Αν ο Ταγίπ Ερντογάν διαχειρίστηκε εσφαλμένα την τουρκική οικονομία, δημιουργώντας ένα αναπτυξιακό «θαύμα» με δανεικά, που πήγαιναν σε επενδύσεις χαμηλής παραγωγικότητας, κυρίως στις κατασκευές, αυτό τον Ιούλιο ο Τούρκος ηγέτης φαίνεται ότι υπέπεσε σε ένα ολέθριο διπλωματικό σφάλμα, που φέρνει την οικονομία στα πρόθυρα καταστροφής ανάλογης με αυτή του 2001, όταν προσέφυγε στο ΔΝΤ.
Ο Ευαγγελιστής ιερέας Ντέιβιντ Μπράνσον ίσως αποδειχθεί ο πιο… ακριβός ιερωμένος στην ιστορία, όπως λένε πολλοί, μετά την απίστευτη γκάφα Ερντογάν, ο οποίος, όπως τουλάχιστον ισχυρίζονται Αμερικανοί αξιωματούχοι, είχε συμφωνήσει να απελευθερώσει τον Μπράνσον, αλλά υπαναχώρησε, προκαλώντας την οργή του Ντ. Τραμπ και την απειλή του Αμερικανού προέδρου για «μεγάλες κυρώσεις», η οποία έχει αρχίσει να επιβεβαιώνεται.
Σύμφωνα με «διαρροές» από την Ουάσιγκτον σε αμερικανικά ΜΜΕ, όπως το CNN, υπήρξε τον Ιούλιο μια παρασκηνιακή συμφωνία με την Άγκυρα, που προέβλεπε ότι ο Τραμπ θα παρενέβαινε στον Ισραηλινό πρωθυπουργό Νετανιάχου, για να απελευθερωθεί Τούρκος κρατούμενος στο Ισραήλ. Σε αντάλλαγμα, η Τουρκία θα απελευθέρωνε τον Μπράνσον, μέσω δικαστικής διαδικασίας -αίτημα αποφυλάκισης του ιερέα ήταν προγραμματισμένο να συζητηθεί τον Ιούλιο.
Πράγματι, σύμφωνα με τους Αμερικανούς αξιωματούχους, ο Τραμπ τήρησε το δικό του μέρος της συμφωνίας: ο Τούρκος κρατούμενος απελευθερώθηκε με παρέμβαση του Αμερικανού προέδρου.
Όμως, λίγο αργότερα, προς έκπληξη των Αμερικανών, οι Τούρκοι δεν τήρησαν το δικό τους μέρος της συμφωνίας: αντί να απελευθερωθεί ο Μπράνσον για να επιστρέψει στις ΗΠΑ, τουρκικό δικαστήριο έκανε δεκτή την αποφυλάκισή του για λόγους υγείας, αλλά του επέβαλε κατ’ οίκον περιορισμό.
Ο Τούρκος πρόεδρος έχει δηλώσει ότι δεν υπήρξε συμφωνία για την απελευθέρωση του Μπράνσον. Σύμφωνα με άλλες ερμηνείες, οι τουρκικές αρχές κράτησαν τον ιερέα σε κατ’ οίκον περιορισμό, επειδή διεκδικούν και άλλες «διευκολύνσεις» από τους Αμερικανούς: την έκδοση στις ΗΠΑ κορυφαίου στελέχους της κρατικής τράπεζας Halkbank, που έχει φυλακισθεί με ποινή 32 μηνών για συμμετοχή σε συναλλαγές με το Ιράν, αλλά και την επιβολή ενός «ήπιου» προστίμου στην τράπεζα για τη συμμετοχή της στο σπάσιμο των αμερικανικών κυρώσεων στο Ιράν.
Αν αυτός ήταν ο υπολογισμός του Ερντογάν, δηλαδή ότι θα κρατούσε ένα καλό «διαπραγματευτικό χαρτί» έναντι των Αμερικανών, προφανώς ήταν εσφαλμένος. Ο Τραμπ βρίσκεται υπό ασφυκτική πίεση των Ευαγγελιστών, βασικών υποστηρικτών του στο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, τον Νοέμβριο αντιμετωπίζει ενδιάμεσες εκλογές για το Κογκρέσο, και πλέον έχει οδηγηθεί σε μια τακτική «βομβαρδισμού» της τουρκικής οικονομίας με κυρώσεις, μέχρι ο Ερντογάν να «γονατίσει» και να υποχρεωθεί να απελευθερώσει τον ιερέα.
Το μεγάλο ερώτημα στους διεθνείς διπλωματικούς κύκλους, καθώς την επόμενη εβδομάδα η κρίση της τουρκικής λίρας θα περάσει σε νέα στάδια, φέρνοντας την Τουρκία όλο και πιο κοντά στη χρεοκοπία ή στην προσφυγή στο ΔΝΤ, είναι αν μπορεί να βρεθεί μια συμβιβαστική λύση, ώστε να απελευθερωθεί ο Μπράνσον, χωρίς όμως να φανεί η σχετική συμφωνία σαν μια ταπεινωτική υποχώρηση του Ερντογάν.
Σε συνομιλίες που είχε στην Ουάσιγκτον τουρκική αντιπροσωπεία, την Τετάρτη, φάνηκε ότι δεν υπάρχουν πολλά περιθώρια συμβιβασμού, καθώς οι Αμερικανοί δεν δέχονται κάτι λιγότερο από την άμεση απελευθέρωση του ιερά, χωρίς όρους και προϋποθέσεις.
Ο θεσμικά σωστός τρόπος, που θα έσωζε τα προσχήματα για τον Ερντογάν, θα ήταν να απελευθερωθεί ο Μπράνσον με δικαστική απόφαση. Όμως, η χαμένη ευκαιρία του Ιουλίου έχει τεράστιο κόστος για τον Ερντογάν: η επόμενη συζήτηση αιτήματος αποφυλάκισης του Μπράνσον θα γίνει τον Οκτώβριο. Η τουρκική οικονομία είναι αμφίβολο αν μπορεί να αντέξει ένα 10ήμερο πιέσεων από τις αγορές και θα ήταν καταστροφικό αν αυτή η εκκρεμότητα έμενε ανοικτή σχεδόν για δύο μήνες ακόμη.
Η Ουάσιγκτον, ακόμη και μετά τις τελευταίες ανακοινώσεις Τραμπ για επιβολή δυσβάστακτων δασμών σε τουρκικό χάλυβα και αλουμίνιο, δεν έχει χρησιμοποιήσει ακόμη τα πιο «βαριά» όπλα της κατά της Άγκυρας, για να αποφευχθεί μια ανεπανόρθωτη καταστροφή της τουρκικής οικονομίας.
Αν το κάνει, επιβάλλοντας, για παράδειγμα, κυρώσεις αποκλεισμού από τις συναλλαγές σε δολάρια σε τουρκικές τράπεζες, ως ποινή για τη συμμετοχή τους σε συναλλαγές με το Ιράν, η τουρκική οικονομία θα μπει σε τροχιά πλήρους κατάρρευσης.
Προς το παρόν, ο Ερντογάν όχι μόνο δεν κάνει πίσω, αλλά εμφανίζεται προκλητικότερος, προειδοποιώντας (μέσω άρθρου στους N.Y. Times) ότι η Τουρκία θα αναζητήσει άλλους φίλους και συμμάχους. Όμως, μένει να φανεί την επόμενη εβδομάδα αν μπορεί να αντέξει ένα ακόμη γύρο πυγμαχίας με τις αγορές…
