Συμβιβαστική συμφωνία - η οποία πάντως κρίνεται "ατελής" - επιτεύχθηκε στην έκτακτη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ στις Βρυξέλλες, μετά από πολύωρο διπλωματικό μαραθώνιο που ολοκληρώθηκε τις πρώτες πρωινές ώρες κι αφού χρειάσθηκε να ξαναγραφεί και και να διορθωθεί πολλές φορές το κείμενο συμπερασμάτων.
Η συμφωνία αφορά τον «τρόπο αντιμετώπισης της Τουρκίας» και το «σχέδιο επιβολής κυρώσεων στη Λευκορωσία», που συζητήθηκαν ως "πακέτο" μετά το βέτο της Κύπρου.
Οπως αναμενόταν, απόφαση για επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία δεν ελήφθη. Εγινε μάλιστα πραγματική μάχη για το αν θα υπάρχει ή όχι στο τελικό κείμενο η λέξη "κυρώσεις" έστω και ως δήλωση προθέσεων των Ευρωπαίων ηγετών σε περίπτωση συνέχισης της τουρκικής επιθετικότητας και των παράνομων ενεργειών σε Αιγαίο-ανατολική Μεσόγειο.
Η Σύνοδος θα συνεχιστεί σήμερα το πρωί στις 11:30 (ώρα Ελλάδος) και το μεσημέρι θα ακολουθήσει κοινή συνέντευξη Τύπου των Σαρλ Μισέλ και Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, για το κλείσιμο των διήμερων εργασιών.
"Γράψε-σβήσε"
Χρειάσθηκε να γραφτούν τρία διαφορετικά προσχέδια και να γίνουν άπειρες τροποποιήσεις με παιχνίδι λέξεων και φράσεων, ώσπου να διαμορφωθεί ένα κείμενο που να μπορεί να γίνει αποδεκτό από όλες τις πλευρές - χωρίς να ικανοποιεί καμία, πολύ περισσότερο την Ελλάδα και την Κύπρο.
Ο συμβιβασμός επετεύχθη μετά τη 45λεπτη διακοπή των συζητήσεων, κατά την οποία πραγματοποιήθηκε σύσκεψη όπου συμμετείχαν η καγκελάριος Μέρκελ, οι πρόεδροι Εμμανουέλ Μακρόν και Νίκος Αναστασιάδης, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ.
Καταδίκη της Τουρκίας
Λίγο πριν από τα μεσάνυχτα ο πρόεδρος το Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ κατέθεσε το τρίτο προσχέδιο. Το νέο κείμενο βασίζεται στα δύο προηγούμενα και
- Προσθέτει την έντονη καταδίκη της ΕΕ για τις παράνομες τουρκικές γεωτρήσεις εντός της κυπριακής ΑΟΖ
- Σημειώνει ότι η ΕΕ «είναι πλήρως δεσμευμένη στην επίλυση του κυπριακού»
- Αντί αναφοράς σε κυρώσεις, περιέχει τη φράση «χρήση όλων των μέσων» σε περίπτωση μονομερών ενεργειών της Τουρκίας
- Περιλαμβάνει την ελληνική θέση ότι ο διάλογος με την Τουρκία θα αφορά «οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και των αποκλειστικών οικονομικών ζωνών»
- Δεσμεύει το Συμβούλιο για αποφάσεις έως τον Δεκέμβριο. Αναφέρει συγκεκριμένα ότι «το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα συνεχίσει να παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις, θα επανέλθει στο θέμα και θα λάβει αποφάσεις το αργότερο κατά τη Σύνοδο του Δεκεμβρίου»
Στο κείμενο προστίθεται ότι η ΕΕ «καλεί την Τουρκία να ξεκινήσει διάλογο με στόχο την επίλυση όλων των θαλάσσιων διαφορών μεταξύ Τουρκίας και Κύπρου» και σημειώνει ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο «παραμένει πλήρως δεσμευμένο για μια συνολική διευθέτηση του Κυπριακού».
Αντί κυρώσεων
Στην τελική διατύπωση περιλαμβάνει τη φράση ότι «σε περίπτωση ανανεωμένων μονομερών ενεργειών ή προκλήσεων κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου, η ΕΕ θα χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα και τις επιλογές που έχει στη διάθεσή της, προκειμένου για να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της και τα συμφέροντα των κρατών μελών της.
Στα δύο πρώτα προσχέδια υπήρχε η φράση ότι πρέπει να αντιμετωπιστεί το "ζήτημα κατανομής των ενεργειακών πόρων στην Κύπρο". Υιοθετούνταν έτσι εμμέσως η άποψη της Τουρκίας ότι οι Τουρκοκύπριοι πρέπει να λάβουν "δίκαιο μερίδιο" από τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων.
Η φράση αυτή αποτέλεσε αντικείμενο σφοδρών αντιδράσεων από κυπριακής πλευράς και επίπονης διαπραγμάτευσης.Τελικά απαλείφθηκε από το τρίτο προσχέδιο.
Διπλή στρατηγική
Αμέσως μετά την ολοκλήρωση των εργασιών της πρώτης ημέρας, ακολούθησε η συνέντευξη Τύπου του προέδρου του Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ και της προέδρου της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Ο Σαρλ Μισέλ είπε ότι «η ΕΕ θέλει να έχει ισχυρότερη φωνή στη διεθνή σκηνή και αυτό προϋποθέτει στενότερη συνεργασία με τα κράτη-μέλη. Με την Τουρκία θα ακολουθήσουμε διπλή στρατηγική. Θέλουμε πάρα πολύ να δώσουμε στον πολιτικό διάλογο την ευκαιρία και να κινηθούμε προς μεγαλύτερη σταθερότητα».
Προειδοποίησε, ωστόσο, ότι η ΕΕ αναμένει από την Τουρκία να εντείνει τις προσπάθειές της και να προσεγγίσει τις Βρυξέλλες, κάνοντας βήματα ουσιαστικά. Πρόσθεσε, ότι οι ηγέτες της ΕΕ θα επανεξετάσουν το ζήτημα της Τουρκίας στη Σύνοδο Κορυφής του Δεκεμβρίου.
«Είμαστε έτοιμοι να χρησιμοποιήσουμε όλα τα πιθανά εργαλεία που έχουμε στη διάθεσή μας σε περίπτωση ανάγκης», δήλωσε ο πρόεδρος του Συμβουλίου, επιβεβαιώνοντας ότι η ΕΕ είναι αποφασισμένη να θέσει τους όρους της στον νέο πολιτικό διάλογο.
Τόνισε ακόμη ότι οι επόμενες δύο εβδομάδες θα είναι κρίσιμες για τη σχέση της ΕΕ με την Τουρκία.
Η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν είπε ότι η συμφωνία έδειξε ότι τα έθνη της ΕΕ στέκονται μαζί και υποστηρίζουν την Ελλάδα και την Κύπρο.
«Επαναβεβαιώσαμε την αλληλεγγύη μας με την Ελλάδα και με την Κύπρο. Και είναι πολύ σαφές ότι κανείς δεν μπορεί να μπει σφήνα ανάμεσά μας», τόνισε, προσθέτοντας ότι «οι εντάσεις στη Μεσόγειο ήταν πολύ υψηλές».
«Περιμένουμε από την Τουρκία να απέχει από μονομερείς ενέργειες», είπε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, υπογραμμίζοντας οτι «υπάρχει εργαλειοθήκη η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί αμέσως».
