Όσο «τρέξιμο» κι αν έχουμε με επαγγελματικά και πρακτικά απαιτούμενα, οι ανθρώπινες σχέσεις σίγουρα είναι ό,τι πιο σημαντικό υπάρχει στη ζωή μας. Και ακόμα περισσότερο όταν μιλάμε για τις σχέσεις γονιού – παιδιού, συμφωνείτε; Στα πρακτικά ζητήματα συχνά αναζητάμε κάποιες έξυπνες και απλές λύσεις που κάνουν τη ζωή μας ευκολότερη και πιο ικανοποιητική. Το ίδιο μπορούμε να κάνουμε και στην καθημερινότητά μας με τα παιδιά (μικρά και μεγάλα!), αξιοποιώντας έξυπνες και απλές επικοινωνιακές γνώσεις, που μας βοηθούν να αποφεύγουμε «μάχες για την εξουσία», να ενθαρρύνουμε τη συνεργασία και έτσι να βελτιώνουμε τις σχέσεις μας.
Οι «τεχνικές» που ακολουθούν προέρχονται από την Dr. Erica Reischer, Εξελικτική Ψυχολόγο με εξειδίκευση στις σχέσεις γονιών – παιδιών και συγγραφέα του βιβλίου “What Great Parents Do: The small Book of BIG Parenting Ideas". Δεν χρειάζονται πάνω από ένα λεπτό έκαστη, αλλά έχουν ισχυρά και συχνά άμεσα αποτελέσματα:
1. Αντιστροφή
Η αντιστροφή είναι η τέχνη του να λες «ναι» αντί για «όχι», αλλά να εννοείς το ίδιο πράγμα. Για παράδειγμα, αντί να πεις «όχι, δε μπορούμε να πάμε στην παιδική χαρά, εάν δεν κοιμηθείς πρώτα», μπορείς να πεις «ναι, μπορούμε να πάμε στην παιδική χαρά, όταν σηκωθείς από τον μεσημεριανό σου ύπνο». Το μήνυμα είναι το ίδιο, αλλά ο τόνος είναι εντελώς διαφορετικός. Και λέγοντας «ναι», δίνεις πολύ μικρότερη αφορμή για διαφωνία στο παιδί.
2. Αναπλαισίωση
Με την αναπλαισίωση επιστρατεύεις τη φαντασία και την παιχνιδιάρικη διάθεση του παιδιού, για να ενθαρρύνεις την επιθυμητή συμπεριφορά. Τη δύναμη αυτής της τεχνικής ανέδειξε μία σχετική μελέτη: Οι ερευνητές αρχικά ζήτησαν από τα παιδιά να παραμείνουν ακίνητα για όσο περισσότερο μπορούσαν. Τα παιδιά δεν άντεξαν πολύ στην ακινησία –τα περισσότερα λιγότερο από ένα λεπτό.
Έπειτα οι ερευνητές τους ζήτησαν να προσποιηθούν ότι είναι φύλακες σε ένα εργοστάσιο. Τότε τα παιδιά κατάφεραν να σταθούν ακίνητα σχεδόν τον τετραπλάσιο χρόνο. Γιατί; Διότι σύνδεσαν τη φαντασία τους με αυτή τη δραστηριότητα.
Η αναπλαισιώση χρησιμοποιείται ευρέως στην προσχολική αγωγή (προνήπια και νηπιαγωγεία) κατά τη διαδικασία συμμαζέματος της τάξης, οπότε τα παιδιά τραγουδούν όλα μαζί ένα λεγόμενο «τραγούδι ρουτίνας», καθώς βάζουν στις θέσεις τους διάφορα παιχνίδια και τακτοποιούν το χώρο.
3. Δώστε έναν λόγο
«Φόρα τα παπούτσια σου τώρα», «κλείσε τον υπολογιστή αμέσως», «σταμάτα» κλπ. Πιθανότατα έχετε «πιάσει» κάποιες φορές τον εαυτό σας να δίνει «ξερές» εντολές πάνω στη βιασύνη. Και έπειτα μάλλον συγχυστήκατε που το παιδί σας αγνόησε, ή αρνήθηκε να κάνει αυτό που του ζητήσατε. Λογικό, γιατί αυτή είναι αρχή κάθε «μάχης για την εξουσία».
Μπορούμε όμως να το αποφύγουμε αυτό, εάν βοηθήσουμε το παιδί να κατανοήσει τον λόγο που του ζητάμε κάτι. Και φυσικά, το «γιατί έτσι λέω εγώ» δεν είναι επαρκώς κατανοητός λόγος και μάλλον θα οδηγήσει σε κλιμάκωση της διαμάχης. Για παράδειγμα: «Σε παρακαλώ φόρα τα παπούτσια σου τώρα. Εάν δεν ξεκινήσουμε σε ένα λεπτό, θα αργήσουμε στο ραντεβού με τη φίλη σου και θα νιώσει άσχημα να περιμένει».
Αυτή η στρατηγική δεν εγγυάται την άμεση συμμόρφωση του παιδιού, αλλά σταδιακά θα του δείξει ότι υπάρχει νόημα πίσω από αυτά που του ζητάτε, ότι δεν απαιτείτε απλώς, ενώ επίσης του παρέχει ένα καλό μοντέλο για τη δική του συμπεριφορά.
4. Συναισθανθείτε
Όταν συναισθανόμαστε τα παιδιά (ή οποιονδήποτε άνθρωπο), δείχνουμε σεβασμό για το πώς αισθάνονται και για τη δική τους πραγματικότητα (που συχνά διαφέρει από τη δική μας). Δείχνουμε ότι ακούμε και ότι κατανοούμε –ή τουλάχιστον προσπαθούμε να κατανοήσουμε- τη δική τους οπτική γωνία.
Όταν δεν ξέρετε τι να κάνετε σε μία κατάσταση, συναισθανθείτε. Όταν πρέπει να επιμείνετε σε κάτι ή να περάσετε σε συνέπειες, συναισθανθείτε. Για παράδειγμα: «γλυκιά μου, ξέρω ότι δε σου αρέσει να φοράς τη ζώνη ασφαλείας, σου προκαλεί φαγούρα… Ξέρω ότι θα προτιμούσες να μη τη φορέσεις».
Παρατηρήστε εδώ, ότι το να συναισθανθείτε δε σας υποχρεώνει να αλλάξετε ή να διορθώσετε κάτι στην κατάσταση. Μπορείτε να δείξετε στην κόρη σας ότι συναισθάνεστε τη σύγχυσή της που πρέπει να φορέσει τη ζώνη, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι το ζητούμενο θ’ αλλάξει.
5. Αποφύγετε το «αλλά»
Αφού έχετε δείξει στο παιδί ότι το συναισθάνεστε (π.χ στο θέμα της ζώνης ασφαλείας), μην αυτοαναιρεθείτε συνεχίζοντας με το «αλλά…». Για παράδειγμα μην πείτε «ξέρω ότι δε σου αρέσει να φοράς τη ζώνη, αλλά σε κρατάει ασφαλή, γι’ αυτό πρέπει να τη φορέσεις». Αντ’ αυτού, μπορείτε να διατηρήσετε τη σύνδεση που κάνατε, μεταδίδοντας ότι το πώς αισθάνεται το παιδί είναι σημαντικό, παρ’ ότι δε μπορεί στη συγκεκριμένη περίπτωση να γίνει πράξη. Δηλαδή: «Γλυκιά μου, ξέρω ότι δε σου αρέσει να φοράς τη ζώνη γι’ αυτόν και εκείνο το λόγο. Παρ’ όλα αυτά / την ίδια στιγμή όμως η ζώνη σε προστατεύει μέσα στο αυτοκίνητο και γι’ αυτό όλοι τη φοράμε όταν πηγαίνουμε κάπου» (δίνεις λόγο).
Τέλος, σημειώστε ότι οι τρεις τελευταίες «τεχνικές» μπορούν να χρησιμοποιηθούν και σε «μεγάλα παιδιά» εντός της οικογένειας, στη δουλειά ή με οποιονδήποτε άνθρωπο έχετε κάποιο συγκεκριμένο αίτημα.
Αννίτα Νιάκα
