Η κυβέρνηση Τραμπ επαναχαράσσει τη στρατηγική των εμπορικών δασμών της, καθώς πλησιάζει η ώρα της κρίσης στο Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ. Η απόφαση, που αναμένεται τον Νοέμβριο, θα κρίνει τη νομιμότητα των «γενικευμένων» δασμών που είχαν επιβληθεί στο πλαίσιο του νόμου περί Διεθνών Οικονομικών Εξουσιών Έκτακτης Ανάγκης (IEEPA).
Ωστόσο, ο Λευκός Οίκος φαίνεται ήδη να προετοιμάζει ένα εναλλακτικό σχέδιο, μεταφέροντας το κέντρο βάρους στο Άρθρο 232 του Νόμου περί Επέκτασης του Εμπορίου του 1962, μια διάταξη που επιτρέπει την επιβολή δασμών για λόγους εθνικής ασφάλειας.
Η επιλογή αυτή έχει διπλό στόχο: να διατηρήσει όσο το δυνατόν περισσότερους δασμούς σε ισχύ, ακόμα και αν το Δικαστήριο απορρίψει την αρχική νομική βάση και ταυτόχρονα να περιορίσει την αβεβαιότητα στις αγορές.
Ωστόσο, όπως σημειώνει η Νατάσα Σάριν, συνιδρύτρια του Budget Lab στο Yale, «οι δασμοί δημιουργούν εγγενώς τεράστια αβεβαιότητα και αυτή δεν πρόκειται να λυθεί από το δικαστήριο».
Ανασχηματισμός στρατηγικής μέσω "τομεακών" δασμών
Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει ήδη σηματοδοτήσει τη στροφή μέσω αλλεπάλληλων αναρτήσεων στο Truth Social, προαναγγέλλοντας δασμούς ανά κλάδο, από τα φαρμακευτικά προϊόντα και τα ημιφορτηγά έως τα έπιπλα και τα ημιαγωγά.
Οι δασμοί αυτοί κυμαίνονται μεταξύ 25% και 100%, με στόχο να στηρίξουν τη βιομηχανική παραγωγή εντός των ΗΠΑ και να ασκήσουν πίεση σε βασικούς εμπορικούς εταίρους, ιδίως την Κίνα, ενόψει της επικείμενης συνάντησης Τραμπ–Σι Τζινπίνγκ.
Παράλληλα, το υπουργείο Εμπορίου έχει χαρακτηρίσει τις έρευνες βάσει του Άρθρου 232 «ουσιώδεις κυβερνητικές λειτουργίες», διασφαλίζοντας ότι θα συνεχιστούν ακόμη και κατά τη διάρκεια του shutdown της ομοσπονδιακής κυβέρνησης. Αυτό επιτρέπει τη διατήρηση ενεργών ερευνών σε κρίσιμους τομείς, από τις σπάνιες γαίες και τα ρομπότ έως τον ιατρικό εξοπλισμό και τα προστατευτικά είδη.
Δασμοί-παζάρια και φαρμακοβιομηχανία
Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα του νέου αυτού μοντέλου ήταν ο φαρμακευτικός κλάδος. Ο Τραμπ είχε εξαγγείλει αρχικά «γενικούς δασμούς» έως 200% στα εισαγόμενα φάρμακα, τους οποίους στη συνέχεια μείωσε στο 100%, εισάγοντας ωστόσο μια σειρά εξαιρέσεων: εταιρείες που κατασκευάζουν εντός των ΗΠΑ ή προέρχονται από χώρες με συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου απαλλάσσονται.
Η Pfizer εξασφάλισε μάλιστα τριετή εξαίρεση, έπειτα από συμφωνία με την κυβέρνηση για μείωση τιμών σε ορισμένα φάρμακα. Όπως δήλωσε ο υπουργός Εμπορίου Χάουαρντ Λάτνικ, «οι διαπραγματεύσεις βρίσκονται σε εξέλιξη, και μέχρι να ολοκληρωθούν, η επιβολή δασμών παραμένει σε αναμονή».
Το αποτέλεσμα είναι μια πρωτοφανής ρευστότητα για τις φαρμακοβιομηχανίες, που όμως οδήγησε σε άλμα 16ετίας στις τιμές των μετοχών τους.
Μακροπρόθεσμη αβεβαιότητα για τις αγορές
Ο αναλυτής Μπράιαν Γκάρντνερ της Stifel προειδοποιεί ότι η αβεβαιότητα θα συνεχιστεί: «Δεν ξέρουμε ακόμα ποιο ακριβώς είναι το σχέδιο Β, αλλά είναι σαφές ότι οι δασμοί θα παραμείνουν εργαλείο εξωτερικής πολιτικής για μεγάλο μέρος της προεδρικής θητείας».
Η ακρόαση στο Ανώτατο Δικαστήριο έχει προγραμματιστεί για τις 5 Νοεμβρίου και η απόφαση ενδέχεται να εκδοθεί πριν από το τέλος του έτους. Αν η απόφαση είναι δυσμενής για τον Λευκό Οίκο, μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε επιστροφές δασμών. Όμως η στροφή στο Άρθρο 232 λειτουργεί ήδη ως «ασφαλιστήριο συμβόλαιο» για τη διατήρησή τους.
Η στρατηγική αυτή φέρνει νέα δόση αστάθειας στις αγορές, αλλά και πολιτικό κέρδος στον Τραμπ, καθώς ενισχύει το αφήγημα «προστασίας της αμερικανικής βιομηχανίας».
Ωστόσο, οι επενδυτές φαίνεται να παραμένουν επιφυλακτικοί, καθώς οι συχνές αλλαγές πολιτικής και οι εξαιρέσεις ανά κλάδο καθιστούν δύσκολο τον μακροπρόθεσμο προγραμματισμό.
Όπως συνόψισε ο Ντέιβιντ Σόλομον της Goldman Sachs, «οι δασμοί φέρνουν πάντα κύματα αβεβαιότητας - και αυτή τη φορά, η αβεβαιότητα δεν θα εξαφανιστεί σύντομα».
