Κάποτε, ο Ντόναλντ Τραμπ έδειχνε να εντυπωσιάζεται από τον ζήλο του Ίλον Μασκ να ηγηθεί μιας επιτροπής «αποδοτικότητας» της κυβέρνησης, με στόχο την εξάλειψη της γραφειοκρατίας. «Είναι πραγματικός πατριώτης», δήλωνε στις 9 Μαρτίου. «Δεν του βγαίνει σε καλό και όμως το κάνει. Έχει ανοίξει τα μάτια πολλών».
Ήταν οι ένδοξες μέρες της επιτροπής DOGE, μιας εθελοντικής, σχεδόν ακτιβιστικής αποστολής εξυγίανσης που, μέσα σε λίγες εβδομάδες, αποψίλωσε την USAID και έθεσε σε διαθεσιμότητα χιλιάδες υπαλλήλους σε διάφορες ομοσπονδιακές υπηρεσίες. Ο Μασκ έγινε σύμβολο φόβου, κυρίως για το... αλυσοπρίονό του, το οποίο λειτουργούσε ως μεταφορά, αλλά και ως απειλή.
Κι όμως, η γραφειοκρατία αντεπιτέθηκε Ο Μασκ αποχωρεί από την DOGE, επιστρέφει στην Tesla, την SpaceX και τις υπόλοιπες εταιρείες του, εγκαταλείποντας τα οράματα περί λιτής διακυβέρνησης και παραδεχόμενος με μια δόση λύπης πως μπλέχτηκε υπερβολικά στην πολιτική. Το μεγάλο του σχέδιο, για περικοπές 2 τρισ. δολαρίων τον χρόνο, ψαλιδίστηκε. Το Κογκρέσο προσφέρει μόλις 9,3 δισ., δηλαδή ούτε το 5% των στόχων.
Και πού ήταν ο Τραμπ σε όλα αυτά; Στο πίσω κάθισμα. Άφησε τον Μασκ να γίνει ο κακός της υπόθεσης, να αναλάβει όλη τη φθορά, να τραβήξει την οργή των υπηρεσιών και του μηχανισμού του Δημοσίου. Όταν ήρθε η ώρα για τη δύσκολη δουλειά -να περάσει νόμους, να δώσει μάχες στο Κογκρέσο, να βάλει πλάτη για πραγματικές μεταρρυθμίσεις- ο Τραμπ έκανε πίσω.
Η πραγματικότητα; Ο Τραμπ ποτέ δεν νοιαζόταν για τη μεταρρύθμιση του κράτους. Τα πάγια του πολιτικά «πιστεύω», όπως τα περιέγραψε ο Κέβιν Μακάρθι: οι δασμοί είναι καλοί και οι τιμές των φαρμάκων πολύ υψηλές. Ούτε ελλείμματα, ούτε γραφειοκρατία, ούτε DOGE τον συγκινούν. Η ιδέα ήταν του Μασκ. Ο Τραμπ του έδωσε το μικρόφωνο, αλλά όχι τη στήριξη.
Η DOGE, εξάλλου, δεν είχε ποτέ πραγματική εξουσία. Πρότεινε, δεν διέταζε. Οι περικοπές που οραματιζόταν απαιτούσαν νόμους, συμμαχίες στο Κογκρέσο και πολιτικό κεφάλαιο, που ο Τραμπ δεν μπήκε καν στον κόπο να επενδύσει. Οι περικοπές που πέτυχε τελικά η DOGE δεν ξεπερνούν, κατά τους αναλυτές, τα 10 δισ., ένα ασήμαντο ποσό μπροστά στο φιλόδοξο αφήγημα.
Ακόμα και οι Ρεπουμπλικάνοι έβαλαν φρένο. Ο καθένας έχει το δικό του «τσιφλίκι» στη διοίκηση: μια μικρή υπηρεσία, ένα πρόγραμμα, μια ομάδα υπαλλήλων. Δεν είναι πρόθυμοι να τα θυσιάσουν για τη δόξα του Μασκ. Έτσι, όταν ήρθε η ώρα να στηριχθεί το νομοσχέδιο που θα ενσωμάτωνε τις περικοπές, η υποστήριξη ήταν χλιαρή και αβέβαιη.
Το χειρότερο για τον Μασκ; Δεν τον λυπάται κανείς. Οι μέτοχοι της Tesla του ζητούσαν επίμονα να επιστρέψει στη δουλειά του, καθώς οι πωλήσεις βούλιαζαν και ο ανταγωνισμός μεγάλωνε. Από τον Ιανουάριο μέχρι τον Μάρτιο, η μετοχή είχε χάσει 48%. Ακόμα και σήμερα, παραμένει 16% κάτω από τότε που μπλέχτηκε στην Ουάσινγκτον.
Ο Μασκ υποτίμησε τη γραφειοκρατία, όπως πολλοί πριν από αυτόν. Νόμιζε πως μπορούσε να διοικήσει το αμερικανικό κράτος όπως διοικεί την Tesla: μόνος, άμεσα, με αποφάσεις της στιγμής. Αλλά η Ουάσινγκτον είναι σαν να έχει Διοικητικό Συμβούλιο 535 μελών - και κανείς δεν του έδωσε τη διεύθυνση.
Ο ίδιος, πάντως, δεν μετανιώνει εντελώς. Λέει πως «το πνεύμα του DOGE ζει» και πως «το DOGE είναι τρόπος ζωής». Αλλά οι συνεργάτες του το εγκαταλείπουν. Και ο ίδιος παραδέχεται: "η συνέχιση του DOGE εξαρτάται από τον πρόεδρο". Δηλαδή, από τον Τραμπ. Δηλαδή... από κανέναν.
Ουσιαστικά, ο Τραμπ χρησιμοποίησε τον Μασκ για να παίξει τον ρόλο του «εκτελεστή» της διοίκησης. Κι όταν το πράγμα στράβωσε, έκανε στην άκρη.
Αν ούτε ο Μασκ δεν κατάφερε να τα βάλει με τη γραφειοκρατία, μάλλον κανείς δεν μπορεί. Και αρκετοί θεωρούν ότι αυτό είναι τελικά καλό.
