Διαψεύδοντας την κοινή αντίληψη ότι η «μεγαλύτερη ηλικία» σημαίνει αυτόματα πτώση της απόδοσης, μια σύγχρονη μελέτη υποδεικνύει ότι όσοι είναι μεταξύ 55 και 60 ετών βρίσκονται στην πραγματική κορύφωσή τους: όχι απλώς στο μυαλό, αλλά στη συνδυαστική ικανότητα που περιλαμβάνει αντίληψη, κρίση, συναισθηματική ωριμότητα και προσωπική σταθερότητα.
Η έρευνα, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Intelligence, ανέλυσε 16 ψυχομετρικές διαστάσεις, όπως η επεξεργαστική ταχύτητα, η μνήμη, η συναισθηματική νοημοσύνη και τα «μεγάλα πέντε» στοιχεία της προσωπικότητας (εξωστρέφεια, ευσυνειδησία, ανοιχτοσύνη, δεκτικότητα, συναισθηματική σταθερότητα), μέσα από υπάρχοντα ευρήματα και σταθμισμένα μοντέλα.
Συνδυάζοντας τις μετρήσεις αυτές σε έναν ενιαίο δείκτη που ονόμασαν Cognitive-Personality Functioning Index (CPFI), οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η συνολική «λειτουργική» ικανότητα κορυφώνεται μεταξύ περίπου 55 και 60 ετών.
Από εκεί και μετά αρχίζει μια σταδιακή μείωση, η οποία επιταχύνεται μετά τα 65-70 χρόνια.
Διαφορές μεταξύ διαστάσεων νοημοσύνης
Η «ρευστή» νοημοσύνη -η ικανότητα για γρήγορη επεξεργασία πληροφοριών και αιτιολόγηση- φαίνεται να κορυφώνεται ήδη στα τέλη της εφηβείας ή στις αρχές της ενήλικης ζωής και στη συνέχεια να μειώνεται.
Αντίθετα, διαστάσεις όπως η ευσυνειδησία (κορύφωση γύρω στα 65) και η συναισθηματική σταθερότητα (κορύφωση γύρω στα 75) αυξάνονται πιο αργά και κορυφώνονται μεταγενέστερα.
Το γεγονός ότι οι πιο πολύπλοκες και απαιτητικές λειτουργίες -η κρίση, η αυτορρύθμιση, η εμπειρία- βελτιώνονται με την ηλικία, εξηγεί γιατί πολλοί ηγέτες ή επαγγελματίες επιτυγχάνουν τη μεγαλύτερή τους απόδοση σε ηλικίες 50+.
Το εύρημα ότι η λειτουργική κορύφωση τοποθετείται στα 55-60 «ανατρέπει» παραδοσιακές αντιλήψεις:
Κατ' αρχάς, αμφισβητεί τη γενικευμένη θεώρηση ότι «όλα τελειώνουν» μετά τα 50.
Δεύτερον, προτείνει ότι για ρόλους που απαιτούν συγκροτημένη κρίση, εμπειρία και συναισθηματική σταθερότητα -όπως στη διοίκηση και στην επιστήμη- η «χρυσή εποχή» μπορεί να είναι η μέση ηλικία.
Τέλος, θέτει ερωτήματα προς συζήτηση για πολιτικές πρόσληψης, συνταξιοδότησης και αξιοποίησης της ωριμότητας στο εργασιακό πλαίσιο.
Περιορισμοί και αποχρώσεις
Φυσικά, η μελέτη δεν ισχυρίζεται ότι όλοι οι άνθρωποι φτάνουν στο "peak" στην ίδια ηλικία ή με τα ίδια προσόντα. Οι μεμονωμένες διαδρομές ποικίλλουν σημαντικά. Πέρα από τη βιολογία, επηρεάζονται από τον τρόπο ζωής, την εκπαίδευση και τις συνθήκες υγείας.
Επιπλέον, η επικέντρωση σε ψυχομετρικές μετρήσεις αφήνει έξω άλλα πεδία απόδοσης -όπως η άσκηση ή η βασική σωματική ικανότητα- τα οποία έχουν διαφορετική χρονική πορεία κορύφωσης.
Η ιδέα ότι η καλύτερη «φάση» της ζωής είναι τα 20 ή τα 30 αντικρούεται από σύγχρονα ευρήματα: το πρεστίζ, η γνώση, η κρίση και η συναισθηματική ωριμότητα, συνδυαστικά, φαίνεται να κορυφώνονται στην ηλικία όπου πολλοί άνθρωποι θεωρούν ήδη ότι «μπαίνουν στην κατηφόρα».
Αντί λοιπόν να βλέπουμε τη μέση ηλικία ως απλώς μέσο δρόμο, μπορεί να τη δούμε ως το ζενίθ της λειτουργικότητάς μας, με επιδόσεις που, τελικά, δεν έχουν ξεπεραστεί, αλλά επισφραγίζονται.
