Οι σοβαρότατες επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις της Ελλάδας, με αρνητικό αντίκτυπο στην αγορά εργασίας, αποτυπώνονται σε έρευνα του Ινστιτούτου Μικρών Ειχειρήσεων (ΙΜΕ) της Γενικής Συνομοσπονδίας Επαγγελματιών Βιοτεχνών Εμπόρων Ελλάδας (ΓΣΕΒΕΕ), από την οποία προκύπτει κίνδυνος απώλειας 250.000 θέσεων απασχόλησης.
Σύμφωνα με την έρευνα που πραγματοποίησε το ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ σε συνεργασία με την εταιρία MARC σε πανελλαδικό δείγμα 808 μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων (0-49 άτομα προσωπικό) το διάστημα 8-15 Απριλίου, εκτιμάται ότι κινδυνεύουν να χαθούν 150.000 θέσεις μισθωτής εργασίας, ενώ συνυπολογιζόμενων των επιχειρήσεων που ενδέχεται να κλείσουν οι συνολικές θέσεις απασχόλησης (αυτοαπασχολούμενοι, εργοδότες και εργαζόμενοι), που κινδυνεύουν φθάνουν στις 250.000.
Ειδικότερα, 1 στις 8 (12,7%) μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις δηλώνει στην έρευνα πως το επόμενο διάστημα θα προχωρήσει σε μείωση προσωπικού. Εκτιμάται ότι κινδυνεύουν να χαθούν 150.000 θέσεις μισθωτής εργασίας, ενώ εάν συνυπολογιστεί και το εύρημα ότι 1 στις 7 επιχειρήσεις δηλώνουν πως ενδέχεται να διακόψουν την δραστηριότητά τους, τότε ο κίνδυνος απώλειας των συνολικών θέσεων απασχόλησης (αυτοαπασχολούμενοι, εργοδότες και εργαζόμενοι) εκτιμάται στις 250.000.
Μια επιπλέον αρνητική διάσταση είναι ο περιορισμός δημιουργίας θέσεων εργασίας. Με βάση τα στοιχεία της έρευνας μόλις το 3,4% των μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων δήλωσαν ότι θα προχωρήσουν σε προσλήψεις προσωπικού το επόμενο διάστημα. Το στοιχείο αυτό, που ακολουθεί την συμπεριφορά που έχει ήδη εκδηλωθεί, δημιουργεί υπαρκτό κίνδυνο περαιτέρω αύξησης της ανεργίας εάν αναλογιστούμε ότι το χρονικό διάστημα Μαρτίου-Αυγούστου κατά τα τελευταία τρία τουλάχιστον χρόνια είναι το καλύτερο για την απασχόληση. Κατά μέσο όρο το διάστημα αυτό δημιουργούνται επιπλέον 270.000 θέσεις εργασίας κυρίως λόγω του τουρισμού.
Το ενδεχόμενο εκτίναξης της ανεργίας σε ποσοστά αντίστοιχα με εκείνα που είχαν καταγραφεί κατά την πιο βαθιά περίοδο της πρόσφατης οικονομικής κρίσης και μάλιστα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα φαίνεται πως αποτελεί μια σοβαρή πιθανότητα. Συμπερασματικά η κατάσταση που διαμορφώνεται περιλαμβάνει:
- μείωση των εισοδημάτων με την διατήρηση ενός σημαντικού μέρους των συμβάσεων εργασίας σε αναστολή, άρα και στην διατήρηση των μισθών στο κατώτατο όριο ή/και με την μετατροπή συμβάσεων πλήρους απασχόλησης σε μερικής/εκ περιτροπής
- διεύρυνση των ευέλικτων μορφών απασχόλησης
- εκτίναξη της ανεργίας τόσο από την ενδεχόμενη αύξηση των απολύσεων όσο και κυρίως από τον περιορισμό των προσλήψεων.
Δημιουργούνται, δηλαδή, προϋποθέσεις για εκτεταμένη φτωχοποίηση του εργατικού δυναμικού της χώρας και διεύρυνσης των ανισοτήτων. Η εξέλιξη αυτή θα λάβει σοβαρές διαστάσεις με ανυπολόγιστες συνέπειες εάν δεν υιοθετηθούν πολιτικές που από την μια μεριά θα περιορίσουν το «ψηφιακό χάσμα» μεταξύ των επιχειρήσεων και από την άλλη θα κατανείμουν δικαία τα βάρη για την αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης.
Άλλα σημεία της έρευνας είναι τα εξής:
- 8 στις 10 (77,7%) επιχειρήσεις που ανέστειλαν μερικώς ή πλήρως την δραστηριότητα τους προχώρησαν σε αναστολή συμβάσεων εργασίας
- 1 στις 8 (13,3%) επιχειρήσεις υιοθέτησαν καθεστώς τηλεργασίας για το προσωπικό τους.
- 2 στις 10 (19,9%) επιχειρήσεις που δεν ανέστειλαν την λειτουργία τους μείωσαν το προσωπικό τους ενώ μόλις 3 στις 100 (3,2%) το αύξησαν.
Με βάση τα ευρήματα της έρευνας η κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στην αγορά εργασίας κατά το πρώτο στάδιο αντιμετώπισης της πανδημίας είναι η εξής :
- Αναστολή σε συντριπτικό ποσοστό των συμβάσεων εργασίας των εργαζομένων στις επιχειρήσεις που ανέστειλαν εν όλω ή εν μέρει την λειτουργιάς τους.
- Πάγωμα προσλήψεων εργαζομένων από τις επιχειρήσεις που συνέχισαν την δραστηριότητα τους και παράλληλα σημαντική μείωση των θέσεων εργασίας.
- Ραγδαία αύξηση των ευέλικτων μορφών απασχόλησης ως αποτέλεσμα της εκθετικής αύξησης της τηλεργασίας, που ωστόσο δεν μπορεί να υιοθετηθεί ευρέως από τις πολύ μικρές επιχειρήσεις και σημαντικούς κλάδους της ελληνικής οικονομίας.
Με βάση τα παραπάνω, για την διατήρηση της κοινωνικής συνοχής και ειρήνης και των προϋποθέσεων αποτελεσματικής διαχείρισης της πανδημίας, είναι ανάγκη να υιοθετηθούν πολιτικές που να είναι προσανατολισμένες στη αντιμετώπιση της αδυναμίας των επιχειρήσεων τόσο να διατηρήσουν όσο και να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας .
Ως εκ τούτου - εκτός από την διεύρυνση των μέτρων ενίσχυσης ρευστότητας των επιχειρήσεων και κάλυψης της απώλειας των εισοδημάτων – πρέπει να διερευνηθεί μια συμπληρωματική δέσμη μέτρων με στόχο την ανάσχεση των δυσμενέστερων επιπτώσεων από την υγειονομική κρίση. Σε αυτό το πλαίσιο απαιτείται η υλοποίηση πολιτικών όπου το κράτος θα διαδραματίσει τον ρόλο του εργοδότη ύστατης καταφυγής, ώστε να αναπληρωθούν, στο μέτρο που είναι δυνατό, οριζόντιες επιδοματικές πολιτικές και να διατηρηθεί ενεργό το αναξιοποίητο εργατικό δυναμικό της χώρας.
