχει τονίζει, άλλωστε, ότι δεν υπάρχουν περιθώρια χαλάρωσης της οικονομικής πολιτικής, καθώς ήδη οι στόχοι για τη βιωσιμότητα του χρέους γίνονται οριακά επιτεύξιμοι, μετά τον εκτροχιασμό της διετίας 2020 - 2021.
Ελαφρύνσεις υπό αίρεση
Σε αυτό το πλαίσιο, οι ελαφρύνσεις που παρουσίασε ο Χρήστος Σταϊκούρας στο υπουργικό συμβούλιο, όταν ανέλυσε τις παραμέτρους του νέου Μεσοπρόοθεσμου Προγράμματος, είναι πολύ αμφίβολο αν θα εγκριθούν από τους Θεσμούς. Ο ίδιος ο υπουργός Οικονομικών, άλλωστε, είχε αναφερθεί στις τέσσερις ελαφρύνσεις προσθέτοντας... αστερίσκο, αφού τόνισε ότι θα υλοποιηθούν εφόσον υπάρξει ο απαιτούμενος δημοσιονομικός χώρος.
Οι τέσσερις ελαφρύνσεις που ήδη ισχύουν και τελεί υπό την αίρεση της εξασφάλισης δημοσιονομικού χώρου η επέκταση τους το 2022 είναι:
- Αναστολή ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης στον ιδιωτικό τομέα.
- Επιπλέον μείωση – κατά 3 ποσοστιαίες μονάδες – των ασφαλιστικών εισφορών των μισθωτών του ιδιωτικού τομέα και το 2022.
- Μείωση του ΦΠΑ στις μεταφορές, στον καφέ και τα μη αλκοολούχα ποτά, στους κινηματογράφους και τις θεατρικές παραστάσεις.
- Μείωση του ΦΠΑ στο τουριστικό πακέτο.
