Χρέη εταιρειών προς το Δημόσιο: Πότε γλιτώνουν τα στελέχη τους

Υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις και ανάλογα με το χρόνο που ασκούσαν τα καθήκοντά τους, καθώς και ανάλογα με το είδος του φόρου που είναι σε εκκρεμότητα «αθωώνονται» τα στελέχη των επιχειρήσεων για τα χρέη της εταιρίας προς το δημόσιο.

Με εγκύκλιο του διοικητή της ΑΑΔΕ, Γιώργου Πιτσιλή δόθηκαν νέες αναλυτικές οδηγίες για την εφαρμογή του ν.4646/2019, καθώς με την πρώτη εγκύκλιο που εκδόθηκε παρέμειναν τεράστια κενά και υπήρχε σύγχυση σχετικά με το ποιοι απαλλάσσονται, ενώ αρκετοί από όσους απαλλάσσονταν με βάση τη διάταξη του νόμου, δεν έπαψε να τους κυνηγά η Εφορία.

Σύμφωνα με το ν. 4646/2019, τα διοικητικά στελέχη, απαλλάσσονται για τις φορολογικές παραβάσεις των προηγούμενων ετών, και η εφορία στρέφεται εναντίον των προσώπων, που ήταν στη διοίκηση της εταιρείας κατά την επίμαχη περίοδο.

Έτσι, η ευθύνη του μέλους της διοίκησης περιορίζεται σε φορολογικές οφειλές που ανάγονται στον χρόνο της θητείας του. Υπάρχουν όμως σημαντικά κενά, τα οποία, με πλήθος παραδειγμάτων επιχειρεί να τα καλύψει η ΑΑΔΕ.

Η εγκύκλιος διευκρινίζει κατ΄ αρχήν ότι τα πρόσωπα που είναι εκτελεστικοί πρόεδροι, διευθυντές, γενικοί διευθυντές, διαχειριστές, διευθύνοντες σύμβουλοι, εντεταλμένοι στη διοίκηση και εκκαθαριστές των νομικών προσώπων και νομικών οντοτήτων, καθώς και τα πρόσωπα που ασκούν εν τοις πράγμασι τη διαχείριση ή διοίκηση νομικού προσώπου ή νομικής οντότητας, ευθύνονται προσωπικά και αλληλέγγυα για την πληρωμή του φόρου εισοδήματος, παρακρατούμενου φόρου, κάθε επιρριπτόμενου φόρου, Φόρου Προστιθέμενης Αξίας και του Ενιαίου Φόρου Ιδιοκτησίας Ακινήτων, ανεξάρτητα από τον χρόνο βεβαίωσής τους, ως και για τους τόκους, πρόστιμα, προσαυξήσεις και οποιεσδήποτε διοικητικές χρηματικές κυρώσεις επιβάλλονται επ' αυτών, εφόσον συντρέχουν σωρευτικά οι κατωτέρω προϋποθέσεις:

• Τα ανωτέρω πρόσωπα είχαν μια από τις ανωτέρω ιδιότητες είτε κατά τη διάρκεια λειτουργίας του νομικού προσώπου είτε κατά τον χρόνο λύσης, διάλυσης ή συγχώνευσής του είτε κατά τη διάρκεια της εκκαθάρισης του νομικού προσώπου,
• Οι οφειλές κατέστησαν ληξιπρόθεσμες κατά τη διάρκεια της θητείας τους υπό κάποια εκ των ανωτέρω ιδιοτήτων. Για τα ποσά των τόκων, των προσαυξήσεων, των προστίμων και των λοιπών χρηματικών κυρώσεων, η αλληλέγγυα ευθύνη βαραίνει τα πρόσωπα που είναι αλληλεγγύως υπεύθυνα για την κύρια οφειλή επί της οποίας υπολογίζονται και επιβάλλονται τα ποσά αυτά,
• Οι εν λόγω οφειλές δεν καταβλήθηκαν ή δεν αποδόθηκαν στο Δημόσιο από υπαιτιότητα των ανωτέρω προσώπων. 

Τα αναλυτικά παραδείγματα

Ωστόσο, διευκρινίζει τους φόρους για τους οποίους θεωρείται πως υπάρχει αλληλέγγυα ευθύνη, όπως επίσης και για τους χρόνους που αυτοί βεβαιώθηκαν, μέσα από τα ακόλουθα παραδείγματα:

1. Ανώνυμη εταιρεία διενεργεί παρακράτηση φόρου μισθωτών υπηρεσιών για τον Ιανουάριο του 2020 με υποχρέωση απόδοσης έως την 31η Μαρτίου 2020. Εφόσον δεν υποβληθεί η δήλωση απόδοσης του παρακρατούμενου φόρου έως την ημέρα που λήγει η προθεσμία υποβολής της δήλωσης (31-3-2020), για την απόδοση των ποσών αυτών ευθύνεται αλληλεγγύως με την Α.Ε και το φυσικό πρόσωπο που ασκεί διοίκηση κατά την 31η Μαρτίου 2020. Εάν την 1η Απριλίου 2020 αναλάβει καθήκοντα νέος διοικών, αυτός δεν ευθύνεται για την τυχόν ως άνω οφειλή, η οποία βαρύνει το πρόσωπο που την δημιούργησε.
2. Νομικό πρόσωπο υποχρεούται σε υποβολή δήλωσης φορολογίας εισοδήματος για το φορολογικό έτος 2019 έως την 30η Ιουνίου 2020, την οποία και υποβάλλει εμπρόθεσμα. Η οφειλή της πρώτης δόσης του φόρου εισοδήματος καθίσταται ληξιπρόθεσμη την 31 -07-2020. Για το ποσό αυτό ευθύνεται αλληλεγγύως με την Α.Ε. το φυσικό πρόσωπο που ασκεί διοίκηση την ημερομηνία αυτή. Σε περίπτωση που αλλάξει το πρόσωπο του διοικούντος κατά τη διάρκεια που εκκρεμεί η εξόφληση κάποιας εκ των επομένων δόσεων, για το ποσό των οφειλών αυτών ευθύνεται το διάδοχο πρόσωπο, στη θητεία του οποίου η σχετική οφειλή καθίσταται ληξιπρόθεσμη.
3. Νομικό πρόσωπο το οποίο υποχρεούται σε υποβολή δήλωσης φορολογίας εισοδήματος για το φορολογικό έτος 2019, την υποβάλλει εκπρόθεσμα την 1-1-2023. Για την πληρωμή του φόρου και των συνεπεία αυτών ποσών τόκων αλληλέγγυα ευθύνη έχει το πρόσωπο που ασκούσε διοίκηση στην περίοδο κατά την οποία παρήλθε η νόμιμη προθεσμία καταβολής του φόρου κατά το άρθρο 68 του ν. 4172/2013. Σε περίπτωση, όμως, που η οφειλή υπαχθεί σε ρύθμιση τμηματικής καταβολής στις 25-2-2023 και κατά την ημερομηνία αυτή το πρόσωπο που ασκούσε διοίκηση κατά τη λήξη της νόμιμης προθεσμίας καταβολής του φόρου (ο Α) έχει αντικατασταθεί από άλλο πρόσωπο (το Β), παραμένει μεν η αλληλέγγυα ευθύνη του Α, στοιχειοθετείται δε αλληλέγγυα ευθύνη και για το Β που ασκεί διοίκηση κατά την ημερομηνία λήξης των δόσεων βάσει των κανόνων που διέπουν την ρύθμιση. Αν οι δόσεις που κατέστησαν ληξιπρόθεσμες κατά τη θητεία του Β εξοφληθούν, η ρύθμιση όμως απολεσθεί μετά την αντικατάσταση στη διοίκηση του νομικού προσώπου του Β από το Γ, στοιχειοθετείται αλληλέγγυα ευθύνη του Γ, κατά τη θητεία του οποίου απωλέσθη η ρύθμιση, ενώ παραμένει και η αλληλέγγυα ευθύνη του Α.
4. Νομικό πρόσωπο, το οποίο υποχρεούται σε υποβολή δήλωσης φορολογίας εισοδήματος για το φορολογικό έτος 2019, δεν υποβάλλει τη δήλωση και ο φόρος που αναλογεί προσδιορίζεται κατόπιν φορολογικού ελέγχου το 2023. Για την πληρωμή του φόρου που θα προκύψει, αλληλέγγυα ευθύνη έχει το πρόσωπο που ασκούσε διοίκηση κατά την περίοδο στην οποία ανάγονται οι οφειλές αυτές, ήτοι στην ημερομηνία κατά την οποία εξέπνευσε η προθεσμία υποβολής της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος (31-8-2020). Αν βάσει της πράξης προσδιορισμού φόρου η οφειλή βεβαιωθεί στις 30-4-2023 με ημερομηνία καταβολής την 31-5-2023 και κατά την ημερομηνία αυτή το διοικούντα στις 31-8-2020 (τον Α) έχει διαδεχθεί άλλο πρόσωπο (ο Β), τότε αλληλέγγυα ευθύνη δεν στοιχειοθετείται στο πρόσωπο του Β, αλλά μόνο του Α. Σε περίπτωση που η εν λόγω οφειλή υπαχθεί στη συνέχεια σε ρύθμιση τμηματικής καταβολής και η ρύθμιση απολεσθεί, τότε μόνο στοιχειοθετείται ευθύνη του Β, λόγω της απώλειας της ρύθμισης κατά τη θητεία του, ενώ παραμένει και η αλληλέγγυα ευθύνη του Α. Αν επί θητείας του Β τηρείται η ρύθμιση, κατά τη διάρκεια ισχύος της ρύθμισης όμως τη διοίκηση του νομικού προσώπου αναλάβει ο Γ, σε περίπτωση απώλειας της ρύθμισης κατά τη θητεία αυτού, αλληλέγγυα ευθύνη για την καταβολή της οφειλής έχει ο Γ, ενώ παραμένει και η αλληλέγγυα ευθύνη του Α.
5. Ανώνυμη εταιρία αποκτά για πρώτη φορά ακίνητο το έτος 2019 και η δήλωση στοιχείων ακινήτων (Ε9) υπεβλήθη εμπρόθεσμα στις 20 Μαΐου 2020 από τον νόμιμο εκπρόσωπο της (Α). Τον Ιούνιο ο Α παραιτήθηκε και ως νόμιμος εκπρόσωπος ανέλαβε ο Β, ο οποίος δεν κατέβαλε τον ΕΝ.Φ.Ι.Α. που προέκυψε από τη δήλωση Ε9. Αλληλεγγύως υπόχρεος με το νομικό πρόσωπο για την καταβολή του ΕΝ.Φ.Ι.Α. είναι ο Β.
6. Ανώνυμη Εταιρεία αποκτά για πρώτη φορά ακίνητο το έτος 2019, αλλά δεν υποβάλλει εμπρόθεσμα δήλωση στοιχείων ακινήτων (Ε9) για το έτος 2020, με αποτέλεσμα να μην εκδοθεί ο ΕΝ.Φ.Ι.Α. έτους 2020. Η δήλωση υποβάλλεται εκπρόθεσμα στις 18-12-2020, ενώ η προθεσμία για την υποβολή της έληγε την 31/5/2020, σύμφωνα με την παράγραφο 3α του άρθρου 23 του νόμου 3427/2005 όπως τροποποιήθηκε με τον άρθρο 73 παρ.1 του Ν.4607/2019 (Α 65/24.4.2019). Η οφειλή είναι ληξιπρόθεσμη από την επόμενη της ημερομηνίας της πρώτης ηλεκτρονικής έκδοσης των πράξεων διοικητικού προσδιορισμού φόρου για το έτος 2020. Για την απόδοση του φόρου και των τόκων ευθύνονται αλληλεγγύως με την Α.Ε και τα φυσικά πρόσωπα της παρ. 1 του άρθρου 50 ΚΦΔ κατά την 31/5/2020.
7. Ανώνυμη εταιρεία διενεργεί παρακράτηση φόρου κερδών από τυχερά παίγνια για κέρδη της 1ης Ιανουαρίου 2020 με υποχρέωση απόδοσης μέχρι την 31η Ιανουαρίου 2020. Την ημερομηνία που εκπνέει η προθεσμία απόδοσης του φόρου, η σχετική οφειλή καθίσταται ληξιπρόθεσμη, οπότε για την απόδοση των ποσών αυτών ευθύνονται αλληλεγγύως με την Α.Ε και τα φυσικά πρόσωπα της παρ. 1 του άρθρου 50 κατά την 31η Ιανουαρίου 2020.
8. Ανώνυμη Εταιρία που υποβάλει δήλωση ΦΠΑ μηνιαίως, υποβάλει για τον μήνα Μάιο 2020, δήλωση ΦΠΑ στις 25-6-2020 επιλέγοντας πληρωμή σε 2 δόσεις, ήτοι την πρώτη έως 30-6-2020 και τη δεύτερη έως 31/7/2020. Κατά την καταληκτική ημερομηνία καταβολής της πρώτης δόσης του φόρου (30/6/2020), η σχετική οφειλή καθίσταται ληξιπρόθεσμη και ευθύνονται αλληλεγγύως με την ΑΕ τα φυσικά πρόσωπα της παρ. 1 του άρθρου 50 ΚΦΔ κατά την 30η Ιουνίου 2020. Σε περίπτωση που εκπνεύσει και η προθεσμία καταβολής της δεύτερης δόσης, 31/7/2020, για τη σχετική οφειλή ευθύνονται αλληλεγγύως με την ΑΕ τα φυσικά πρόσωπα της παρ. 1 του άρθρου 50 ΚΦΔ κατά την 31η Ιουλίου 2020.
9. Το 2016 διενεργήθηκε έλεγχος από τη Φορολογική Διοίκηση για το οικονομικό έτος 2012, κατά τον οποίο δεν προσκομίστηκαν τα τηρούμενα φορολογικά βιβλία και στοιχεία. Συνεπεία αυτού σε βάρος ανώνυμης εταιρείας καταλογίστηκαν για το οικονομικό έτος 2012 φόροι με εξωλογιστικό προσδιορισμό σύμφωνα με το ν.2238/1994 και το άρθρο 30 του Π.Δ. 186/1992. Η δήλωση φορολογίας εισοδήματος για το οικονομικό έτος 2012 είχε υποβληθεί εμπρόθεσμα κατά τη διάρκεια της θητείας του Α (Διευθύνων Σύμβουλος). Στο χρόνο του ελέγχου Διευθύνων Σύμβουλος είναι ο Β λόγω αντικατάστασης του Α από την 1-10-2013. Σε αυτή την περίπτωση αλληλέγγυα υπεύθυνο πρόσωπο για τους φόρους που καταλογίστηκαν κατόπιν ελέγχου το 2016, είναι ο Β, καθώς εκείνος είχε την υποχρέωση να προσκομίσει στη Φορολογική Διοίκηση τα τηρούμενα βιβλία - στοιχεία της Α.Ε. Εφόσον έχουν ληφθεί μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης σε βάρος του Α δύναται να αρθούν με την προϋπόθεση της υποβολής αίτησης προς την υπηρεσία που έλαβε τα μέτρα έως την 31-12-2020.