Σε διαρκή έξαρση βρίσκεται η μεγάλη φοροδιαφυγή και η απάτη στον τομέα του ΦΠΑ, όπως αποκαλύπτουν οι στοχευμένοι έλεγχοι που διενεργεί η ΑΑΔΕ, σε υποθέσεις οι οποίες προκύπτουν από καταγγελίες και «καρφώματα».
Αποδεικνύεται μάλιστα ότι οι πληροφορίες που φτάνουν στις ελεγκτικές υπηρεσίες της ΑΑΔΕ είναι τόσο αξιόπιστες, που το ποσοστό της παραβατικότητας κυμαίνεται στο 90%.
Πρόκειται βασικά για κυκλώματα που αποκαλούνται «εξαφανισμένοι έμποροι», οι οποίοι μέσα από μεθόδους τύπου «καρουζέλ», πραγματοποιούν εικονικές συναλλαγές με επιχειρήσεις τρίτων χωρών και καταφέρνουν όχι μόνο να μην καταβάλουν ΦΠΑ, αλλά και να εισπράττουν επιστροφή ΦΠΑ επί ανύπαρκτων συναλλαγών.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΑΑΔΕ, το δεκάμηνο Ιανουαρίου – Οκτωβρίου 2022, η Υπηρεσία Ελέγχου Διασφάλισης Δημοσίων Εσόδων ολοκλήρωσε 148 έρευνες για απάτη στον τομέα του ΦΠΑ και εντόπισε σημαντικές παραβάσεις στις 128 περιπτώσεις.
Το ποσοστό της παραβατικότητας ανήλθε στο 86,5% που δείχνει το μεγάλο πρόβλημα που υπάρχει. Στους συγκεκριμένους παραβάτες, φυσικά και νομικά πρόσωπα, η ΑΑΔΕ απενεργοποίησε τα ΑΦΜ τους ώστε να μην μπορούν πλέον να διενεργούν συναλλαγές είτε με άλλες εταιρείες είτε με το δημόσιο. Συγχρόνως, τους καταλόγισε φόρους και πρόστιμα ύψους 21,3 εκατ. ευρώ.
Παρατηρείται επίσης ότι τα τελευταία χρόνια, αυξάνονται τα κρούσματα φορολογικής απάτης, καθώς το 2021 είχαν εντοπιστεί παραβάσεις και «πάγωσαν» τα ΑΦΜ σε 139 περιπτώσεις, το 2020 τα κρούσματα ήταν 144 και το 2019 είχαν απενεργοποιηθεί 116 ΑΦΜ.
Ξέφραγο αμπέλι η Ελλάδα
Η Ελλάδα λόγω της απάτης στον ΦΠΑ χάνει το 20% των δυνητικών εισπράξεων από τον ΦΠΑ, επίδοση που τη φέρνει στην 4η θέση των χωρών της ΕΕ, με τις υψηλότερες απώλειες.
Η τελευταία έρευνα της Κομισιόν έδειξε ότι οι απάτες στον τομέα του ΦΠΑ στο σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης κοστίζουν, συνολικά 92,7 δισ. ευρώ, σύμφωνα με την επεξεργασία των στοιχείων για το 2020. Το 2019 οι απώλειες ήταν 123,9 δισ. ευρώ, αλλά η βελτίωση που εμφανίζεται, οφείλεται βασικά στο γεγονός ότι το 2020 ήταν το πρώτο έτος της πανδημίας που σήμανε το πάγωμα των εμπορικών συναλλαγών, στις μειώσεις των συντελεστών ΦΠΑ, στις αναστολές πληρωμών, φόρων και γενικά σε συγκυριακούς παράγοντες.
Η Ελλάδα, βρέθηκε στην τέταρτη θέση των χωρών με τις μεγαλύτερες απώλειες. Ειδικότερα το κόστος της φοροδιαφυγής στον ΦΠΑ στη χώρα μας ανήλθε σε 3,2 δισ. ευρώ, ή στο 19,7% των δυνητικών εσόδων από τον ΦΠΑ. Ο στόχος ήταν η είσπραξη 16,1 δισ. ευρώ, και εισπράχθηκαν τελικά 12,93 δισ. ευρώ.
Τα καρουζέλ
Η κύρια μορφή απάτης στον τομέα του ΦΠΑ είναι οι απάτες τύπου καρουζέλ και των εξαφανισμένων εμπόρων. Στον μηχανισμό εμπλέκονται διάφορες εταιρείες που πωλούν η μία στην άλλη σε εγχώρια αγορά αγαθά ή υπηρεσίες, τα οποία εισάγονται χωρίς ΦΠΑ από προμηθευτή (την αποκαλούμενη εταιρεία-όχημα) σε άλλη χώρα της ΕΕ.
Μία από τις εταιρείες της αλυσίδας, συνήθως η εισάγουσα τα αγαθά, δεν καταβάλλει τον ΦΠΑ στον κρατικό προϋπολογισμό παρότι τον χρεώνει στον επόμενο αγοραστή, διαπράττοντας με τον τρόπο αυτό απάτη. Η εταιρεία αυτή συνήθως εξαφανίζεται χωρίς ίχνη αμέσως μετά τη συναλλαγή (εξαφανισμένος έμπορος).
Η είσπραξη του φόρου είναι συνεπώς αδύνατη στη χώρα στην οποία καταναλώνονται τα αγαθά ή οι υπηρεσίες. Ωστόσο, οι άλλοι αγοραστές στην αλυσίδα ζητούν να τους επιστραφεί ο ΦΠΑ από τον κρατικό προϋπολογισμό μετά τη μεταπώληση των αγαθών.
Στο πλαίσιο αυτό, μπορεί το κράτος να επιστρέψει ΦΠΑ για ΦΠΑ που δεν εισέπραξε και η ζημιά να είναι διπλή, καθώς χάνει το 24% της αξίας των εμπορευμάτων και επιστρέφει το 24% της αξίας τους!
Μια άλλη παράμετρος είναι, τα αγαθά μπορεί στην πραγματικότητα να μην μετακινήθηκαν ή να μην υπάρχουν καν, δηλαδή να πρόκειται για ανύπαρκτες συναλλαγές.
Επίσης, εάν δεν εντοπιστούν, ο τελικός αγοραστής της αλυσίδας στην εγχώρια αγορά μεταπωλεί τα αγαθά στον πρώτο προμηθευτή, δηλαδή την εταιρεία που εισήγαγε τα αγαθά στη χώρα και εκκινεί εκ νέου τη διαδικασία. Η τελευταία αυτή συναλλαγή, όντας διασυνοριακή, απαλλάσσεται και πάλι από τον ΦΠΑ και δίνει την ευχέρεια σε επιτήδειους να εκμεταλλεύονται τις αδυναμίες του συστήματος.
