Προσωρινή αναστολή πλειστηριασμών για τους ευάλωτους οφειλέτες, αφού όμως πρώτα αποδείξουν ότι είναι οικονομικά ασθενείς, συμφώνησε με τις τράπεζες το υπουργείο Οικονομικών για να καλύψει, με εμβαλωματικό τρόπο, το κενό που έχει δημιουργήσει η μεγάλη καθυστέρηση στην ίδρυση του φορέα που θα προστατεύει από εξώσης τα φτωχότερα νοικοκυριά. Όπως έγραψε νωρίτερα το Σin, αυτή η καθυστέρηση εκθέτει τους φτωχότερους οφειλέτες στον κίνδυνο εξώσεων, εάν χάσουν τις κατοικίες τους σε πλειστηριασμούς.
Πηγές του υπ. Οικονομικών αναφέρουν ότι το υπουργείο, «σε συνεργασία με τις τράπεζες και τους διαχειριστές δανείων, εργάζεται συστηματικά για την εξεύρεση ενδιάμεσης λύσης σχετικά με την αναστολή των πλειστηριασμών 1ης κατοικίας ευάλωτων νοικοκυριών μέχρι την ολοκλήρωση της δημιουργίας του φορέα διαχείρισης των ακινήτων. Στο πλαίσιο αυτό, από την 1η/6/2021 έως τις 30/6/2021 αναστέλλονται οι πλειστηριασμοί 1ης κατοικίας ευάλωτων νοικοκυριών από τράπεζες και διαχειριστές δανείων».
Διευκρινίζεται, όμως, από το υπουργείο, ότι η διαδικασία εξαίρεσης από πλειστηριασμό δεν θα είναι αυτόματη. «Οι πολίτες θα πρέπει να αποστείλουν στην τράπεζα ή τον διαχειριστή του δανείου τους την τελευταία δήλωση φορολογίας εισοδήματος Ε1 και τη δήλωση στοιχείων ακινήτων Ε9, ώστε να αποδείξουν ότι ανήκουν στα ευάλωτα νοικοκυριά και να ανασταλεί ο πλειστηριασμός της 1ης κατοικίας τους», τονίζουν οι πηγές του υπουργείου, που αναφέρουν επίσης ότι το ενδιαφέρον νοικοκυριών και επιχειρήσεων για ένταξη στον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών είναι ιδιαίτερα έντονο και, μέχρι στιγμής, 7.921 άτομα έχουν εισέλθει στην πλατφόρμα και έχουν ξεκινήσει την αίτησή τους.
Όπως επισημαίνουν νομικοί, η λύση που υιοθετεί η κυβέρνηση, μπροστά στον κίνδυνο να εκτυλιχθούν σκηνές Ισπανίας και στην Ελλάδα, με εξώσεις φτωχών οφειλετών, είναι εμβαλωματική και νομικά προβληματική:
- Εμβαλωματική, επειδή δεν οδηγεί σε μια μόνιμη διευθέτηση του προβλήματος μέχρι τον Μάρτιο του 2022, που υπολογίζεται (εκτός απροόπτου) να τεθεί σε λειτουργία ο φορέας που θα αγοράζει ακίνητα οικονομικά ευάλωτων νοικοκυριών και θα τα εκμισθώνει πάλι στους παλαιούς ιδιοκτήτες, ώστε να μην αντιμετωπίζουν την έξωση. Ουσιαστικά, το υπουργείο πηγαίνει σε μια διαδικασία με τη μέθοδο της... σταγόνας, όπου το «πάγωμα» πλειστηριασμών εφαρμόζεται ως το τέλος αυτού του μήνα, για να ανανεωθεί τον επόμενο -και ούτως καθεξής, μέχρι να λειτουργήσει ο νέος φορέας.
- Νομικά προβληματική, διότι το υπουργείο δεν προχωρά σε μια νομοθετική ρύθμιση τροποποίησης του πτωχευτικού νόμου, η οποία θα διευκρινίσει με καθαρό τρόπο ότι απαγορεύονται οι πλειστηριασμοί πρώτης κατοικίας για τους οικονομικά ασθενέστερους μέχρι τη λειτουργία του νέου φορέα. Αντίθετα, η κυβέρνηση προχωρά σε μια παράξενη «συμφωνία κυρίων» με τράπεζες και εταιρείες διαχείρισης, την οποία μάλιστα ως τώρα δεν ανακοινώνει καν επίσημα, αλλά μόνο με «διαρροή». Αυτό δημιουργεί ένα εντελώς «θολό» τοπίο, αφού τυπικά οι πλειστηριασμοί ακινήτων των ασθενέστερων δεν απαγορεύονται από τον νόμο και η εφαρμογή εξαιρέσεων επαφίεται στις τράπεζες και τις εταιρείες διαχείρισης δανείων.
Ο κίνδυνος των εξώσεων
Όπως έγραψε νωρίτερα το Σin, ακόμη και εξώσεις οικονομικά ευάλωτων δανειοληπτών, που θα χάσουν τα σπίτια τους σε πλειστηριασμούς, δεν αποκλείονται πλέον για το επόμενο 10μηνο, καθώς ο φορέας που αναμένεται να συστασθεί για την προστασία αυτών των δανειοληπτών από τις εξώσεις θα μείνει στα χαρτιά τουλάχιστον ως το τέλος Μαρτίου του 2022, όπως επιβεβαιώθηκε από τη 10η έκθεση μεταμνημονιακής αξιολόγησης των ευρωπαϊκών Θεσμών.
Μετά τις μεγάλες καθυστερήσεις στην έναρξη εφαρμογής του νέου πτωχευτικού νόμου, η οποία θα έπρεπε να έχει γίνει από την 1η Ιανουαρίου του 2021, η κυβέρνηση τον ενεργοποίησε πλήρως σε δύο στάδια, τον Μάρτιο και από 1η Ιουνίου, καθώς οι Θεσμοί απειλούσαν ακόμη και με «πάγωμα» των επιστροφών κερδών από τις κεντρικές τράπεζες, όπως και των ευνοϊκών ρυθμίσεων για το χρέος.
Καθυστέρησε η ίδρυση του φορέα
Σε αυτή τη βεβιασμένη διαδικασία ενεργοποίησης του νόμου, όμως, «ξεχάσθηκε» η εφαρμογή της μοναδικής μεταρρύθμισης που περιλαμβάνει, με στόχο, μετά την κατάργηση της προστασίας της πρώτης κατοικίας από πλειστηριασμούς, να προστατευθούν τουλάχιστον οι οικονομικά ασθενέστεροι (όσοι έχουν τόσο χαμηλά εισοδήματα ου να δικαιούνται επιδότηση ενοικίου) από τις εξώσεις.
Ο νόμος προβλέπει ότι θα συσταθεί φορέας για την προστασία των ασθενέστερων από τις εξώσεις, ο οποίος θα μείνει στον έλεγχο ιδιωτών και όχι στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, καθώς η Κομισιόν υπογραμμίζει ότι αυτό θα εξέθετε τον κρατικό προϋπολογισμό σε νέες επιβαρύνσεις.
Ο νέος φορέας απόκτησης ακινήτων θα αγοράζει τα σπίτια που θα χάνουν οι ασθενέστεροι σε πλειστηριασμό και θα τα εκμισθώνει στους παλιούς ιδιοκτήτες, οι οποίοι θα λαμβάνουν και επιδότηση ενοικίου. Μετά από 12 χρόνια, οι παλαιοί ιδιοκτήτες θα έχουν την -εντελώς θεωρητική...- δυνατότητα να αγοράσουν πάλι τα σπίτια στην τιμή που θα έχουν τότε.
Όμως, η κυβέρνηση ανεξήγητα καθυστέρησε την ίδρυση του νέου φορέα, αφήνοντας να περάσουν μήνες χωρίς να ενεργήσει, με αποτέλεσμα να έχει ενεργοποιηθεί στο σύνολό του από την 1η Ιουνίου ο πτωχευτικός νόμος, αλλά να μην υπάρχει ο φορέας προστασίας από τις εξώσεις.
Το νέο χρονοδιάγραμμα
Στη 10η έκθεση μεταμνημονιακής εποπτείας τονίζεται ότι η διαδικασία παραχώρησης σε ιδιώτες του νέου φορέα θα πάρει πολύ μεγαλύτερο χρόνο από όσο αρχικά αναμενόταν, επειδή, σύμφωνα με όσα δήλωσε στους ελεγκτές η κυβέρνηση, έχουν προστεθεί νέα στάδια στη διαδικασία, μέχρι να φθάσουμε στην υποβολή οικονομικών προσφορών από τους ενδιαφερόμενους επενδυτές.
Έτσι, το νέο χρονοδιάγραμμα προβλέπει ότι ο διαγωνισμός θα προκηρυχθεί στις αρχές Σεπτεμβρίου, η κύρωση της σύμβασης από τη Βουλή αναμένεται στις αρχές Ιανουαρίου 2022 και ο φορέας υπολογίζεται να αρχίσει τη λειτουργία του ως το τέλος Μαρτίου του 2022.
Όπως υπενθυμίζει η Κομισιόν, το άρθρο 226, παράγραφος 2 του πτωχευτικού νόμου προβλέπει ότι οι διαδικασίες για την προστασία των ευάλωτων οφειλετών μέσω του μηχανισμού αγοράς και επαναμίσθωσης κατοικιών θα ενεργοποιηθούν αφού τεθεί σε λειτουργία ο νέος φορέας. Αντίστροφα, για ένα 10μηνο, από την 1η Ιουνίου ως τα τέλη Μαρτίου, οι ευάλωτοι δανειολήπτες θα είναι απροστάτευτοι όχι μόνο από τους πλειστηριασμούς, αλλά και από τις εξώσεις!
Φόβοι για εξώσεις
Στην έκθεση της Κομισιόν αναφέρεται ότι, σύμφωνα με όσα είπε στους ελεγκτές η κυβέρνηση, ο πτωχευτικός νόμος θα εφαρμοσθεί κανονικά, ενώ δεν υπάρχει οποιαδήποτε αναφορά σε κάποια νέα, μεταβατική νομοθετική ρύθμιση για προσωρινή προστασία των ευάλωτων οφειλετών από πλειστηριασμούς και εξώσεις, κάτι που σημαίνει ότι, μέχρι να λειτουργήσει ο νέος φορέας, τράπεζες και εταιρείες διαχείρισης δανείων έχουν το ελεύθερο να «βγάζουν στο σφυρί» ακόμη και κατοικίες φτωχών οικογενειών, προχωρώντας ακολούθως σε εξώσεις.
Η κυβέρνηση μοιάζει να βασίζεται, για την αποφυγή σοβαρών κοινωνικών προβλημάτων, στις καλές προθέσεις τραπεζών και εταιρειών διαχείρισης δανείων, περιμένοντας ότι αυτές, μέχρι να τεθεί σε λειτουργία ο νέος φορέας, θα ασχοληθούν μόνο με ακίνητα των πιο εύπορων και των στρατηγικών κακοπληρωτών, αφήνοντας γι' αργότερα τους ευάλωτους. Ακόμη και αν ακολουθηθεί αυτή η τακτική όμως, τίποτα δεν αποκλείει πλειστηριασμούς και εξώσεις για τους ασθενέστερους.
Να ανασταλούν οι πλειστηριασμοί α' κατοικιών
Σε αυτό το «θολό» τοπίο, καταναλωτικές οργανώσεις εκφράζουν την έντονη ανησυχία τους για την τύχη των ευάλωτων οφειλετών με τον νέο πτωχευτικό νόμο. Η Ένωση Εργαζομένων Καταναλωτών Ελλάδας σημειώνει σε ανακοίνωσή της ότι είναι ακόμα ανενεργή η ελάχιστη προστασία που προβλέπει ο νόμος για τους ευάλωτους οφειλέτες και ζητάει από την κυβέρνηση την αναστολή των πλειστηριασμών κύριας κατοικίας και την παράταση ισχύος του νόμου Κατσέλη, τουλάχιστον μέχρι την έναρξη λειτουργίας του φορέα.
Η Ένωση υπενθυμίζει ότι ο πτωχευτικός νόμος καταργεί όλες τις παλαιότερες προστατευτικές ρυθμίσεις, όπως του νόμου Κατσέλη και διακόπτει οριστικά την ουσιαστική προστασία της πρώτης κατοικίας και σημειώνει ότι παραμένει ανενεργή ακόμα και η ελάχιστη προστασία που προβλέπει ο νόμος αυτός για τους ευάλωτους οφειλέτες, με αποτέλεσμα η πρώτη κατοικία να κινδυνεύει άμεσα με πλειστηριασμό και οριστική απώλεια.
Η Ένωση «καλεί τα υπουργεία Δικαιοσύνης και Οικονομικών να αναστείλουν άμεσα τη διενέργεια πλειστηριασμών κύριας κατοικίας και να παραταθεί η ισχύς του Νόμου Κατσέλη (Ν. 3869/2010) τουλάχιστον μέχρι τη δημιουργία και έναρξη λειτουργίας του "Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης". Σε αντίθετη περίπτωση, χιλιάδες ευάλωτοι οφειλέτες, που θα μπορούσαν να διασώσουν την πρώτη κατοικία τους, θα βρεθούν κυριολεκτικά στο δρόμο με ανυπολόγιστες κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες».
