Δρακόντεια μέτρα για την αντιμετώπιση του ξεπλύματος χρήματος και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας ενεργοποιεί η Ευρωπαϊκή Ένωση, αφαιρώντας από τις εθνικές κυβερνήσεις τη δυνατότητα να ενσωματώνουν με δικές τους διαφοροποιήσεις την κοινοτική νομοθεσία και δημιουργώντας μια νέα ευρωπαϊκή Αρχή κατά του ξεπλύματος (AMLA) με έδρα στη Φρανκφούρτη, που θα επιτηρεί τις εθνικές αρχές, θα εποπτεύει στενά τον χρηματοπιστωτικό τομέα και θα μπορεί να επιβάλλει ακόμη και πρόστιμα χωρίς εμπλοκή των εθνικών αρχών.
Οι μεγάλες αλλαγές που ανακοίνωσε σήμερα το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έχουν στόχο να κλείσουν «τρύπες» στην εφαρμογή της κοινοτικής νομοθεσίας για το ξέπλυμα, μέσα από την επιβολή κοινών κανόνων χωρίς ευελιξία εφαρμογής από τα εθνικά κράτη, τα οποία μέχρι τώρα είχαν τη δυνατότητα να προσαρμόζουν σε αρκετά σημαντικό βαθμό τις κοινοτικές Οδηγίες, όταν αυτές εισάγονταν στα Κοινοβούλια για να γίνει η εναρμόνιση.
Με βάση τα νέα δεδομένα που δημιουργούνται, πλέον η πολιτική αντιμετώπισης του ξεπλύματος στον ιδιωτικό τομέα δεν θα ασκείται μέσα από Οδηγίες, αλλά με ένα Κανονισμό που ενεργοποιείται άμεσα, με τριετή περίοδο προσαρμογής. Οι κοινοτικοί κανονισμοί αποτελούν την πιο «αυστηρή» μορφή κοινοτικού δικαίου, αφού ισχύουν και εφαρμόζονται ομοιόμορφα σε όλα τα κράτη μέλη. Στο εξής, τα κράτη μέλη θα μπορούν να ρυθμίζουν το θεσμικό πλαίσιο μόνο σε ό,τι αφορά τον δημόσιο τομέα, δηλαδή τη λειτουργία των εθνικών αρχών κατά του ξεπλύματος.
Η ενοποίηση της πολιτικής κατά του ξεπλύματος πηγαίνει ένα βήμα παρακάτω, καθώς για πρώτη φορά ιδρύεται ένας κεντρικός φορέας συντονισμού, ο οποίος θα εδρεύει στην Φρανκφούρτη, κάτι που υποδηλώνει την πρόθεση συντονισμού και με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Ο «Μεγάλος Αδελφός» της ΕΕ θα μπει στο πεδίο αρμοδιότητας των κεντρικών τραπεζών, καθώς θα εποπτεύει τις μεγάλες τράπεζες και άλλες οντότητες του χρηματοπιστωτικού τομέα, έχοντας μάλιστα τη δυνατότητα να επιβάλλει πρόστιμα χωρίς να συνεργάζεται με εθνικές αρχές. Ο φορέας θα έχει αρμοδιότητα συντονισμού της δράσης των εθνικών αρχών αντιμετώπισης του ξεπλύματος.
Το πεδίο εφαρμογής της πολιτικής κατά του ξεπλύματος επεκτείνεται σημαντικά. Πλέον στους κλάδους υψηλού κινδύνου προστίθενται οι περισσότεροι τομείς κρυπτονομισμάτων, το εμπόριο ειδών πολυτελείας (κοσμήματα, ρολόγια κ.α.), αλλά και οι ομάδες και οι πράκτορες του επαγγελματικού ποδοσφαίρου.
Ειδικότερα, όπως ανακοίνωσε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο,
- Οι νέοι και αυστηρότεροι κανόνες θα ενισχύσουν τα συστήματά μας για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας. Ένας νέος οργανισμός με έδρα τη Φρανκφούρτη θα εποπτεύει το έργο των εμπλεκόμενων φορέων. Αυτό θα διασφαλίσει ότι οι απατεώνες, το οργανωμένο έγκλημα και οι τρομοκράτες δεν θα έχουν περιθώρια νομιμοποίησης των εσόδων τους μέσω του χρηματοπιστωτικού συστήματος.
- Ο υπουργός Οικονομικών του Βελγίου, Βίνσεντ Βαν Πέτεγκεμ, δήλωσε ότι: Με τη νέα δέσμη μέτρων, όλοι οι κανόνες που ισχύουν για τον ιδιωτικό τομέα θα μεταφερθούν σε νέο άμεσα εφαρμοστέο κανονισμό, ενώ μια οδηγία θα αφορά την οργάνωση των εθνικών αρμόδιων αρχών για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας. Ο κανονισμός εναρμονίζει εξαντλητικά τους κανόνες για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες για πρώτη φορά σε ολόκληρη την ΕΕ, καλύπτοντας τα κενά για τους απατεώνες.
- Το νέο πακέτο επεκτείνει τους κανόνες για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες σε νέες υπόχρεες οντότητες, όπως το μεγαλύτερο μέρος του τομέα κρυπτονομισμάτων, οι έμποροι ειδών πολυτελείας και οι ποδοσφαιρικοί σύλλογοι και πράκτορες. Ο κανονισμός θέτει επίσης αυστηρότερες απαιτήσεις δέουσας επιμέλειας, ρυθμίζει το θέμα του πραγματικού δικαιούχου και θέτει όριο 10.000 ευρώ στις πληρωμές σε μετρητά, μεταξύ άλλων.
- Η οδηγία θα βελτιώσει την οργάνωση των εθνικών συστημάτων καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, καθορίζοντας σαφείς κανόνες σχετικά με τον τρόπο συνεργασίας των μονάδων χρηματοοικονομικών πληροφοριών (οι εθνικοί φορείς που συλλέγουν πληροφορίες σχετικά με ύποπτες ή ασυνήθεις χρηματοπιστωτικές δραστηριότητες στα κράτη μέλη) και των εποπτικών αρχών.
- Η δέσμη μέτρων θεσπίζει μια νέα Ευρωπαϊκή Αρχή για την Καταπολέμηση της Νομιμοποίησης Εσόδων από Παράνομες Δραστηριότητες και της Χρηματοδότησης της Τρομοκρατίας (AMLA), η οποία θα έχει άμεσες και έμμεσες εποπτικές εξουσίες επί υπόχρεων οντοτήτων υψηλού κινδύνου στον χρηματοπιστωτικό τομέα. Δεδομένου του διασυνοριακού χαρακτήρα του οικονομικού εγκλήματος, η νέα αρχή θα ενισχύσει την αποτελεσματικότητα του πλαισίου Καταπολέμησης του Ξεπλύματος Χρήματος (AML) με τη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου μηχανισμού με τις εθνικές εποπτικές αρχές, ώστε να διασφαλίζεται ότι οι υπόχρεες οντότητες συμμορφώνονται με τις υποχρεώσεις που σχετίζονται με την AML στον χρηματοπιστωτικό τομέα. Η Αρχή θα έχει επίσης υποστηρικτικό ρόλο όσον αφορά τον μη χρηματοπιστωτικό τομέα και θα συντονίζει και θα στηρίζει τις Μονάδες Χρηματοοικονομικής Πληροφόρησης (ΜΧΠ) των κρατών μελών.
- Εκτός από τις εποπτικές εξουσίες και προκειμένου να διασφαλιστεί η συμμόρφωση, σε περιπτώσεις σοβαρών, συστηματικών ή επανειλημμένων παραβάσεων άμεσα εφαρμοστέων απαιτήσεων, η Αρχή θα επιβάλλει χρηματικές κυρώσεις στις επιλεγμένες υπόχρεες οντότητες.
- Η νέα οδηγία για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες ορίζει επίσης ότι τα κράτη μέλη της ΕΕ καθιστούν διαθέσιμες πληροφορίες από κεντρικά μητρώα τραπεζικών λογαριασμών -που περιέχουν δεδομένα σχετικά με το ποιος έχει ποιον τραπεζικό λογαριασμό και πού- μέσω ενός ενιαίου σημείου πρόσβασης.Το Συμβούλιο εξέδωσε σήμερα χωριστή οδηγία για να διασφαλίσει ότι οι εθνικές αρχές επιβολής του νόμου θα έχουν πρόσβαση στα μητρώα αυτά μέσω του ενιαίου σημείου πρόσβασης. Η παρούσα οδηγία περιλαμβάνει επίσης την εναρμόνιση της μορφής των τραπεζικών καταστάσεων. Αυτή η άμεση πρόσβαση και χρήση εναρμονισμένων μορφοτύπων από τις τράπεζες αποτελεί σημαντικό μέσο για την καταπολέμηση ποινικών αδικημάτων και για τις προσπάθειες εντοπισμού και δήμευσης των προϊόντων εγκλήματος.
- Αυτό είναι το τελικό στάδιο της διαδικασίας έγκρισης. Τα κείμενα θα δημοσιευθούν τώρα στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ και θα τεθούν σε ισχύ.
- Ο κανονισμός για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες θα εφαρμοστεί τρία έτη μετά την έναρξη ισχύος του. Τα κράτη μέλη θα έχουν στη διάθεσή τους δύο έτη για να μεταφέρουν ορισμένα μέρη της οδηγίας για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και τρία έτη για άλλα.
- Η AMLA θα εδρεύει στη Φρανκφούρτη και θα αρχίσει να λειτουργεί στα μέσα του 2025.
